ماده ۶۹۸ قانون تعزیرات

ماده ۶۹۸ قانون تعزیرات یکی از مهم ترین و پرکاربردترین مواد قانونی تو کشورمونه که درباره جرم نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی حرف می زنه. اگه بخوایم خیلی ساده بگیم، این ماده می گه اگه کسی با دروغ پراکنی، چه کتبی و چه از طریق فضای مجازی، به قصد ضربه زدن به یکی دیگه یا به هم ریختن آرامش جامعه یا حتی مقامات رسمی کاری کنه، مجرم شناخته میشه و باید پاسخگو باشه.

این قانون خط قرمزهای مهمی رو برای آزادی بیان و مسئولیت پذیری توی جامعه ما مشخص می کنه. تو دنیای امروز که اطلاعات مثل آب خوردن دست به دست میشه، دونستن جزئیات این ماده حسابی به کارمون میاد. فرقی هم نمی کنه که خودمون یه وکیل باشیم یا یه شهروند عادی که می خوایم حقوقمون رو بشناسیم یا حواسمون باشه پامون رو کج نذاریم. پس بیاید یه گشت کامل و خودمونی تو دل این ماده قانونی بزنیم و ببینیم چی به چیه و چطور می تونیم از خودمون محافظت کنیم.

اصلاً ماده ۶۹۸ قانون تعزیرات چی میگه؟ (متن کامل قانون)

بیایید اول از همه ببینیم متن خود قانون دقیقاً چی میگه تا یه دید کلی دستمون بیاد. ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات های بازدارنده) این رو می گه:

هر کس به قصد اِضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به و سیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هر گونه او راق چاپی یا خطی با امضا یا بدو ن امضا اکاذیبی را اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت راساً یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر و ارد شود یا نه علاو ه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از یک ماه تا یک سال و یا شلاق تا (۷۴) ضَربه محکوم شود.

شاید متن قانون یه مقدار خشک و حقوقی باشه، ولی نکته مهم اینجاست که این ماده یه اصلاحیه مهم تو تاریخ ۱۳۹۹/۰۲/۲۳ داشته. قبل از این اصلاحیه، مجازات حبس دو ماه تا دو سال بود، اما با این تغییر، مدت حبس از یک ماه تا یک سال شده. این یعنی قانونگذار تصمیم گرفته که در مورد مجازات حبس، دست قاضی ها رو بازتر بذاره و فضای بیشتری برای تخفیف یا تعیین مجازات های جایگزین وجود داشته باشه. پس اگه جایی به متن قدیمی این ماده برخوردید، حواستون باشه که اصلاح شده و مجازات حبسش الان سبک تره.

ریشه های جرم نشر اکاذیب تو قانون ایران (یه نگاه به گذشته)

جرم نشر اکاذیب چیز جدیدی نیست و از خیلی وقت پیش تو قوانین ما وجود داشته. انگار همیشه جامعه نیاز داشته که از دروغ پراکنی و شایعه سازی محافظت بشه. این جرم مسیر پر پیچ و خمی رو طی کرده تا به شکل امروزیش رسیده.

از قانون مجازات عمومی تا تعزیرات: مسیر پر پیچ و خم

اگه بخوایم بریم عقب و تاریخچه این موضوع رو بررسی کنیم، باید اشاره کنیم که جرم نشر اکاذیب اولین بار تو ماده ۲۶۹ قانون مجازات عمومی مصوب ۱۳۰۴ پیش بینی شده بود. بعد از اون، تو ماده ۱۴۱ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) مصوب ۱۳۶۲ هم این رفتار به عنوان جرم شناخته شد. هر کدوم از این قوانین، با توجه به شرایط زمان خودشون، سعی کردن با پدیده دروغ پردازی و شایعه سازی مقابله کنن. این تغییرات نشون می ده که قانونگذار همیشه دنبال این بوده که قوانین رو به روز نگه داره و با چالش های جدید جامعه کنار بیاد. مثلاً با گسترش رسانه ها و بعدتر فضای مجازی، لازم بود که تعاریف و ابزارهای ارتکاب این جرم هم تغییر کنن تا شامل پلتفرم های جدید هم بشه. این تکامل در جرم انگاری، به خاطر اهمیت حفظ آرامش عمومی، اعتبار افراد و جلوگیری از سوءاستفاده از قدرت کلام یا قلم بوده.

