روش نوشتن سفته برای ضمانت

سفته ضمانت یه سند خیلی مهمه که باید با دقت پر بشه تا جلوی هرگونه سوءاستفاده گرفته بشه. برای پر کردن سفته ضمانت باید حواستون باشه که مشخصات صادرکننده، مبلغ، گیرنده و تاریخ صدور به درستی و کامل نوشته بشن و از همه مهم تر، تاریخ پرداخت رو خالی بذارید و علت ضمانت رو به طور شفاف توش قید کنید.

تاحالا شده که برای شروع یه کار جدید، یا گرفتن یه وام کوچیک، ازتون سفته بخوان؟ احتمالاً این اتفاق برای خیلی از ماها افتاده. سفته، یه تیکه کاغذ به ظاهر ساده، اما دنیایی از ظرافت های حقوقی پشتشه که اگه حواسمون نباشه، می تونه کلی دردسر برامون بسازه. مخصوصاً وقتی صحبت از روش نوشتن سفته برای ضمانت پیش میاد، ماجرا پیچیده تر میشه. اینجا دیگه فقط یه پرداخت نیست، یه تعهده، یه تضمین برای آینده!

توی این راهنما، قراره با هم قدم به قدم، از سیر تا پیاز نوشتن یه سفته ضمانت رو یاد بگیریم. نه فقط اینکه چی بنویسیم، بلکه چرا بنویسیم و چطور بنویسیم که هم خودمون ضرر نکنیم، هم طرف مقابل حقش رو بتونه پیگیری کنه. از سفته ضمانت کاری گرفته تا سفته ای که برای وام میدیم، هرچیزی که لازم باشه رو با زبانی ساده و خودمونی براتون میگیم. پس با ما همراه باشید تا یه بار برای همیشه، خیال خودمون رو از بابت این سند مهم راحت کنیم.

اصلاً سفته ضمانت چیه و چرا باید جدی بگیریمش؟

بیایید از اول شروع کنیم. اصلاً سفته چیه؟ سفته یا همون فته طلب، یه سند تجاریه که توش یکی تعهد می کنه مبلغی رو در یه زمان مشخص یا هر وقت که طلبکار خواست، به اون یا هر کسی که اون تعیین کنه، پرداخت کنه. خب، تا اینجا که ساده است، اما سفته ضمانت یه کمی فرق داره.

سفته ضمانت، سند تعهد یا دردسر؟

ببینید، سفته عادی مثل یه چک می مونه، فقط با این تفاوت که بانک توش دخیل نیست. شما یه مبلغ رو متعهد میشی که بدی. اما سفته ضمانت داستانش فرق داره. اینجا شما متعهد نمیشی که همین الان یا در آینده نزدیک پولی بدی؛ بلکه متعهد میشی که کاری رو درست انجام بدی، یا وامی رو برگردونی، یا اموالی رو که دستته، سالم نگهداری. این سفته، تضمینیه که اگه به تعهدت عمل نکردی، طرف مقابل بتونه از طریق این سفته خسارتش رو جبران کنه.

سفته ضمانت، مثل یه سپر دفاعی برای کسیه که ازتون تعهد گرفته؛ اگه شما به قولتون عمل نکنید، اون می تونه این سپر رو فعال کنه و حق خودش رو بگیره. پس دست کم نگیریدش!

تفاوت اصلیش با سفته عادی اینه که سفته عادی خودش نشون دهنده یه بدهیه، اما سفته ضمانت نشون دهنده یه تعهده. یعنی تا وقتی که به تعهدت عمل کردی، این سفته فقط یه کاغذه که دست طرف مقابله و هیچ کاریش نمی تونه بکنه. اما اگه زیر تعهدت زدی، اون موقع داستان فرق می کنه.

