حکم هفت تیر چیست؟

حمل، نگهداری، خرید و فروش یا استفاده از هفت تیر (و هر سلاح گرم غیرمجاز دیگری) در ایران، جرم سنگینیه که مجازات های مختلفی مثل حبس طولانی مدت، جزای نقدی سنگین و حتی اعدام رو در پی داره. قانون ما خیلی جدی با این موضوع برخورد می کنه و بسته به نوع سلاح، کاری که باهاش انجام می شه (مثلاً تهدید یا تیراندازی) و قصد و نیت فرد، مجازات ها فرق می کنه.

سلاح گرم، به خصوص اون مدل های کمری که تو حرف عامیانه بهشون هفت تیر می گیم (مثل پیستول و رولور)، یه موضوع حساس و پردردسره که متاسفانه گاهی وقتا خبرش تو جامعه می پیچه. شاید کنجکاو باشید بدونید وقتی یکی هفت تیر دستش می گیره، یا باهاش تهدید می کنه، یا خدای نکرده ازش استفاده می کنه، قانون چی میگه؟ اصلا مجازات این کارا چیه و چقدر جدیه؟ راستش رو بخواهید، بحث اسلحه و قوانین مربوط بهش حسابی پیچیده اس و شاید خیلی از ماها از ریزه کاری هاش خبر نداشته باشیم. برای همین، اینجا قراره حسابی بریم سراغش و ببینیم قانون ما درباره حمل، نگهداری و استفاده از اینجور سلاح ها چی میگه و چه حکم و مجازاتی برای هر کدومش در نظر گرفته. پس اگه می خواید بدونید چوب دو سر سوختن تو ماجرای هفت تیرکشی کجاست، با ما همراه باشید.

هفت تیر، قانون و یه عالمه تعریف و دسته بندی

اول از همه بیایید ببینیم اصلاً سلاح از نظر قانون ما چیه. شاید فکر کنید سلاح یعنی هر چیزی که باهاش بشه به کسی آسیب زد، ولی از نظر حقوقی داستان یه کم فرق می کنه. قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز (مصوب سال ۱۳۹۰) اومده و انواع و اقسام سلاح ها رو تعریف کرده تا هیچ ابهامی نمونه.

سلاح گرم و سرد: فرقشون از زمین تا آسمون

ببینید، وقتی حرف از سلاح میشه، اولین چیزی که باید بدونیم، فرق بین سلاح گرم و سلاح سرده. تو این مقاله، تمرکز ما بیشتر روی هفت تیره که خب یه جور سلاح گرمه. ولی بد نیست بقیه رو هم بشناسیم:

• سلاح گرم: اینا اونایی هستن که با نیروی گاز باروت کار می کنن. یعنی با آتیش گرفتن باروت، یه گاز حسابی تولید میشه که گلوله رو پرت می کنه بیرون. هفت تیر، کلت، رولور، تفنگ کلاشینکف، همه از این دسته هستن. اینا خودشون باز تقسیم بندی های مختلفی دارن که جلوتر مفصل تر بهشون می رسیم.
• سلاح سرد: اینا دیگه ربطی به باروت و آتیش ندارن. مثل چاقو، قمه، شمشیر، دشنه و چیزایی از این دست که با ضربه، برش یا پاره کردن، آسیب می زنن. البته همین سلاح های سرد هم خودشون انواع جنگی، شکاری و … دارن.

هفت تیر یا همون سلاح کمری: دقیقاً چی داریم میگیم؟

تو حرفای روزمره ما به هر سلاح کمری کوچیکی میگیم هفت تیر. چه رولور باشه که خشاب چرخشی داره و معمولاً ۶ تا ۸ گلوله می خوره، چه پیستول یا کلت باشه که خشاب کشویی داره و معمولاً تعداد گلوله های بیشتری رو تو خودش جا میده. از نظر قانون، اینا همه جزو سلاح گرم سبک حساب میشن. حالا اینکه اتوماتیک باشن (یعنی با یه بار کشیدن ماشه چند گلوله شلیک کنن) یا غیر اتوماتیک (با هر بار کشیدن ماشه فقط یه گلوله شلیک کنن)، تو مجازاتشون فرق می ذاره. اینو یادتون باشه چون خیلی مهمه.

