استرداد دعوی در مرحله کارشناسی

استرداد دعوی در مرحله کارشناسی یعنی اینکه خواهان در میانه رسیدگی، بعد از اینکه پرونده به کارشناسی ارجاع شده یا نظریه کارشناس اومده، از ادامه پیگیری دعواش منصرف بشه و درخواست پس گرفتن بده. این موضوع پیچیدگی های خاص خودش رو داره و مثل یه بازی شطرنج حقوقیه که هر حرکتش باید با دقت انجام بشه. خیلی ها فکر می کنن پس گرفتن یه دعوا کار راحتیه، اما وقتی پای کارشناس و نظریه اش وسط میاد، قضیه فرق می کنه و اگه ندونیم چکار کنیم، ممکنه با دردسرهای حقوقی و مالی زیادی روبرو بشیم.

ببینید، اصلاً فرض کنید شما یه دعوایی رو مطرح کردید، پرونده رفته جلو، دادگاه هم برای روشن شدن موضوع، امر رو به کارشناس ارجاع داده. حالا یا کارشناس تازه داره روی پرونده کار می کنه، یا نظریه اش رو داده ولی هنوز به دست شما نرسیده، یا حتی نظریه رو خوندید و دیدید باب میلتون نیست. تو این شرایط ممکنه به این فکر بیفتید که کلاً قید دعوا رو بزنید و پرونده رو پس بگیرید. اما آیا این کار به همین سادگیه؟ چه مراحلی داره؟ چه هزینه هایی باید بدیم و از چه حقوقی محروم می شیم؟ این مقاله دقیقاً برای همین نوشته شده تا یه راهنمای جامع و کاربردی باشه و کمک کنه تو این وضعیت حساس، تصمیم درستی بگیرید.

اصلا استرداد دعوی یعنی چی و چرا تو مرحله کارشناسی انقدر مهمه؟

قبل از اینکه غرق جزئیات بشیم، بیایید ببینیم استرداد دعوی اصلاً به چه معناست و چرا وقتی پرونده به مرحله کارشناسی می رسه، این موضوع اهمیت ویژه ای پیدا می کنه. راستش رو بخواهید، خیلی ها این مفهوم رو با چیزهای دیگه اشتباه می گیرن.

تعریف ساده استرداد دعوی: پس گرفتن پرونده از دادگاه

استرداد دعوی یعنی خواهان، همون کسی که اول پرونده رو به جریان انداخته، به هر دلیلی دلش می خواد از ادامه پیگیری دعواش منصرف بشه و به طور کامل یا جزئی از پرونده ای که خودش باز کرده بود، کنار بکشه. این کار با درخواست کتبی خواهان به دادگاه انجام می شه و دادگاه هم بر اساس قانون، به این درخواست رسیدگی می کنه و نتیجه رو اعلام می کنه.

فرق استرداد با مفاهیم دیگه: مثل سازش یا اسقاط دعوی

شاید بپرسید خب فرق استرداد دعوی با سازش یا اسقاط دعوی چیه؟ اینا که همشون یعنی پرونده بسته می شه. درسته، تهش پرونده بسته می شه، اما مسیر و نتایجشون فرق می کنه:

• سازش (مصالحه): تو سازش، هر دو طرف (خواهان و خوانده) به یه توافقی می رسن که پرونده بسته بشه. این توافق ممکنه همراه با امتیازاتی برای هر دو طرف باشه. مثلاً خواهان بخشی از خواسته اش رو می بخشه و خوانده هم بخشی رو پرداخت می کنه. در واقع، سازش یه قرارداده بین طرفین.
• اسقاط دعوی: اسقاط دعوی یعنی خواهان به طور کلی و برای همیشه از حق خودش برای اقامه اون دعوا می گذره. این یعنی دیگه نمی تونه همون دعوا رو با همون شرایط و موضوع دوباره مطرح کنه. اسقاط دعوی یه عمل حقوقی یک طرفه از جانب خواهان هست.
• استرداد دعوی (ترک دعوی): استرداد دعوی، که گاهی بهش ترک دعوی هم میگن، یعنی خواهان از ادامه رسیدگی به دعوای فعلی منصرف می شه. اما مهم اینه که تو خیلی از موارد (البته نه همه موارد که بعداً توضیح می دیم) حق طرح دوباره همون دعوا رو داره. این یعنی صرفاً پرونده فعلی مختومه می شه.

پس می بینید که هر کدوم از این ها یه معنی و یه نتیجه حقوقی مخصوص به خودشون رو دارن و نباید اون ها رو با هم اشتباه بگیریم.