پایه های تشکیل دهنده جرم نشر اکاذیب (ارکان سه گانه به زبان ساده)

هر جرمی تو قانون، یه سری پایه و اساس داره که بهشون ارکان جرم میگیم. اگه این پایه ها کامل نباشه، اصلاً جرمی اتفاق نیفتاده. ماده ۶۹۸ هم سه تا رکن اصلی داره: قانونی، مادی و معنوی. بیایید هر کدوم رو خودمونی بررسی کنیم.

رکن قانونی: همون ماده ۶۹۸ خودمون!

خب، رکن قانونی خیلی واضحه. این یعنی برای اینکه یه کاری جرم محسوب بشه، باید تو یه قانون مشخص به عنوان جرم اومده باشه. تو بحث ما، همون ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) هست که حرف دروغ زدن به قصد خاصی رو جرم انگاری کرده. پس اگه این ماده نبود، شاید می تونستیم هر چی دلمون می خواست بگیم و منتشر کنیم، بدون اینکه از نظر قانونی مشکلی برامون پیش بیاد.

رکن مادی: وقتی حرف دروغ عمل میشه!

این رکن مربوط به خود اون عملیه که انجام میشه. یعنی چی کار باید بکنیم که بگیم جرم نشر اکاذیب اتفاق افتاده؟

• اظهار اکاذیب: این یعنی چی؟ یعنی حرفی که می زنیم یا مطلبی که منتشر می کنیم، دروغ یا برخلاف حقیقت باشه. خیلی مهمه که تأکید کنیم هر نقدی، حتی اگه تند باشه، الزاماً دروغ نیست. مثلاً اگه شما از عملکرد یه مسئول انتقاد می کنید، ممکنه اون مسئول خوشش نیاد، ولی اگه حرف شما حقیقت داشته باشه، اکاذیب محسوب نمیشه.
• ابزار ارتکاب جرم: قانون یه سری ابزار رو مشخص کرده: نامه، شکواییه، مراسلات، عرایض، گزارش، و هر نوع اوراق چاپی یا خطی. اما مهم ترین نکته برای امروز اینجاست: فضای مجازی و رسانه های دیجیتال هم شامل این ابزارها میشن! یعنی اگه تو واتساپ یه شایعه دروغ منتشر کنی، تو یه کانال تلگرامی مطلب کذب بذاری، تو اینستاگرام یه پست حاوی اطلاعات غلط بزاری یا تو یه وب سایت خبری، خبر دروغ منتشر کنی، این همون ابزار ارتکاب جرمه. دادگاه ها هم رویه دارن که فضای مجازی رو جزو این ابزارها به حساب میارن.
• نحوه انتساب: قانون میگه رأساً یا به عنوان نقل قول. یعنی چی؟ یعنی فرقی نمی کنه خودت از اول اون دروغ رو بافتی باشی یا فقط از یکی دیگه شنیدی و نقل قولش کردی و منتشرش کردی؛ در هر صورت ممکنه مسئولیت کیفری داشته باشی. پس حواست باشه، هر چیزی رو صرفاً به خاطر اینکه شنیدی، منتقل نکنی.
• مخاطب انتساب: یعنی این دروغ رو به کی نسبت میدی؟ می تونه یه شخص حقیقی (مثل من و شما)، یه شخص حقوقی (مثل یه شرکت یا سازمان) یا حتی مقامات رسمی باشه.
• ضرورت انتشار: این نکته مهمه. برای اینکه جرم محقق بشه، اظهارات شما باید به اطلاع حداقل چند نفر رسیده باشه. اگه شما یه نامه دروغ برای یه نفر خاص بنویسی و بفرستی و اون شخص هم اون رو منتشر نکنه و هدف شما هم انتشار عمومی نبوده، ممکنه جرم نشر اکاذیب اتفاق نیفته. به عبارت دیگه، یه جورایی باید پخش شده باشه.

رکن معنوی: نیت پشت دروغ چیه؟ (قصد مجرمانه)

اینجا دیگه پای نیت و قصد میاد وسط. بدون نیت و قصد مجرمانه، جرم نشر اکاذیب هم اتفاق نمی افته.