کجاها سفته ضمانت به دردمون می خوره؟

سفته ضمانت، کاربردهای خیلی متنوعی داره که احتمالاً بیشترش رو شنیدید:

• سفته ضمانت حسن انجام کار (برای کارمندا و کارجوها): وقتی وارد یه شرکت جدید میشید، ممکنه کارفرما ازتون بخواد یه سفته بدید تا مطمئن بشه شما کارتون رو درست انجام میدید، به شرکت وفادار می مونید، یا اگه اموالی از شرکت دستتونه، سالم برمی گردونید. این همون سفته حسن انجام کار یا سفته کارگر به کارفرما است.
• سفته ضمانت بازپرداخت وام: برای گرفتن وام از بانک یا موسسات مالی، معمولاً ازتون سفته یا ضامن می خوان. سفته اینجا تضمین می کنه که شما وامتون رو سر وقت پرداخت می کنید.
• سفته ضمانت حفظ اموال یا تعهدات دیگه: فرض کنید یه چیزی رو امانت می گیرید، یا یه پروژه خاص رو قبول می کنید که باید طبق یه سری اصول جلو بره. اینجا هم ممکنه سفته ای به عنوان ضمانت از شما گرفته بشه.

قانون در مورد سفته ضمانت چی میگه؟

جالبه بدونید که برخلاف چک که قانون براش خیلی دقیق عمل کرده، سفته ضمانت توی قانون کار یا قانون تجارت، به طور خاص و مفصل نیومده. یعنی چی؟ یعنی ما بیشتر با یه عرف مواجهیم تا یه قانون صریح! همینجاست که قضیه یه کمی حساس میشه و نیاز به دقت بیشتری داره. چون خلأ قانونی باعث میشه فضای بیشتری برای سوءاستفاده یا اشتباه به وجود بیاد. پس برای اینکه از این خلأ به نفع خودمون استفاده کنیم و ضرر نکنیم، باید حسابی حواسمون به جزئیات باشه.

قدم به قدم: چطور یه سفته ضمانت رو درست پر کنیم؟ (با نکات طلایی!)

خب، رسیدیم به بخش اصلی و کاربردی ماجرا. فرض کنید یه سفته خام دستتونه و می خواید برای ضمانت پرش کنید. باید چطور عمل کنید؟ بیایید با هم مرحله به مرحله پیش بریم تا مثل آب خوردن این کار رو انجام بدیم.

مرحله اول: سفته معتبر از کجا بیاریم؟ (و چقدر قیمتشه؟)

اول از همه، یه سفته معتبر لازمه. سفته ها رو می تونید از شعب بانک ملی ایران تهیه کنید. از روزنامه فروشی ها و بعضی مغازه ها هم میشه سفته خرید، اما برای اطمینان بیشتر و اینکه سفته تون خدای نکرده قلابی نباشه، بهتره مستقیم از بانک اقدام کنید. روی هر سفته یه مبلغی نوشته شده، مثلاً سفته تا مبلغ 100,000,000 ریال. این مبلغ رو بهش میگن مبلغ اسمی سفته و نشون میده که حداکثر اعتبار اون سفته چقدره.

یه نکته مهم: پولی که بابت خرید سفته میدید، مالیات اونه. هرچی مبلغ اسمی سفته بیشتر باشه، مالیات و در نتیجه قیمت خریدش هم بیشتر میشه. مثلاً به ازای هر 10 میلیون ریال مبلغ اسمی، یه مبلغ مشخصی رو باید به عنوان مالیات پرداخت کنید.

مرحله دوم: مشخصات خودمون (صادرکننده) رو کامل بنویسیم.

اولین کاری که باید بکنید اینه که مشخصات خودتون رو به عنوان صادرکننده سفته (کسی که سفته رو میده) دقیق و کامل توی بخش های مربوطه بنویسید. این بخش معمولاً شامل موارد زیر میشه:

• نام و نام خانوادگی کامل: دقیقاً همونی که توی کارت ملی و شناسنامه تون هست.
• کد ملی: حتماً و حتماً کد ملی رو هم بنویسید.
• شماره شناسنامه و محل صدور: این ها هم کمک می کنن تا هویت شما کاملاً مشخص باشه.
• آدرس دقیق: آدرس محل سکونتتون رو با جزئیات کامل (کوچه، پلاک، طبقه، واحد و کد پستی) بنویسید.
• شماره تماس: یه شماره تماسی که در دسترسه رو وارد کنید.