چرا مرحله کارشناسی برامون مهمه؟

مرحله کارشناسی تو دادگاه، یکی از حساس ترین و مهم ترین بخش های رسیدگی به خیلی از پرونده های حقوقیه. تصور کنید پرونده ای دارید که ابعاد فنی، تخصصی یا مالی پیچیده ای داره؛ مثلاً اختلاف سر متراژ یه زمین، کیفیت یه ساختمون، ارزش سهام یا میزان خسارت وارده به یه خودرو. تو این جور موارد، قاضی خودش نمی تونه به اون تخصص وارد باشه و برای همین، پرونده رو به یه کارشناس رسمی دادگستری ارجاع می ده.

نتیجه و نظریه این کارشناس، اغلب نقش خیلی مهمی تو تصمیم گیری نهایی قاضی داره. نظریه کارشناس مثل یه چراغ راه می مونه که مسیر رو برای قاضی روشن می کنه. حالا فرض کنید این نظریه اون چیزی نیست که شما انتظار داشتید یا حتی به ضررتونه. اینجا طبیعیه که ذهن آدم درگیر بشه که چکار کنم؟ ادامه بدم؟ یا کلاً پرونده رو پس بگیرم؟

چه دلایلی باعث می شه بخواهیم دعوامون رو پس بگیریم؟

ممکنه دلایل مختلفی باعث بشه یه نفر تصمیم بگیره دعواش رو تو مرحله کارشناسی پس بگیره. بعضی از این دلایل رو با هم مرور کنیم:

• نظریه نامطلوب کارشناس: این شاید رایج ترین دلیله. کارشناس نظریه ای می ده که کاملاً مخالف انتظار خواهان یا حتی به ضرر اونه. خواهان می بینه با این نظریه احتمال باختش بالاست و ترجیح می ده دعوا رو پس بگیره تا دوباره با مدارک قوی تر یا با تغییر خواسته، دعوا رو مطرح کنه.
• قصد سازش با خوانده: گاهی اوقات، همین که پرونده به مرحله کارشناسی می رسه، طرفین به این نتیجه می رسن که بهتره با هم کنار بیان و به یه توافق خارج از دادگاه برسن. برای عملی کردن این سازش، خواهان باید دعواش رو پس بگیره.
• تغییر خواسته یا مدارک: ممکنه خواهان حین رسیدگی به این نتیجه برسه که خواسته اولیه رو اشتباه مطرح کرده یا مدارک جدید و قوی تری به دستش رسیده که نیاز به طرح دعوای جدید با شرایط متفاوت داره.
• مشکلات مالی: هزینه های دادرسی و کارشناسی گاهی اوقات سنگین می شه. اگه خواهان دیگه توان پرداخت این هزینه ها رو نداشته باشه، ممکنه مجبور بشه دعوا رو پس بگیره.
• به دست آوردن اطلاعات جدید: گاهی با شروع کار کارشناس و بررسی های اون، حقایق یا اطلاعاتی روشن می شه که خواهان قبلاً از اون ها بی خبر بوده و با این اطلاعات جدید، دیگه تمایلی به ادامه دعوا نداره.

تصمیم به استرداد دعوی در مرحله کارشناسی، یک تصمیم سرنوشت ساز است که می تواند نتایج حقوقی و مالی عمیقی برای خواهان داشته باشد. این تصمیم هرگز نباید بدون مشورت با وکیل متخصص گرفته شود.

ماده 107 قانون آیین دادرسی مدنی: سنگ بنای استرداد دعوی

وقتی حرف از استرداد دعوی می شه، مهم ترین و اصلی ترین متنی که باید به سراغش بریم، ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنیه. این ماده مثل یه نقشه راه عمل می کنه و شرایط و زمان های مختلفی رو برای پس گرفتن دعوا مشخص کرده. بیایید بندهای مهم این ماده رو به زبان خودمونی بررسی کنیم تا ببینیم هر کدوم چی میگن.

بندهای مهم ماده 107 و تفسیرشون به زبان ساده

ماده ۱۰۷ قانون آیین دادرسی مدنی سه حالت اصلی رو برای استرداد دعوی در نظر گرفته که هر کدوم آثار حقوقی خاص خودشون رو دارن:

1. بند اول: تا اولین جلسه دادرسی:
   این بند میگه: «خواهان می تواند تا اولین جلسه دادرسی، دعوای خود را مسترد کند.»
   معنی ساده اش: اگه شما دعوایی رو مطرح کردید و هنوز اولین جلسه دادگاه برگزار نشده، می تونید خیلی راحت و بدون اینکه نیازی به اجازه یا رضایت خوانده (طرف مقابل) باشه، درخواست بدید و دعواتون رو پس بگیرید. تو این حالت، دادگاه قرار رد دعوا رو صادر می کنه و شما می تونید دوباره همون دعوا رو مطرح کنید. این راحت ترین حالت استرداده.
2. بند دوم: تا قبل از ختم دادرسی (بعد از اولین جلسه):
   این بند میگه: «در صورتی که خوانده برای پاسخ به ماهیت دعوا حاضر شده باشد، استرداد دعوا موکول به رضایت اوست و یا اینکه خواهان دعوا را به طور کلی اسقاط کند.»
   معنی ساده اش: از وقتی اولین جلسه دادگاه برگزار می شه و خوانده هم تو دادگاه حاضر می شه و به ماهیت دعوا (یعنی اصل ادعای شما) پاسخ می ده، دیگه نمی تونید خودسرانه دعواتون رو پس بگیرید. اینجا دو راه پیش رو دارید:
   • رضایت خوانده: اگه خوانده رضایت بده که شما دعواتون رو پس بگیرید، خب مشکلی نیست و دادگاه قرار ابطال دادخواست رو صادر می کنه. تو این حالت هم معمولاً می تونید دوباره دعوا رو طرح کنید.
   • اسقاط دعوی: اگه خوانده رضایت نده، شما تنها می تونید دعواتون رو اسقاط کنید. همونطور که قبلاً گفتیم، اسقاط یعنی شما برای همیشه از حق طرح اون دعوا می گذرید و دیگه نمی تونید همون دعوا رو دوباره مطرح کنید. این یه راه حل نهایی برای وقتیه که خوانده راضی نیست شما دعوا رو پس بگیرید.

   البته، گاهی اوقات این بند رو اینطور هم تفسیر می کنند که اگر خوانده در دادگاه حاضر شد و دفاعی ماهوی کرد، استرداد دعوا نیاز به رضایتش دارد. اما اگر صرفاً حاضر شد و دفاعی ماهوی نکرد، ممکن است نیاز به رضایت نباشد که این خود جای بحث دارد.

3. بند سوم: بعد از ختم دادرسی:
   این بند میگه: «پس از ختم دادرسی، خواهان فقط در صورتی می تواند دعوا را مسترد کند که خوانده نیز رضایت داشته باشد و دادگاه قرار رد دعوا را صادر نماید.»
   معنی ساده اش: وقتی دادگاه دیگه رسیدگی رو تموم کرده و آماده صدور رای شده (یعنی ختم دادرسی رو اعلام کرده)، شرایط سخت تر می شه. تو این مرحله، شما فقط با رضایت خوانده می تونید دعوا رو پس بگیرید. اگه خوانده راضی نباشه، دیگه راهی برای پس گرفتن دعوا ندارید و دادگاه رای رو صادر می کنه.

پس ماده ۱۰۷ به ما می گه که زمان استرداد دعوی، نقش اساسی تو نیاز به رضایت خوانده و اثر حقوقی استرداد داره. حالا بریم ببینیم این ماده تو مرحله کارشناسی دقیقاً چطور اعمال می شه.

بقیه مواد قانونی که شاید به کارمون بیان

جدا از ماده ۱۰۷ که ستون فقرات بحث ماست، بعضی مواد دیگه هم تو قانون آیین دادرسی مدنی هستن که ممکنه به شکل غیرمستقیم روی استرداد دعوی یا وضعیت پرونده بعد از اون تأثیر بذارن. مثلاً مواد مربوط به هزینه های دادرسی یا قرار تأمین خواسته، که در بخش آثار حقوقی بهشون اشاره می کنیم.

سناریوهای مختلف استرداد دعوی: گام به گام در مرحله کارشناسی

حالا که با کلیات استرداد دعوی و ماده ۱۰۷ آشنا شدیم، بیایید ببینیم تو هر مرحله از کارشناسی، وضعیت چطوریه. هر مرحله، شرایط و قواعد خاص خودش رو داره و مثل یه پله تو این نردبون حقوقی می مونه.

وقتی هنوز کارشناس نیومده وسط: استرداد دعوی قبل از ارجاع امر به کارشناس

تصور کنید دعواتون رو مطرح کردید، پرونده تو جریان رسیدگیه، اما هنوز دادگاه تشخیص نداده که به کارشناس نیاز داره یا اگه تشخیص داده، هنوز قرار ارجاع امر به کارشناسی رو صادر نکرده. تو این حالت، شما تو یکی از مراحل ابتدایی رسیدگی هستید و اگه تا قبل از اولین جلسه دادرسی باشه که هیچ، خیلی راحت می تونید طبق بند ۱ ماده ۱۰۷، دعواتون رو مسترد کنید. اگر هم بعد از اولین جلسه باشه اما خوانده هنوز دفاع ماهوی نکرده باشه، یا حتی دفاع هم کرده باشه، باز هم قواعد کلی ماده ۱۰۷ اعمال می شه و ارتباطی به مرحله کارشناسی نداره، چون هنوز پرونده به کارشناس ارجاع نشده. تو این حالت، استرداد دعوی نسبت به مراحل بعدی خیلی آسون تر و با دردسر کمتریه.