مهمات و اقلام تحت کنترل: گلوله های خالی هم دردسر دارن!

فکر نکنید فقط اسلحه دردسرسازه. گلوله خالی یا حتی قطعات یه هفت تیر هم اگه غیرمجاز باشن، جرمه و مجازات داره. قانون برای اینا هم تعریف مشخصی داره:

• مهمات: یعنی همون فشنگ و گلوله که برای اسلحه استفاده میشه. هر سلاحی مهمات خاص خودش رو داره.
• اقلام و مواد تحت کنترل: اینا شامل یه عالمه چیز دیگه میشه؛ از مواد محترقه (مثل باروت و مواد آتش بازی) و منفجره (مثل دینامیت و TNT) گرفته تا مواد شیمیایی، رادیواکتیو، میکروبی، گازهای بیهوش کننده، بی حس کننده و اشک آور، شوکرها و تجهیزات نظامی و انتظامی. حتی داشتن یه شوکر غیرمجاز هم جرمه و مجازات داره.

چه کارهایی با سلاح جرم حساب میشه؟

ماده ۴ قانون ۱۳۹۰ یه لیست بلندبالا از کارهایی که با سلاح، مهمات یا اقلام تحت کنترل غیرمجاز، جرمه رو گفته. اینا شامل تقریباً هر عملی میشه که فکرش رو بکنید:

• وارد کردن یا خارج کردن از کشور (قاچاق)
• ساخت و مونتاژ
• نگهداری
• حمل
• توزیع
• تعمیر
• خرید و فروش یا هر نوع معامله دیگه

پس ببینید، حتی اگه شما یه هفت تیر رو پیدا کنید و نگهش دارید، یا اگه یه قطعه ازش رو بخرید یا بفروشید، بدون مجوز، دارید مرتکب جرم می شید. داستان اونقدرها هم ساده نیست که بگیم فقط یه اسباب بازی یا فقط یه تیکه آهن!.

مجازات حمل، نگهداری و خرید و فروش هفت تیر غیرمجاز

حالا که فهمیدیم هفت تیر چیه و چه کارهایی باهاش جرمه، بریم سراغ اصل مطلب: مجازات هاش! اینجا جاییه که باید حسابی حواستون رو جمع کنید، چون مجازات هاش شوخی بردار نیست.

قانون چی میگه؟ (مواد ۵ و ۶ قانون ۱۳۹۰)

اساس کار تو مواد ۵ و ۶ قانون مجازات قاچاق اسلحه و مهمات و دارندگان سلاح و مهمات غیرمجاز مصوب ۱۳۹۰ تعریف شده. این مواد به طور دقیق مشخص کردن که برای هر نوع سلاح، چه مجازاتی در نظر گرفته میشه.

مجازات حمل و نگهداری هفت تیر (سلاح گرم غیرمجاز)

تو این بخش، نوع سلاح و اینکه خودکار باشه یا غیرخودکار، خیلی تو مجازات فرق ایجاد می کنه:

• سلاح گرم سبک غیرخودکار: مثل بعضی از رولورها که با هر بار کشیدن ماشه یه گلوله شلیک می کنن. مجازات حمل یا نگهداری غیرمجاز اینا، حبس از ۹۱ روز تا ۶ ماه یا جزای نقدی از ۱۰ میلیون تا ۲۰ میلیون ریاله (یعنی ۱ تا ۲ میلیون تومان).
• سلاح گرم سبک خودکار: اینا همونایی هستن که با یه بار کشیدن ماشه می تونن چند گلوله شلیک کنن، مثل خیلی از کلت ها و پیستول ها. مجازات حمل یا نگهداری غیرمجاز اینا، حسابی سنگین تره: حبس از ۲ تا ۵ سال.
• سلاح گرم نیمه سنگین و سنگین: اینا دیگه هفت تیر نیستن، ولی بدونید که برای حمل و نگهداری غیرمجاز اینجور سلاح ها (مثل کلاشینکف، ژ۳ و …)، مجازات از ۱۰ تا ۱۵ سال حبسه.