نکته حقوقی خیلی مهم: حواستون باشه که این مشخصات باید مو لای درزشون نره و کاملاً با مدارک هویتی رسمی شما مطابقت داشته باشه. اگه یه حرف یا عدد اشتباه باشه، ممکنه بعداً توی مراحل پیگیری، کلی دردسر براتون درست بشه.

(تصور کنید: بخش مشخصات صادرکننده در سفته خالی را مشاهده می کنید و آن را با دقت پر می کنید.)

مرحله سوم: مبلغ سفته رو چطور بنویسیم؟ (عدد و حروف، حواستون باشه!)

اینجا یکی از مهم ترین بخش هاست. مبلغ سفته رو باید هم به عدد و هم به حروف بنویسید و خیلی با دقت باشید که هیچ خط خوردگی یا اصلاحی نداشته باشه. اگه خط خوردگی داشت، بهتره یه سفته جدید بردارید.

برای نوشتن مبلغ به عدد، مثلاً بنویسید: 100,000,000 ریال.

برای نوشتن مبلغ به حروف، مثلاً بنویسید: یکصد میلیون ریال.

نکته حقوقی کلیدی: مبلغی که توی سفته می نویسید، نباید از مبلغ اسمی خود سفته (اون عددی که روی خود برگه سفته چاپ شده) بیشتر باشه. اگه بیشتر بنویسید، سفته باطل نمیشه، اما فقط تا سقف مبلغ اسمی معتبره. مثلاً اگه سفته شما تا مبلغ 50 میلیون ریال باشه و شما 100 میلیون ریال توش بنویسید، فقط تا 50 میلیون ریال معتبره و بیشتر از اون رو نمی تونن ازتون مطالبه کنن. پس بهتره مبلغ رو متناسب با مبلغ اسمی سفته انتخاب کنید.

(تصور کنید: بخش مبلغ در سفته خالی را مشاهده می کنید و آن را هم به عدد و هم به حروف، دقیقاً و بدون اشتباه، پر می کنید.)

مرحله چهارم: اسم کیو بنویسیم؟ (گیرنده وجه در سفته ضمانت، این یه گام خیلی مهمه!)

این بخش در سفته ضمانت، اوج اهمیت رو داره. در سفته های عادی، گاهی اسم گیرنده رو نمی نویسن و سفته در وجه حامل صادر میشه، یعنی هر کی سفته رو داشته باشه، می تونه پولش رو بگیره. اما در سفته ضمانت، این کار ممنوعه!

شما حتماً باید نام و مشخصات کامل گیرنده وجه (کسی که سفته رو بهش میدید) رو بنویسید. مثلاً اگه برای کارفرماست، نام شرکت و شناسه ملی، یا نام و نام خانوادگی کامل کارفرما رو بنویسید. اگه برای بانکه، نام بانک رو دقیق بنویسید.

نکته حقوقی حیاتی و طلایی: هرگز سفته ضمانت رو در وجه حامل صادر نکنید و اسم گیرنده رو خالی نذارید. اگه اسم گیرنده رو ننویسید و سفته در وجه حامل باشه، کارفرما یا هر کس دیگه می تونه سفته رو به هر کسی که خواست منتقل کنه و اون شخص هم می تونه سفته رو مطالبه کنه، حتی اگه شما هیچ تخلفی نکرده باشید! اینجاست که زمینه سوءاستفاده های وحشتناک فراهم میشه. پس حتماً نام گیرنده رو کامل، شفاف و بدون ابهام بنویسید.

(تصور کنید: بخش در وجه یا به حواله کرد در سفته خالی را مشاهده می کنید و با دقت نام کامل گیرنده سفته را در آن درج می کنید.)

مرحله پنجم: تاریخ پرداخت رو چیکار کنیم؟ (راز سفته ضمانت اینجاست!)