• قصد عام: یعنی اولاً خودت می دونستی که اون مطلبی که داری میگی یا منتشر می کنی دروغه، و دوماً اراده داشتی که اونو منتشر کنی.
• قصد خاص: این بخش خیلی مهمه و ماده ۶۹۸ رو از خیلی از جرم های دیگه جدا می کنه. علاوه بر قصد عام، حتماً باید یکی از این قصدهای خاص رو هم داشته باشی تا جرم محقق بشه:
  1. قصد اضرار به غیر: یعنی هدفت این بوده که به یکی دیگه ضرر بزنی. این ضرر می تونه مادی باشه (مثلاً باعث بشی یه نفر ورشکست بشه) یا معنوی (مثلاً اعتبار کسی رو خراب کنی).
  2. قصد تشویش اذهان عمومی: یعنی با انتشار اون دروغ، می خواستی آرامش و افکار عمومی جامعه رو به هم بزنی و نگرانی ایجاد کنی.
  3. قصد تشویش مقامات رسمی: یعنی با انتشار دروغ، قصدت این بوده که مقامات رسمی رو دچار شک و نگرانی کنی یا اعتبارشون رو زیر سوال ببری.

یه تحلیل حقوقی مهم که بد نیست اینجا بدونید، اینه که میگن نشر اکاذیب از حیث نتیجه یه جرم مطلق و از حیث سوء نیت خاص یه جرم مقید هست. خودمونی بگم یعنی چی؟ یعنی لازم نیست اون ضرر یا تشویش حتماً واقعاً اتفاق بیفته، همین که شما قصد آسیب رسانی یا تشویش رو داشته باشی، کافیه. ولی اگه اصلاً چنین قصدی رو نداشته باشی، حتی اگه یه مطلب دروغ هم منتشر کنی، این جرم محقق نمیشه. این قضیه رکن معنوی، خیلی موقع دفاع تو دادگاه به کار میاد.

فرق نشر اکاذیب با بقیه جرم ها (تفاوت هاش رو بهتر بشناسیم)

تو قانون، جرم های زیادی شبیه به هم هستن و ممکنه با همدیگه اشتباه گرفته بشن. نشر اکاذیب هم از این قاعده مستثنی نیست و با بعضی از جرم های دیگه مثل افترا یا توهین تفاوت های مهمی داره که دونستن شون ضروریه.

نشر اکاذیب با افترا (ماده ۶۹۷): شبیه اما متفاوت!

شاید بیشترین اشتباهی که بین جرم ها میشه، بین نشر اکاذیب و افترا باشه. تفاوت اصلی اینه:
در افترا، شما به یه نفر یه امر مجرمانه رو نسبت میدی که واقعیت نداره و بعداً هم نمی تونی تو دادگاه ثابتش کنی. مثلاً میگی فلانی دزدیده یا کلاهبرداری کرده.
اما در نشر اکاذیب، شما هر امر خلاف حقیقت (نه لزوماً مجرمانه) رو به کسی نسبت میدی. مثلاً میگی فلانی ورشکست شده یا تابعیت دوگانه داره، در حالی که این حرف دروغه. پس دامنه نشر اکاذیب وسیع تر از افتراست و لازم نیست اون حرف دروغ حتماً یه عمل مجرمانه باشه.

نشر اکاذیب با توهین (ماده ۶۰۸ و ۶۰۹): حرف حق هم می تونه توهین باشه!

فرق توهین با نشر اکاذیب هم خیلی مهمه. تو توهین، ممکنه شما حتی با یه حرف کاملاً واقعی هم به کسی توهین کنی. مثلاً به یه نفر بگی نادان و اون نادان هم باشه! این باز هم توهینه و می تونه شامل مجازات بشه. اما تو نشر اکاذیب، حتماً باید اون حرف یا مطلب دروغ باشه. اگه مطلب واقعی باشه، هر چقدر هم که زشت یا زننده باشه، نشر اکاذیب نیست، بلکه می تونه توهین باشه.