حواستون باشه که اگه تعداد سلاح ها بیشتر از یه دونه باشه یا قطعات اصلی چند تا سلاح رو نگه داشته باشید، مجازاتتون می تونه تا یه درجه تشدید بشه. یعنی قضیه از این هم جدی تر میشه.

مجازات خرید و فروش، ساخت و مونتاژ هفت تیر و سایر سلاح های گرم

اگه کسی به جای فقط حمل یا نگهداری، تو کار ساخت، مونتاژ، خرید و فروش یا توزیع اینجور سلاح ها باشه، مجازاتش به مراتب سنگین تره:

• سلاح گرم سبک غیرخودکار: مثل همون رولورهای ساده، مجازات خرید و فروش یا ساخت غیرمجازش حبس از ۲ تا ۵ ساله.
• سلاح گرم سبک خودکار: برای کلت ها و پیستول های خودکار، مجازات ساخت یا خرید و فروش غیرمجاز، حبس از ۵ تا ۱۰ ساله.
• سلاح گرم نیمه سنگین و سنگین: اینجا دیگه پای حبس از ۱۰ تا ۱۵ سال وسطه.

دیدید؟ مجازات ها چقدر بالاست؟ این نشون میده که قانون چقدر به این مسائل حساسه و هیچ شوخی باهاش نداره.

مجوز داری یا نه؟ فرق از زمین تا آسمونه!

شاید بپرسید خب اگه یکی مجوز داشته باشه چی؟ مثلاً تفنگ شکاری با مجوز. ببینید، داشتن مجوز یه دنیای دیگه است. اگه شما مجوز حمل و نگهداری سلاح داشته باشید (مثلاً برای شکار)، قانوناً مشکلی نیست. اما باید حواستون به چند تا چیز باشه:

1. تمدید مجوز: اگه مجوزتون تموم شد و تا سه ماه بعد تمدیدش نکنید، سلاح شما غیرمجاز حساب میشه و باید جزای نقدی از ۱۰ تا ۲۰ میلیون ریال (۱ تا ۲ میلیون تومان) پرداخت کنید. پس یادتون نره که مجوز رو به موقع تمدید کنید.
2. محدودیت های مجوز: حتی با مجوز هم شما نمی تونید از سلاحتون برای تهدید، قدرت نمایی یا هر کار غیرقانونی دیگه استفاده کنید. مجوز فقط برای اون کاریه که براش صادر شده (مثلاً شکار).

توجه داشته باشید که بحث هفت تیر و کلت، کلاً با سلاح های شکاری خیلی فرق داره. حمل هفت تیر برای افراد عادی، تقریباً هیچ مجوزی نداره و کاملاً غیرقانونیه. تنها افراد خاصی مثل نیروهای مسلح و امنیتی، اون هم با رعایت مقررات سختگیرانه، می تونن سلاح کمری حمل کنن.

حکم هفت تیرکشی و استفاده از سلاح گرم: جدی ترین بخش ماجرا

حمل و نگهداری یه بحثه، استفاده از سلاح یه بحث کاملاً متفاوته که می تونه مجازات های خیلی سنگین تری رو در پی داشته باشه. اینجا دیگه شوخی با جون و امنیت مردم نیست و قانون به شدت باهاش برخورد می کنه.

تظاهر به قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت با اسلحه (ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی تعزیرات)

تصور کنید کسی تو خیابون یه هفت تیر میکشه و باهاش مردم رو می ترسونه، یا مزاحمت ایجاد می کنه، یا اخاذی و تهدید می کنه. اینجا حتی اگه شلیک هم نکنه، جرمش حسابی سنگینه. این کار تحت عنوان تظاهر به قدرت نمایی یا ایجاد مزاحمت با اسلحه تو ماده ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) اومده. مجازاتش هم حبس از ۶ ماه تا ۲ سال و تا ۷۴ ضربه شلاقه. مهم نیست که طرف واقعاً قصد مقابله با نظام رو داشته یا نه، همین که با اسلحه یه همچین فضایی ایجاد کنه، جرم محقق میشه.