این بخش، مهم ترین و کلیدی ترین تفاوت روش نوشتن سفته برای ضمانت با سفته عادیه. توی سفته های عادی، یه تاریخ پرداخت مشخص میزنن که نشون میده در اون روز باید مبلغ سفته پرداخت بشه. اما در سفته ضمانت، این کار اشتباهه!

قانون طلایی برای سفته ضمانت: بخش تاریخ پرداخت رو کاملاً خالی بگذارید! بله، درست شنیدید، خالی. به جای تاریخ، قراره در بخش بعدی، عبارت ضمانت رو توی خود سفته یا پشتش بنویسید که ماهیت ضمانتی سفته رو مشخص کنه.

نکته حقوقی: اگه برای سفته ضمانت، تاریخ پرداخت مشخص بزنید، سفته ماهیت تجاری عادی پیدا می کنه و ممکنه قبل از اینکه شما اصلا تخلفی کرده باشید، ازتون مطالبه بشه! چون به محض رسیدن تاریخ، طرف مقابل می تونه اقدام قانونی کنه. پس اگه تاریخ پرداخت رو پر کنید، دست خودتون رو برای دفاع می بندید.

سناریو: شاید بپرسید پس «عندالمطالبه» رو چه زمانی میشه نوشت؟ «عندالمطالبه» یعنی هر وقت طلبکار خواست. اگه توی سفته ضمانت، این عبارت رو بنویسید، باز هم سفته ماهیت بدهی پیدا می کنه و طرف مقابل می تونه هر وقت دلش خواست اون رو مطالبه کنه، البته با این تفاوت که باید ادعای خودش رو مبنی بر تخلف شما ثابت کنه. اما باز هم خالی گذاشتن تاریخ و درج صریح عبارت ضمانت، ایمن ترین راهه.

(تصور کنید: بخش تاریخ پرداخت در سفته را مشاهده می کنید و متوجه می شوید که باید آن را خالی بگذارید.)

مرحله ششم: تاریخ صدور سفته رو دقیق بزنیم.

با اینکه تاریخ پرداخت رو خالی گذاشتیم، اما تاریخ صدور سفته رو حتماً باید دقیقاً و با جزئیات روز، ماه و سال بنویسیم. می تونید هم به عدد و هم به حروف بنویسید، اما معمولاً نوشتن به حروف رایج تر و رسمی تره. مثلاً اول فروردین ماه یک هزار و چهارصد و سه.

نکته حقوقی: عدم درج تاریخ صدور، سفته رو از یه سند تجاری به یه سند عادی تنزل میده. یعنی دیگه از امتیازات خاص اسناد تجاری مثل مهلت واخواست و مراحل مطالبه سریع تر، برخوردار نیست. پس برای اینکه سفته تون اعتبار لازم رو داشته باشه، تاریخ صدور رو حتماً و دقیقاً بنویسید.

(تصور کنید: بخش تاریخ صدور در سفته خالی را مشاهده می کنید و آن را با دقت تکمیل می کنید.)

مرحله هفتم: امضا یا مهر، پای سند رو محکم کنیم.

واضحه که سفته بدون امضای شما هیچ ارزشی نداره. پس حتماً سفته رو کامل و خوانا امضا کنید. اگه مهر یا اثر انگشت هم کنار امضا باشه، مشکلی نیست و حتی اعتبار سند رو بیشتر می کنه، اما امضا کردن ضروریه.

نکته حقوقی: یه سفته بی امضا، هیچی نیست! نه سند تجاریه، نه سند عادی. پس حواستون باشه که فراموش نکنید امضا کنید.

(تصور کنید: سفته آماده امضا است و شما امضای کامل و خوانای خود را روی آن درج می کنید.)

مرحله هشتم: عبارت ضمانت رو حتماً بنویسید (مهم ترین گام برای محافظت از خودتون!)

اینجا همون جاییه که ماهیت ضمانتی سفته شما تثبیت میشه و می تونید خودتون رو از سوءاستفاده های احتمالی محافظت کنید. یادتونه که گفتیم تاریخ پرداخت رو خالی بذارید؟ خب حالا وقتشه که این خلأ رو پر کنیم.