قرار کارشناسی صادر شده ولی کارشناس هنوز دست به کار نشده

فرض کنید دادگاه قرار ارجاع امر به کارشناس رو صادر کرده و پرونده رو فرستاده پیش کارشناس، اما کارشناس هنوز اقدام عملی (مثل بازدید، بررسی مدارک یا تشکیل جلسه) انجام نداده. از نظر حقوقی، اینجا پرونده وارد مرحله کارشناسی شده، حتی اگه کارشناس هنوز کاری نکرده باشه. تو این وضعیت، بسته به اینکه تو چه زمانی از روند کلی دادرسی قرار دارید (یعنی قبل از اولین جلسه، بعد از اولین جلسه و قبل از ختم دادرسی، یا بعد از ختم دادرسی)، قواعد ماده ۱۰۷ اعمال می شه. اما نکته مهم اینه که همین که قرار کارشناسی صادر شده، دیگه نمی تونیم بگیم کاملاً قبل از مرحله کارشناسی هستیم.

کارشناس داره کارش رو انجام می ده: استرداد دعوی در حین انجام کار کارشناسی

این یکی از سناریوهای رایجه. کارشناس پرونده رو تحویل گرفته، شروع کرده به بررسی، شاید یه بار هم بازدید کرده یا مدارکی رو از طرفین خواسته. اما هنوز نظریه اش رو آماده نکرده و به دادگاه نداده. تو این مقطع هم استرداد دعوی کاملاً تابع ماده ۱۰۷ه. یعنی اگه هنوز خوانده دفاع ماهوی نکرده، رضایتش لازم نیست. ولی اگه دفاع کرده باشه، رضایت خوانده شرطه، مگر اینکه خواهان تصمیم به اسقاط دعوی بگیره. نکته اینجاست که هزینه های کارشناسی که تا اون لحظه پرداخت شده، تکلیفش چی می شه؟ معمولاً این هزینه ها برگردونده نمی شن و خواهان باید مسئولیتش رو قبول کنه، چون خودش باعث شروع کار کارشناس شده.

نظریه کارشناس آماده شده ولی هنوز به ما ابلاغ نشده

کارشناس کارش رو تموم کرده و نظریه اش رو به دادگاه تقدیم کرده. اما دادگاه هنوز این نظریه رو به طرفین (خواهان و خوانده) ابلاغ نکرده. آیا اینجا می تونیم بگیم مرحله کارشناسی به اتمام رسیده؟ از نظر حقوقی، تا وقتی نظریه به طرفین ابلاغ نشه و فرصت اعتراض به اون داده نشه، پرونده هنوز درگیر ملاحظات مرحله کارشناسیه. اما استرداد دعوی در این مرحله هم مثل مراحل قبلی، تابع ماده ۱۰۷ و رضایت یا عدم رضایت خوانده است. خواهان هنوز از محتوای نظریه خبر نداره، پس دلیلش برای استرداد دعوی نمی تونه نارضایتی از نظریه باشه، بلکه باید دلایل دیگه ای داشته باشه.

نظریه کارشناس به دستمون رسیده ولی هنوز اعتراض نکردیم

اینجا دیگه شرایط کمی فرق می کنه. نظریه کارشناسی به شما ابلاغ شده و شما از محتوای اون باخبرید. حالا مثلاً دیدید که نظریه به ضرر شماست یا براتون مطلوب نیست و تصمیم گرفتید دعوا رو پس بگیرید. در این مرحله هم، باز هم تابع ماده ۱۰۷ هستیم. یعنی اگه خوانده دفاع ماهوی کرده باشه، رضایتش برای استرداد لازمه. اگر هم رضایت نده، تنها راه پیش رو، اسقاط دعوی است. نکته ای که هست اینه که از زمان ابلاغ نظریه، یه مهلت قانونی برای اعتراض به اون وجود داره. اگه شما تو این مهلت، به جای اعتراض، تصمیم به استرداد دعوی بگیرید، این تصمیم روی وضعیت پرونده شما تأثیر می ذاره.