به غیر از این ها، جرم هایی مثل قذف (که فقط مربوط به انتساب زنا یا لواط به کسیه) و افشای اسرار (که تو اون، شما اطلاعات واقعی اما محرمانه رو فاش می کنی) هم با نشر اکاذیب فرق دارن. نکته دیگه هم جرائم رایانه ای (مثل ماده ۱۶، ۱۷ و ۱۸ قانون جرائم رایانه ای) هستن که ممکنه با نشر اکاذیب همپوشانی هایی داشته باشن، مخصوصاً تو فضای مجازی. تو این موارد، ممکنه بسته به شرایط، یکی از اون مواد یا حتی هر دو اعمال بشن.

مصداق ها و نمونه های نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی (دقیقا چه چیزهایی جرمه؟)

خب، تا اینجا درباره ریشه ها و پایه های قانونی نشر اکاذیب حرف زدیم. حالا بیاید ببینیم این جرم تو دنیای واقعی و روزمره ما چه شکل هایی پیدا می کنه و چه موقعی پامون می تونه تو گِل گیر کنه.

تو رسانه های سنتی: روزنامه و رادیو و تلویزیون

اولین جایی که ممکنه این جرم اتفاق بیفته، همون رسانه های سنتی هستن. مثلاً اگه یه روزنامه خبر دروغی درباره ورشکستگی یه شرکت بزرگ چاپ کنه یا رادیو و تلویزیون شایعه ای بی اساس درباره یه بحران بهداشتی پخش کنن، این ها می تونن مصداق نشر اکاذیب یا تشویش اذهان عمومی باشن. چون این رسانه ها مخاطبان زیادی دارن، تأثیر دروغشون هم می تونه خیلی گسترده باشه.

تو فضای مجازی: از واتساپ تا اینستاگرام

ولی جایی که این روزها جرم نشر اکاذیب حسابی توش رونق گرفته، فضای مجازیه. دیگه با یه کلیک میشه یه دروغ رو به هزاران نفر رسوند. مثال هاش زیاده:

• انتشار یه شایعه دروغ تو گروه های واتساپی یا کانال های تلگرامی درباره وضعیت اقتصادی کشور یا یه بیماری خاص.
• پست های اینستاگرامی یا توئیت های (X) حاوی اطلاعات غلط درباره زندگی شخصی یه فرد یا حتی یه سلبریتی.
• خبرهای جعلی تو وب سایت های خبری که به قصد ضربه زدن به رقیب یا تشویش اذهان عمومی منتشر میشن.

تشویش اذهان عمومی: وقتی جامعه رو نگران می کنیم

گاهی وقت ها هدف از انتشار دروغ، صدمه زدن به یه فرد خاص نیست، بلکه ایجاد نگرانی و به هم ریختن آرامش عموم مردمه. مثلاً اگه کسی اطلاعات کذبی درباره یه بحران اقتصادی قریب الوقوع، کمبود شدید مواد غذایی یا یه وضعیت امنیتی خطرناک منتشر کنه که باعث وحشت و نگرانی مردم بشه، این می تونه مصداق تشویش اذهان عمومی باشه. اینجا دیگه ضرر متوجه یه نفر خاص نیست، بلکه امنیت روانی جامعه رو هدف قرار میده.

مرز بین انتقاد و نشر اکاذیب: یه خط باریک و حساس!

یکی از حساس ترین و مهم ترین بخش ها همین جاست: فرق بین انتقاد سازنده یا تحلیل سیاسی با نشر اکاذیب چیه؟
این خیلی مهمه که بدونیم انتقاد از مسئولان، حتی اگه تند و تیز باشه، به شرطی که کذب نباشه، جرم محسوب نمیشه. قانون اساسی ما آزادی بیان رو به رسمیت شناخته و ما حق داریم از عملکرد مسئولان انتقاد کنیم. لایحه قانون جرایم سیاسی هم به این نکته اشاره کرده. تبصره ای تو این لایحه میگه: صرف انتقاد از نظام سیاسی یا اصول قانون اساسی یا اعتراض به عملکرد مسئولان کشور یا دستگاه های اجرایی یا بیان عقیده در ارتباط با امور سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و نظایر آن جرم محسوب نمی شود.

پس، اگه شما یه تحلیل سیاسی از اوضاع اقتصادی کشور می نویسی که ممکنه با نظر دولت یا مقامات فرق داشته باشه، یا از عملکرد یه وزیر انتقاد می کنی، تا زمانی که حرف های شما مبتنی بر حقیقت باشه (حتی اگه تند باشه و خوشایند نباشه)، نشر اکاذیب نیست. خط قرمز اونجاست که شما یه دروغ رو به قصد اضرار یا تشویش اذهان منتشر کنی. تشخیص این مرز ظریف، کار قاضیه و به خاطر همینه که حضور وکیل و دفاع درست تو این پرونده ها حیاتی میشه.