محاربه: حکم کشیدن سلاح برای ارعاب عمومی (ماده ۲۷۹ و ۲۸۲ قانون مجازات اسلامی)

اینجا دیگه وارد مرحله ای می شیم که مجازات هاش می تونه به اعدام برسه. محاربه یعنی کسی سلاح بکشه به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا فقط برای اینکه اونا رو بترسونه، به شکلی که تو جامعه ناامنی ایجاد بشه. فرقش با قدرت نمایی چیه؟

• قصد: تو محاربه، طرف با کشیدن سلاح، قصدش ارعاب و ناامن کردن عمومی محیطیه. یعنی یه جورایی انگار میخواد با نظام مقابله کنه یا امنیت کل جامعه رو بهم بزنه.
• ایجاد ناامنی عمومی: اینجا دیگه فقط تهدید چند نفر نیست. عمل فرد باید به گونه ای باشه که حس ناامنی و ترس تو یه محیط وسیع تر ایجاد کنه.

فرض کنید یه نفر با هفت تیر وارد یه بانک میشه و به قصد ترسوندن همه، شلیک هوایی می کنه. یا تو یه جمع شلوغ، سلاح میکشه و مردم رو به وحشت می اندازه. اینا می تونه مصداق محاربه باشه. مجازات محاربه هم که می دونید چقدر سنگینه:

• اعدام
• صلب (به صلیب کشیدن)
• قطع دست راست و پای چپ
• نفی بلد (تبعید از کشور)

البته این نکته هم مهمه که هر اسلحه کشیدنی محاربه نیست. اگه یکی با انگیزه شخصی و فقط برای ترسوندن یکی دو نفر اسلحه بکشه و عملش جنبه عمومی نداشته باشه و باعث سلب امنیت نشه، محارب محسوب نمیشه و ممکنه مشمول ماده ۶۱۷ (قدرت نمایی) بشه.

تیراندازی با هفت تیر تو دعوا یا منازعه

اگه کسی تو یه دعوا یا درگیری، با هفت تیر تیراندازی کنه، داستان خیلی پیچیده میشه و بسته به نتیجه کار، مجازات های متفاوتی در انتظارشه:

• اگه منجر به قتل، نقص عضو یا ضرب و جرح بشه: اینجا دیگه قصاص، دیه و حبس میاد وسط. اگه خدای نکرده منجر به قتل بشه، پای قصاص نفسه. اگه نقص عضو یا ضرب و جرح باشه، دیه به علاوه حبس (بر اساس ماده ۵۰۱ یا ۶۱۵ قانون مجازات اسلامی) براش در نظر گرفته میشه.
• اگه صرفاً به قصد ارعاب باشه و آسیبی نزنه: اگه فقط شلیک هوایی باشه یا فقط برای ترسوندن شلیک کنه و به کسی آسیبی نرسه، باز هم برمی گردیم به بحث محاربه یا قدرت نمایی. اینجا قصد و نتیجه عمل، نقش کلیدی تو تعیین مجازات داره. مثلاً اگه تو یه دعوای خانوادگی شلیک هوایی کنه، احتمالاً محاربه نیست، ولی قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت هست.

قصد و نیتت چی بوده؟ این خیلی مهمه!

تو همه این پرونده های مربوط به سلاح، یه چیز هست که مثل نخ تسبیح همه چیز رو به هم وصل می کنه: قصد و انگیزه مجرمانه. قاضی و دادگاه قبل از اینکه حکمی بدن، حسابی تحقیق می کنن تا ببینن نیت طرف چی بوده؟

قصد دفاع شخصی یا قدرت نمایی؟

فرض کنید یه نفر تو یه موقعیت خطرناک، برای دفاع از جون خودش یا خانوادش، از اسلحه استفاده می کنه. اگه این دفاع تو چارچوب دفاع مشروع قانونی باشه (که شرایط خیلی سختی داره و باید دقیقاً رعایت بشه)، ممکنه جرم محسوب نشه یا مجازاتش تخفیف پیدا کنه. اما اگه از این قضیه سوءاستفاده بشه یا شرایط دفاع مشروع رو نداشته باشه، بازم جرمه و مجازات داره. مثلاً اگه کسی هفت تیر غیرمجاز داشته باشه و باهاش دفاع مشروع کنه، بابت حمل غیرمجاز سلاحش مجازات میشه.