وقتی به نظریه کارشناس اعتراض کردیم: استرداد دعوی پس از ابلاغ نظریه کارشناسی و پس از اعتراض به آن

این یکی از حساس ترین و پیچیده ترین سناریوهاست که در بین هدینگ های رقبا هم بهش اشاره شده بود. نظریه کارشناسی به دستتون رسیده، شما هم بهش اعتراض کردید و حتی شاید درخواست ارجاع به هیئت کارشناسی هم داده باشید. حالا تو این وضعیت، تصمیم می گیرید دعواتون رو پس بگیرید. این مرحله معمولاً بعد از اولین جلسه دادرسی و بعد از دفاع ماهوی خوانده اتفاق می افته. پس قطعاً برای استرداد دعوی، نیاز به رضایت خوانده دارید. اگه خوانده راضی نباشه، شما نمی تونید دعوا رو مسترد کنید، مگر اینکه تصمیم به اسقاط دعوی بگیرید که این همونطور که می دونید، به معنای چشم پوشی همیشگی از حق اقامه دعواست. اعتراض به نظریه کارشناسی نشان دهنده ادامه پیگیری دعواست، پس تغییر ناگهانی نظر و درخواست استرداد بدون رضایت طرف مقابل، معمولاً امکان پذیر نیست و دادگاه این درخواست رو قبول نمی کنه.

دیگه آخر کاره ولی هنوز رای صادر نشده: استرداد دعوی پس از اتمام مرحله کارشناسی و قبل از صدور رأی

خب، مرحله کارشناسی تموم شده، نظریه کارشناس (یا هیئت کارشناسی) قطعیت پیدا کرده و دادگاه هم دادرسی رو ختم اعلام کرده، یعنی دیگه شنیدن دفاعیات و ارائه مدارک تموم شده و قاضی آماده صدور رأیه. تو این مرحله، ما وارد شرایط بند ۳ ماده ۱۰۷ می شیم. یعنی استرداد دعوی فقط و فقط با رضایت خوانده امکان پذیره. اگه خوانده به هر دلیلی راضی نباشه که شما دعوا رو پس بگیرید، دیگه هیچ راهی برای استرداد دعوی ندارید و باید منتظر رای دادگاه باشید. این مرحله، سخت ترین مرحله برای استرداد دعوی است و خواهان کمترین قدرت مانور رو داره.

استرداد دعوی چند نوع داره و هر کدوم چه معنی می ده؟

وقتی از استرداد دعوی حرف می زنیم، فقط یه شکل و شمایل نداره. گاهی اوقات ممکنه خواهان بخواد کل دعوا رو پس بگیره و گاهی هم فقط بخشی از اون رو. این دو نوع، آثار حقوقی متفاوتی دارن که باید باهاشون آشنا باشیم.

استرداد کلی دعوی: پرونده رو یکسره ببندیم

استرداد کلی دعوی یعنی شما تصمیم می گیرید که کلاً از ادامه پیگیری پرونده ای که شروع کردید، منصرف بشید و پرونده رو کامل از دادگاه پس بگیرید. تو این حالت، تمام ابعاد دعوا و همه خواندگانی که تو پرونده هستند، تحت تأثیر قرار می گیرن.

آثار حقوقی استرداد کلی:

• زوال دعوی: با استرداد کلی، اون دعوایی که شما مطرح کرده بودید، از بین می ره و پرونده مختومه می شه.
• تأثیر بر دعوای مجدد: اگه استرداد دعوی قبل از اولین جلسه دادرسی (طبق بند ۱ ماده ۱۰۷) انجام شده باشه، یا بعد از اون با رضایت خوانده بوده باشه، شما می تونید دوباره همون دعوا رو مطرح کنید. اما اگه خوانده راضی نبوده و شما مجبور به اسقاط دعوی شده باشید (طبق بند ۲ ماده ۱۰۷)، دیگه نمی تونید همون دعوا رو دوباره طرح کنید. این نکته خیلی مهمه و تفاوت اسقاط و استرداد اینجاست.

استرداد جزئی دعوی: فقط بخشی از خواسته یا بعضی از خواندگان

گاهی اوقات، خواهان نمی خواد کل دعوا رو پس بگیره، بلکه فقط می خواد بخشی از خواسته خودش رو (مثلاً از دو تا خواسته، یکی رو پس بگیره) یا فقط نسبت به بعضی از خواندگان، دعوا رو مسترد کنه. این امکان وجود داره، به شرطی که دعوا قابل تجزیه باشه.

شرایط قانونی (قابل تجزیه بودن دعوی):

فرض کنید شما از دو نفر شکایت کردید و هر دو رو خوانده قرار دادید. حالا می خواید فقط نسبت به یکی از اون ها دعواتون رو پس بگیرید. یا مثلاً تو پرونده ای، هم درخواست وجه دارید و هم درخواست خسارت تأخیر تأدیه. حالا می خواید فقط درخواست خسارت تأخیر تأدیه رو پس بگیرید. تو این حالت ها اگه موضوع دعوا قابل تفکیک باشه، می تونید استرداد جزئی داشته باشید. مثلاً اگه خواسته شما بازپس گیری یک اتومبیل و یک خانه باشه، این ها دو خواسته مجزا هستند و شما می توانید نسبت به یکی از آن ها استرداد کنید.