مجازات های ماده ۶۹۸: اگه تخلف کنیم، چی میشه؟

خب، حالا که فهمیدیم نشر اکاذیب چیه و چطور اتفاق می افته، بریم سراغ بخش ترسناکش: مجازات ها! قانون برای این جرم، مجازات هایی رو در نظر گرفته تا هم متخلف رو تنبیه کنه و هم یه درس عبرت برای بقیه باشه.

• حبس: همونطور که قبل تر گفتیم، طبق آخرین اصلاحیه تو سال ۱۳۹۹، میزان حبس از یک ماه تا یک سال هست. قبلاً این مجازات بیشتر بود، ولی الان دست قاضی برای تعیین مجازات مناسب، بازتره.
• شلاق: علاوه بر حبس، تا ۷۴ ضربه شلاق هم می تونه به عنوان مجازات تعیین بشه.
• اعاده حیثیت: این یکی خیلی مهمه و تو متن قانون هم بهش اشاره شده. یعنی اگه شما به خاطر دروغی که منتشر کردی، حیثیت یه نفر رو از بین بردی، دادگاه می تونه حکم بده که باید حیثیت اون فرد رو اعاده کنی. این اعاده حیثیت می تونه از طریق انتشار اصلاحیه، عذرخواهی عمومی یا هر روش دیگه ای باشه که دادگاه مشخص می کنه.

جنبه عمومی و خصوصی جرم: رضایت شاکی کافی نیست!

یکی از نکات کلیدی درباره ماده ۶۹۸ اینه که این جرم هم جنبه عمومی داره و هم جنبه خصوصی. یعنی چی؟
جنبه خصوصی مربوط به همون کسیه که از دروغ شما ضرر دیده. اگه اون شخص از شما شکایت کنه، پرونده شروع میشه.
اما جنبه عمومی یعنی این جرم، نظم و آرامش جامعه رو هم به هم زده. برای همین، حتی اگه شاکی خصوصی (اونی که بهش ضرر رسوندی) رضایت بده و از شکایتش بگذره، جنبه عمومی جرم هنوز باقی می مونه و دادگاه می تونه به خاطر اون جنبه، متهم رو مجازات کنه. البته رضایت شاکی خصوصی قطعاً تو تخفیف مجازات بی تأثیر نیست، ولی باعث بسته شدن کامل پرونده نمیشه.

اختیارات قاضی: از تخفیف تا مجازات های جایگزین

قاضی تو این پرونده ها، دستش برای تعیین مجازات کاملاً بسته نیست و اختیاراتی داره. مثلاً می تونه:

1. مجازات رو تخفیف بده: اگه شرایط خاصی وجود داشته باشه، قاضی می تونه مجازات حبس یا شلاق رو کم کنه.
2. اجرای مجازات رو تعلیق کنه: یعنی مجازات رو فعلاً اجرا نکنه و فرصت جبران بده.
3. مجازات های جایگزین حبس تعیین کنه: مثلاً به جای فرستادن فرد به زندان، حکم به خدمات عمومی رایگان، جزای نقدی یا دوره های آموزشی بده.

این اختیارات به قاضی کمک می کنه تا با توجه به شرایط خاص هر پرونده و شخصیت متهم، عادلانه ترین حکم رو صادر کنه.

تو دادگاه ها چطور رفتار میشه؟ (رویه قضایی و نظرات کارشناسی)

قانون رو خوندیم، ارکانش رو فهمیدیم، مجازاتش رو هم می دونیم. اما یه چیز خیلی مهم تو سیستم قضایی، رویه قضایی هست. یعنی دادگاه ها و قاضی ها چطور این ماده رو تو پرونده های واقعی تفسیر می کنن و حکم میدن؟

تفسیر ماده ۶۹۸ به خاطر اون خط باریک بین انتقاد و نشر اکاذیب و همچنین نقش فضای مجازی، همیشه پیچیدگی های خاص خودش رو داشته. دیوان عالی کشور و اداره کل حقوقی قوه قضائیه هم تو این سال ها، نظرات مشورتی و آراء وحدت رویه زیادی صادر کردن تا این ماده شفاف تر بشه و قاضی ها بتونن با یه معیار مشخص، پرونده ها رو بررسی کنن.