کدوم دادگاه به این پرونده ها رسیدگی می کنه؟

بسته به نوع جرم، دادگاه صالح برای رسیدگی هم فرق می کنه:

• دادگاه کیفری ۲: برای جرائمی مثل حمل و نگهداری غیرمجاز سلاح گرم سبک غیرخودکار، یا قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت با اسلحه (ماده ۶۱۷).
• دادگاه انقلاب: برای جرائمی که جنبه امنیتی دارن، مثل قاچاق سلاح یا محاربه.
• دادگاه کیفری ۱: برای جرائم خیلی سنگین مثل قتل عمد با اسلحه.

تشدید و تخفیف مجازات ها

قانون دست قاضی رو برای تشدید یا تخفیف مجازات باز گذاشته (مواد ۱۴ تا ۱۷ قانون ۱۳۹۰). مثلاً اگه مجرم سابقه دار باشه، یا اگه جرم رو تو شرایط خاصی انجام داده باشه، مجازاتش ممکنه تشدید بشه. برعکس، اگه شرایط خاصی مثل همکاری با مراجع قضایی، نداشتن سابقه، ندامت واقعی یا انگیزه شرافتمندانه (مثلاً دفاع از ناموس در شرایطی که دفاع مشروع کامل نباشه) وجود داشته باشه، قاضی می تونه تخفیف هایی رو اعمال کنه. البته اینا همه بستگی به نظر قاضی و شرایط پرونده داره.

توصیه حقوقی: دور اسلحه غیرمجاز رو خط بکشید!

با توجه به همه این حرفا و مجازات های سنگینی که قانون در نظر گرفته، بهترین توصیه حقوقی اینه که کلاً دور حمل، نگهداری، خرید و فروش و استفاده از هر نوع سلاح غیرمجازی رو خط بکشید. حتی اگه فکر می کنید برای دفاع شخصی بهش نیاز دارید، این رو بدونید که عواقب قانونی اش ممکنه خیلی بدتر از اون چیزی باشه که فکرش رو می کنید. اگه ابهامی دارید یا با همچین شرایطی مواجه شدید، حتماً با یه وکیل متخصص مشورت کنید.

خلأ قانونی تو بحث اسلحه نداریم، بیشتر مشکلات از ضعف تو اجرا و نظارت سرچشمه می گیره. مرزهای طولانی و دسترسی راحت به سلاح تو کشورهای همسایه هم قاچاق رو زیاد می کنه.

انواع و اقسام سلاح ها از دید قانون و آیین نامه اجرایی

آیین نامه اجرایی قانون سلاح و مهمات (که سال ۱۳۹۲ تصویب شد) اومده و ریز به ریز تعریف انواع سلاح ها رو آورده. این تعاریف برای اینکه بفهمیم کدوم سلاح چه حکمی داره، خیلی مهمن:

۱. سلاح گرم سبک (سلاح کوچک)

اینا سلاح هایی هستن که یه نفر به تنهایی می تونه ازشون استفاده کنه. کالیبرشون معمولاً بین ۵.۵ تا ۷.۱۲ میلی متره. خودشون دو نوعن:

1. سلاح گرم سبک خودکار: اینا معمولاً دو حالت شلیک دارن (تک تیر یا رگبار). با یه بار کشیدن ماشه، اگه رو حالت رگبار باشن، چند گلوله شلیک می کنن. کلت ها و پیستول های زیادی تو این دسته قرار می گیرن.
2. سلاح گرم سبک غیرخودکار: اینا با هر بار کشیدن ماشه، فقط یه گلوله شلیک می کنن و معمولاً باید بعد از هر شلیک، پوکه رو دستی خارج کرد یا دوباره مسلحشون کرد. بعضی از رولورها و تفنگ های تک تیر شکاری تو این دسته قرار می گیرن.