شما باید یه عبارت شفاف و روشن بنویسید که دلیل صدور این سفته رو مشخص کنه. این عبارت رو می تونید هم روی خود سفته (معمولاً زیر مبلغ) و هم پشت سفته (ظهر سفته) بنویسید. اگه پشت سفته نوشتید، حتماً زیرش رو امضا کنید تا معلوم بشه این نوشته مربوط به شماست.

چند نمونه عبارت ضمانت (با توجه به نوع ضمانت):

1. برای ضمانت حسن انجام کار:
   این سفته صرفاً جهت ضمانت حسن انجام کار طبق قرارداد شماره [شماره قرارداد کاری] مورخ [تاریخ دقیق قرارداد] صادر گردیده است. دارنده این سفته حق مطالبه آن را تا قبل از اثبات تخلف و ارائه مستندات قانونی ندارد و هرگونه ظهرنویسی یا انتقال آن به شخص ثالث، فاقد اعتبار است.
2. برای ضمانت بازپرداخت وام:
   این سفته صرفاً جهت ضمانت بازپرداخت وام شماره [شماره وام] بانک [نام بانک] صادر گردیده و هرگونه انتقال آن به غیر بدون موافقت کتبی صادرکننده ممنوع است.

نکته حقوقی حیاتی: اگه این عبارت رو ننویسید، سفته شما حکم یه سفته عادی رو پیدا می کنه و هر وقت که طرف مقابل خواست، می تونه اون رو مطالبه کنه، بدون اینکه نیاز به اثبات تخلف شما باشه. اینجاست که راه برای سوءاستفاده باز میشه. پس این بخش رو حتماً جدی بگیرید و با دقت کامل انجام بدید.

(تصور کنید: سفته ای که همه بخش های آن تکمیل شده و عبارت ضمانت نیز به وضوح در آن درج شده است.)

نکات حقوقی و حفاظتی کلیدی برای صادرکننده و گیرنده سفته ضمانت

حالا که یاد گرفتیم چطور یه سفته ضمانت رو درست پر کنیم، لازمه یه سری نکات حقوقی رو هم بدونیم تا هم خودمون دچار مشکل نشیم، هم اگه کارفرما یا بانک خواست از این سفته سوءاستفاده کنه، بتونیم از حقوقمون دفاع کنیم. یادمون باشه، حق گرفتنیه، نه دادنی.

برای کسی که سفته رو میده (کارگر/وام گیرنده):

شما که سفته رو میدید، بیشتر از همه در معرض خطر هستید، پس باید این نکات رو مثل چشماتون حفظ کنید:

• حتماً از سفته تکمیل شده کپی بگیرید: این مهم ترین کاریه که باید انجام بدید. از روی سفته ای که پر کردید (هم رو و هم پشت که عبارت ضمانت رو توش نوشتید) یه کپی واضح بگیرید و پیش خودتون نگه دارید. این کپی، بزرگ ترین مدرک شما در صورت بروز مشکل خواهد بود.
• رسید کتبی دریافت کنید: وقتی سفته رو به طرف مقابل (کارفرما/بانک) تحویل میدید، ازش یه رسید کتبی بگیرید. توی این رسید باید مشخصات سفته (شماره سریال، مبلغ، تاریخ صدور) و از همه مهم تر، علت دقیق ضمانت (مثلاً: جهت ضمانت حسن انجام کار طبق قرارداد شماره …) به وضوح قید شده باشه. این رسید هم یه مدرک محکم برای شماست.
• شرایط بازگرداندن سفته رو شفاف کنید: توی قرارداد اصلی (قرارداد کاری یا قرارداد وام) حتماً و حتماً بندی رو اضافه کنید که مشخص کنه سفته ضمانت در چه شرایطی و چه زمانی (مثلاً: پس از اتمام دوره همکاری و تسویه حساب کامل) باید به شما برگردانده بشه. این بند خیلی به دردتون می خوره.
• آشنایی با مفهوم خیانت در امانت: سفته ضمانت، یه سند امانی هست. یعنی کارفرما یا بانک، سفته رو به امانت از شما نگه می داره. اگه بدون دلیل موجه و اثبات تخلف شما، بخواد سفته رو به اجرا بذاره یا به شخص ثالثی منتقل کنه، این عمل می تونه تحت عنوان خیانت در امانت پیگیری بشه که یه جرم کیفریه و مجازات حبس داره. پس اگه مورد سوءاستفاده قرار گرفتید، بدونید که می تونید از راه قانونی اقدام کنید.