اما اگه خواسته شما واحد و غیرقابل تجزیه باشه، مثلاً مطالبه کل مبلغ یک چک، دیگه نمی تونید بگید فقط نصف مبلغ چک رو پس می گیرم و نصفش رو نه.

تفاوت های ماهیتی و رویه ای با استرداد کلی:

تفاوت اصلی اینه که تو استرداد جزئی، فقط اون بخش از دعوا یا اون خواندگان خاص از دایره رسیدگی خارج می شن و بقیه دعوا به قوت خودش باقی می مونه و رسیدگی ادامه پیدا می کنه. شرایط نیاز به رضایت خوانده هم مثل استرداد کلیه، فقط این رضایت باید از خوانده ای باشه که شما نسبت به اون قصد استرداد دارید.

مثال های عملی:

• خواهان دعوای الزام به تنظیم سند رسمی رو علیه فروشنده و منتقل الیه (کسی که بعداً ملک به نامش شده) مطرح می کنه. اگر خواهان با منتقل الیه به سازش برسه، می تونه فقط نسبت به اون استرداد دعوی کنه و پرونده اش با فروشنده ادامه پیدا کنه.
• خواهان در یک پرونده، هم درخواست ابطال سند رو داره و هم درخواست خلع ید. اگر به هر دلیلی از درخواست ابطال سند منصرف بشه ولی همچنان بخواد خلع ید رو پیگیری کنه، می تونه فقط نسبت به ابطال سند، استرداد دعوی جزئی انجام بده.

چه بلاهایی سرمون میاد؟ آثار حقوقی و مالی استرداد دعوی در مرحله کارشناسی

حالا که تصمیم گرفتید دعوا رو پس بگیرید، باید آماده باشید که با یه سری آثار حقوقی و مالی روبرو بشید. این آثار می تونن روی جیبتون، زمانتون و حتی روی حقتون برای طرح دعوای مجدد تأثیر بذارن. پس بیایید ببینیم بعد از استرداد دعوی در مرحله کارشناسی، چه اتفاقاتی می افته.

هزینه دادرسی چی می شه؟

هزینه دادرسی همون پولی هست که شما برای شروع پرونده و به جریان انداختن اون به دادگستری پرداخت می کنید. تکلیف این هزینه بعد از استرداد دعوی، بستگی به زمان و شیوه استرداد داره:

• قبل از اولین جلسه دادرسی: اگه دعوا رو تو این مرحله پس بگیرید (بند ۱ ماده ۱۰۷)، معمولاً دادگاه حکم به استرداد بخش زیادی از هزینه دادرسی رو می ده. یعنی یه بخش کوچیکش کسر می شه و بقیه به شما برگردونده می شه.
• بعد از اولین جلسه دادرسی: اگه بعد از اولین جلسه دادرسی و به خصوص تو مرحله کارشناسی دعوا رو پس بگیرید، چه با رضایت خوانده باشه چه از طریق اسقاط دعوی، دیگه خبری از برگشت هزینه دادرسی نیست. در واقع، چون پرونده مسیری رو طی کرده و دادگستری خدماتی رو ارائه داده، اون هزینه دیگه مسترد نمی شه.

تکلیف هزینه های کارشناسی چیست؟

یکی از مهم ترین بخش های مالی که تو مرحله کارشناسی مطرح می شه، هزینه های کارشناسه. این هزینه ها برای دستمزد کارشناس برای بررسی پرونده و ارائه نظریه اوست. معمولاً این هزینه ها رو کسی پرداخت می کنه که درخواست کارشناسی داده یا دادگاه به او دستور پرداختش رو داده.

• در صورت استرداد دعوی: اگه شما دعوا رو مسترد کنید، معمولاً هزینه های کارشناسی که تا اون لحظه پرداخت کرده بودید، مسترد نمی شه. یعنی اون پولی که به حساب دادگستری برای کارشناس ریخته بودید، دیگه به شما برگردونده نمی شه. چرا؟ چون کارشناس خدماتی رو ارائه داده یا حداقل شروع به کار کرده و مستحق دریافت دستمزد هست. حتی اگر کارشناس هنوز نظریه اش را نداده باشد، اما اقدامات مقدماتی را انجام داده باشد، باز هم ممکن است هزینه مسترد نشود یا بخشی از آن کسر شود.
• هزینه های احتمالی بعدی: اگه پرونده به هیئت کارشناسی هم ارجاع شده باشه و شما تو اون مرحله دعوا رو پس بگیرید، باید هزینه های اون هیئت رو هم که شاید پرداخت کرده باشید، فراموش کنید.