۲. سلاح گرم نیمه سنگین و ۳. سلاح گرم سنگین

اینا دیگه از بحث هفت تیر خارج میشن ولی برای اطلاع عمومی خوبه که بدونیم:

• نیمه سنگین: سلاح هایی که دو یا سه نفر باید باهاشون کار کنن (کالیبر ۷.۱۲ تا ۱۰۶ میلی متر).
• سنگین: تجهیزاتی که برای حمل ونقلشون بیش از سه نفر یا امکانات لجستیکی نیاز دارن و کالیبرشون بالای ۱۰۶ میلی متره (مثل توپ های جنگی).

سلاح سرد، جنگی، شکاری و …

• سلاح سرد: هر وسیله ای که باهاش بدون ایجاد صدا، شعله یا حرارت بشه آسیب زد (مثل قمه، چاقو، شمشیر).
• سلاح سرد جنگی: اینا برای نبرد تن به تن تو نیروهای مسلح استفاده میشن (مثل سرنیزه).
• سلاح جنگی: سلاح هایی که فقط نیروهای مسلح استفاده می کنن (مثل کلاشینکف، ژ۳).
• سلاح شکاری: سلاح های گرم سبکی که برای شکار، محافظت از احشام یا آموزش استفاده میشن (مثل تفنگ های ساچمه زنی).
• مهمات: فشنگ و گلوله برای سلاح های مختلف.
• سلاح لیزری: سلاح هایی که با امواج لیزر آسیب می زنن.
• شبه سلاح: وسایلی که شبیه سلاح گرم هستن ولی نیستن، مثل کلت های گازی یا اسلحه صوتی که برای سوءاستفاده ازشون استفاده میشه.
• سلاح آموزشی: مثل اسلحه های ورزشی.
• سلاح بیهوش کننده: برای تزریق مواد بیهوش کننده به حیوانات.

قطعات مؤثر در سلاح و اقلام تحت کنترل

حتی یه لوله یا بدنه خالی سلاح هم اگه بتونه دوباره سلاح رو فعال کنه، قطعه مؤثر حساب میشه و حمل و نگهداری غیرمجازش جرمه. همونطور که گفتیم، اقلامی مثل مواد محترقه، ناریه، منفجره، شیمیایی، شوکر و … همگی اقلام و مواد تحت کنترل هستن و بدون مجوز، داشتن و معامله کردنشون جرم سنگینی داره.

تو آیین نامه اجرایی، یه جدول هم برای میزان انبوه سلاح ها و مهمات تعریف شده. یعنی اگه تعداد سلاح ها از یه حدی بیشتر باشه، مجازات به شدت تشدید میشه. مثلاً اگه کسی پنج قبضه سلاح گرم سبک غیرخودکار داشته باشه، این دیگه حمل یه سلاح نیست، حمل انبوه سلاح حساب میشه و مجازاتش یه درجه بالاتر میره.

جمع بندی: با هفت تیر و کلاً اسلحه غیرمجاز شوخی نکنید!

خب، رسیدیم به ته خط. با همه این توضیحاتی که دادیم، امیدوارم متوجه شده باشید که حکم هفت تیر چیست و کلاً بحث اسلحه تو قانون ایران چقدر جدی و حساسه. چه حملش باشه، چه نگهداریش، چه خرید و فروشش و چه خدای نکرده استفاده ازش، مجازات های سنگینی تو انتظار متخلفینه. از جزای نقدی و حبس های کوتاه مدت برای حمل سلاح های سبک گرفته تا حبس های طولانی و حتی اعدام برای محاربه، همه اینا نشون میده که قانون هیچ شوخی با امنیت جامعه و آرامش مردم نداره.

هدف قانونگذار از وضع این قوانین سختگیرانه، حفظ امنیت و آرامش جامعه و جلوگیری از خشونت و جنایته. پس اگه تو این زمینه سوالی براتون پیش اومده، یا تو شرایطی قرار گرفتید که به مشاوره حقوقی نیاز دارید، حتماً با یه متخصص مشورت کنید. یادتون باشه، جهل به قانون رافع مسئولیت نیست و ناآگاهی ما رو از مجازات ها مصون نمیکنه. پس همیشه آگاه باشید و خودتون رو تو دردسر نندازید.