یادمون باشه، سفته ای که برای ضمانت میدیم، مثل یه سپر دفاعی برای طرف مقابله. اما این سپر باید قوانین خاصی داشته باشه تا به شمشیر علیه خودمون تبدیل نشه. پس، هوشیار باشیم!

برای کسی که سفته رو میگیره (کارفرما/بانک):

اگه شما در موقعیتی هستید که سفته ضمانت از کسی می گیرید، شما هم مسئولیت های مهمی دارید که باید رعایت کنید:

• نگهداری امینانه از سفته: سفته ضمانت همونطور که گفتیم، یک سند امانی محسوب میشه. شما باید با دقت و در جای امن از اون نگهداری کنید. گم کردن یا از بین بردن سفته، می تونه برای شما مسئولیت قانونی ایجاد کنه.
• شرایط مطالبه: شما فقط و فقط در صورتی حق مطالبه و به اجرا گذاشتن سفته ضمانت رو دارید که صادرکننده به تعهد خودش عمل نکرده باشه و شما بتونید این تخلف رو با مدارک مستند و قانونی ثابت کنید. نمی تونید همینطوری و بدون دلیل سفته رو به اجرا بذارید.
• عواقب سوءاستفاده: اگه بدون دلیل موجه و مستند، سفته ضمانت رو به اجرا بذارید یا اون رو به شخص دیگه ای منتقل کنید (که البته با عبارت ضمانت روی سفته کار سختیه)، صادرکننده سفته می تونه علیه شما شکایت خیانت در امانت کنه. مجازات این جرم، حبس از 1 تا 3 سال هست. پس حواستون باشه که با یه سند امانی چطور رفتار می کنید.

نتیجه گیری: با آگاهی کامل، سفته ضمانت را هوشمندانه تکمیل کنید!

خب رفقا، دیدیم که روش نوشتن سفته برای ضمانت چقدر مهم و پر از نکته های ریز و درشته. این سفته، یه تیکه کاغذ ساده نیست، بلکه یه سند حقوقیه که اگه درست پر نشه، می تونه حسابی دردسرساز بشه. چه برای ضمانت کار، چه برای وام، یا هر تعهد دیگه ای، حواستون باشه که همه مراحل رو با دقت انجام بدید.

یادتون باشه:

1. مشخصات کامل و دقیق خودتون و گیرنده رو بنویسید.
2. مبلغ سفته رو هم به عدد و هم به حروف، بدون خط خوردگی درج کنید.
3. هرگز سفته ضمانت رو در وجه حامل صادر نکنید.
4. تاریخ پرداخت رو حتماً خالی بگذارید.
5. تاریخ صدور رو دقیق و کامل بنویسید.
6. سفته رو حتماً امضا کنید.
7. و از همه مهم تر، عبارت شفاف و روشنی رو به عنوان علت ضمانت، روی سفته یا پشت اون بنویسید و امضاش کنید.

با رعایت این نکات ساده اما حیاتی، می تونید از حقوق خودتون محافظت کنید و خیال خودتون رو از بابت این سند مهم راحت کنید. و در آخر، اگه با موقعیت پیچیده یا سوال خاصی روبرو شدید، حتماً با یه متخصص حقوقی مشورت کنید. دانش و آگاهی، بهترین سپر دفاعی شماست. با خیال راحت و با دانش کامل، از حقوق خودتون محافظت کنید!