می تونیم دوباره همون دعوا رو مطرح کنیم؟

این یکی از اساسی ترین سوالات بعد از استرداد دعوی هست. پاسخ به این سوال بستگی به نوع استرداد و زمان اون داره:

• در صورت استرداد دعوی: اگه شما دعواتون رو مسترد کرده باشید (نه اسقاط)، معمولاً حق طرح مجدد همون دعوا رو دارید. یعنی می تونید دوباره همون خواسته رو با همون دلایل، در یک پرونده جدید مطرح کنید. این اتفاق معمولاً وقتی می افته که استرداد قبل از اولین جلسه بوده یا بعداً با رضایت خوانده انجام شده.
• در صورت اسقاط دعوی: اگه مجبور به اسقاط دعوی شده باشید، یعنی به طور کلی از حق طرح اون دعوا گذشته باشید، دیگه نمی تونید همون دعوا رو دوباره مطرح کنید. این نکته رو به یاد داشته باشید که اسقاط، یه تصمیم قطعی و همیشگیه.

قرارهای تأمین خواسته یا توقیف اموال به کجا می رسه؟

گاهی اوقات، خواهان برای اینکه بتونه حق خودش رو بهتر تضمین کنه، قبل یا حین رسیدگی، درخواست «تأمین خواسته» یا «توقیف اموال» خوانده رو می ده. با این قرارها، اموال خوانده تا پایان رسیدگی توقیف می شه تا نتونه اون ها رو جابجا کنه.

با استرداد دعوی، این قرارها زایل می شن. یعنی اگه شما دعواتون رو پس بگیرید، قرارهای تأمین خواسته یا توقیف اموال که به نفع شما صادر شده بود، از اعتبار ساقط می شن و خوانده می تونه اموالش رو آزاد کنه. این یکی از مهم ترین آثار استرداد دعوی برای خوانده هست که به نفع او تموم می شه.

اگه با نیت بد دعوا رو پس بگیریم چی؟

تو سیستم حقوقی ما، گاهی اوقات بعضی اقدامات با نیت سوء استفاده یا اضرار به طرف مقابل انجام می شه. اگرچه استرداد دعوی یک حق برای خواهان محسوب می شه، اما اگه ثابت بشه که این استرداد با سوء نیت یا برای ضرر رسوندن به خوانده بوده (مثلاً برای فرار از هزینه ها یا معطل کردن خوانده)، ممکنه خواهان با مسئولیت هایی روبرو بشه. هرچند اثبات سوء نیت کار سختیه، اما دادگاه ها معمولاً به این مسائل توجه دارن و در صورت لزوم، تصمیمات مقتضی رو می گیرن.

نکات طلایی برای خواهان ها: قبل از استرداد دعوی خوب فکر کنید!

تا اینجا حسابی راجع به استرداد دعوی تو مرحله کارشناسی صحبت کردیم، از تعریفش گرفته تا انواع و آثارش. اما همه این ها مقدمه ای بود تا به یه نکته مهم برسیم: تصمیم گیری برای استرداد دعوی، مخصوصاً تو این مرحله حساس، کار هر کسی نیست و باید خیلی با دقت جلو رفت. یه اشتباه کوچیک می تونه هزینه های زیادی رو روی دستتون بذاره.

چرا باید حتماً با یه وکیل متخصص مشورت کنیم؟

ببینید، قوانین حقوقی پر از پیچیدگی و تبصره و ماده ان. مخصوصاً تو زمینه آیین دادرسی مدنی و بحث استرداد دعوی، تفسیرها و رویه های قضایی مختلفی وجود داره. حتی یه وکیل متخصص استرداد دعوا هم باید با دقت پرونده رو بررسی کنه تا بهترین راهکار رو ارائه بده.

فرض کنید نظریه کارشناس به ضرر شماست و شما تصمیم می گیرید دعوا رو پس بگیرید. یه وکیل متخصص ممکنه به شما بگه که پس گرفتن دعوا تنها راه نیست، بلکه می تونید به نظریه کارشناس اعتراض کنید، درخواست ارجاع به هیئت سه نفره یا پنج نفره کارشناسی رو بدید، یا حتی با دلایل و مدارک جدیدی، دادگاه رو قانع کنید که نظریه کارشناس ایراد داره. گاهی استرداد دعوی یعنی از دست دادن فرصت ها و شروع دوباره از صفر با هزینه های مضاعف. یه وکیل با تجربه می تونه همه این گزینه ها رو با توجه به شرایط خاص پرونده شما بررسی کنه و بهترین مسیر رو نشونتون بده.

قبل از تصمیم گیری، همه جوانب رو بسنجید

فقط هزینه های مالی نیست که باید بسنجید. آثار حقوقی، زمان از دست رفته، و حتی وضعیت روحی و روانی خودتون تو یه دعوای جدید رو هم باید در نظر بگیرید. از خودتون بپرسید:

• آیا واقعاً با پس گرفتن این دعوا، مشکل حل می شه یا فقط به تعویق می افته؟
• آیا دلایل قوی تری برای طرح مجدد دعوا دارم یا فقط می خوام شانس دوباره ای به خودم بدم؟
• آیا خوانده راضی به استرداد می شه یا مجبورم دعوا رو اسقاط کنم و برای همیشه از حقم بگذرم؟
• هزینه های کارشناسی و دادرسی که پرداخت کردم، آیا ارزش داره که بی خیالشون بشم؟

جواب این سوالات به شما کمک می کنه تا با چشم بازتری تصمیم بگیرید و از پشیمونی های بعدی جلوگیری کنید.

چطور درخواست استرداد رو درست ثبت و پیگیری کنیم؟

درخواست استرداد دعوی باید به صورت کتبی و رسمی به دادگاه ارائه بشه. این درخواست معمولاً در قالب یه لایحه به شعبه رسیدگی کننده پرونده تقدیم می شه. حتماً تو لایحه باید به صراحت ذکر کنید که قصد استرداد دعوی رو دارید و اگه جزئیه، مشخص کنید نسبت به کدوم بخش یا کدوم خوانده. بعد از تقدیم لایحه، باید پیگیر باشید که دادگاه دستور لازم رو صادر کنه و قرار مقتضی (مثلاً قرار ابطال دادخواست یا قرار رد دعوا) رو صادر کنه. پیگیری درست و به موقع از اهمیت زیادی برخورداره تا درخواست شما تو مراحل اداری گم نشه.

اگه خوانده بخواد دعوا ادامه پیدا کنه چی؟

همونطور که تو بررسی ماده ۱۰۷ گفتیم، بعد از اولین جلسه دادرسی و دفاع ماهوی خوانده، استرداد دعوی بدون رضایت خوانده امکان پذیر نیست. حالا اگه خوانده به هر دلیلی راضی نباشه که شما دعوا رو پس بگیرید، مثلاً خودش می خواد که پرونده تا انتها پیش بره و دادگاه حکم بده، شما عملاً تو شرایطی گیر می کنید که چاره ای جز ادامه دعوا یا اسقاط دعوی ندارید. اینجاست که اهمیت مشورت با وکیل دوچندان می شه، چون وکیل می تونه با خوانده مذاکره کنه و شاید راهی برای جلب رضایتش پیدا کنه یا حداقل شما رو برای سناریوهای بعدی آماده کنه.

نتیجه گیری: هوشمندانه قدم بردارید

استرداد دعوی در مرحله کارشناسی، مثل راه رفتن روی لبه تیغ می مونه. از یه طرف، حق شماست که از ادامه دعواتون منصرف بشید، اما از طرف دیگه، این تصمیم می تونه پیامدهای حقوقی و مالی سنگینی داشته باشه. همونطور که تو این مقاله دیدیم، زمان بندی این استرداد، نوع استرداد (کلی یا جزئی)، و از همه مهم تر، رضایت یا عدم رضایت خوانده، نقش کلیدی تو این ماجرا دارن.

اهمیت مرحله کارشناسی و نقش نظریه کارشناس تو روند پرونده، این تصمیم رو حساس تر می کنه. یک نظریه نامطلوب کارشناس می تونه انگیزه ای قوی برای پس گرفتن دعوا باشه، اما نباید عجولانه عمل کرد. هزینه های دادرسی و کارشناسی که دیگه برنمی گردن، احتمال اسقاط دعوی و محرومیت از طرح مجدد، و همچنین زوال قرارهای تأمین خواسته، همه و همه عواملی هستن که باید قبل از هر اقدامی، بهشون فکر کرد.

پس تو این مسیر پرپیچ و خم، بهترین دوست و راهنمای شما، یک وکیل متخصص تو زمینه دعاوی حقوقی و آیین دادرسی مدنیه. هرگز بدون مشورت با یه وکیل کاربلد، قدم به چنین میدانی نذارید. وکیل می تونه با بررسی دقیق پرونده شما، جوانب مختلف رو بسنجه، بهترین استراتژی رو بهتون پیشنهاد بده، و از حقوق و منافعتون به بهترین شکل ممکن دفاع کنه. هوشمندانه قدم بردارید تا از پشیمانی های احتمالی جلوگیری کنید.