به طور کلی، دادگاه ها تو بررسی پرونده های نشر اکاذیب، روی قصد مجرمانه (همون نیت اضرار یا تشویش) و همچنین کذب بودن اظهارات، خیلی حساسیت نشون میدن. اگه شاکی نتونه ثابت کنه که حرف ها دروغ بوده یا متهم قصد خاصی نداشته، شانس پیروزیش تو پرونده کم میشه. همچنین، با گسترش فضای مجازی، دادگاه ها هم کم کم رویه شون رو با این ابزارهای جدید هماهنگ کردن و انتشار دروغ تو شبکه های اجتماعی رو هم به عنوان مصداق این جرم قبول دارن.

اگه شاکی یا متهم شدیم، چیکار کنیم؟ (نکات کاربردی)

حالا فرض کنیم یه روز خدای نکرده درگیر پرونده ای شدیم که یه طرفش ماده ۶۹۸ قانون تعزیرات قرار داره. باید چیکار کنیم؟ چه شاکی باشیم چه متهم، یه سری نکات هست که رعایتشون حسابی بهمون کمک می کنه.

برای شاکی (اونی که بهش ظلم شده):

اگه احساس می کنید قربانی نشر اکاذیب شدید، این قدم ها رو بردارید:

1. طرح شکایت: اولین قدم مراجعه به دادسرا و طرح شکایته. می تونید با یه شکوائیه، جزئیات اتفاق رو توضیح بدید.
2. جمع آوری مدارک: مهم ترین بخش همین جاست. باید مدارک و مستندات کافی برای اثبات دروغ بودن اون اظهارات و همچنین انتساب اون به متهم رو جمع آوری کنید. مثلاً اگه یه خبر دروغ منتشر شده، باید مدارکی رو ارائه کنید که نشون بده اون خبر حقیقت نداره.
3. ادله الکترونیکی: اگه نشر اکاذیب تو فضای مجازی اتفاق افتاده، حتماً از همه چیز اسکرین شات بگیرید، لینک مطالب رو ذخیره کنید، و هر گونه شواهد دیجیتالی رو جمع کنید. این ها بهترین و محکم ترین ادله شما تو دادگاه هستن.
4. مطالبه ضرر و زیان: اگه به خاطر این نشر اکاذیب، ضرر مادی یا معنوی بهتون وارد شده، حتماً تو شکایتتون به این موضوع اشاره کنید و اگه ممکنه، مدارک مربوط به اون ضرر رو هم ارائه بدید.
5. مشورت با وکیل: تو این پرونده ها، حضور یه وکیل مجرب که به قوانین فضای مجازی و رویه های قضایی مسلط باشه، می تونه کمک خیلی بزرگی بهتون بکنه.

برای متهم (اونی که متهمه):

اگه متهم به نشر اکاذیب شدید، بازم جای نگرانی نیست، با دفاع درست میشه از حق خودتون دفاع کنید:

1. مشورت فوری با وکیل: اولین و مهم ترین کار اینه که بدون فوت وقت با یه وکیل متخصص مشورت کنید. وکیل می تونه بهترین راهنمایی ها رو برای دفاع بهتون بده.
2. دفاعیات احتمالی:
   • اثبات عدم کذب بودن: اگه می تونید ثابت کنید که مطالبی که منتشر کردید دروغ نبوده و حقیقت داشته، این بهترین دفاع شماست. هر مدرکی که صحت حرف های شما رو تأیید کنه، ارائه بدید.
   • اثبات عدم انتساب: اگه اون مطلب رو شما منتشر نکردید یا کسی به اسم شما این کار رو کرده، باید بتونید این موضوع رو ثابت کنید.
   • اثبات عدم وجود قصد اضرار یا تشویش: یادتونه درباره قصد خاص صحبت کردیم؟ اگه شما ثابت کنید که قصدتون آسیب رساندن یا تشویش اذهان عمومی نبوده، شانس زیادی برای برائت یا تخفیف مجازات دارید. مثلاً اگه اشتباهی مطلبی رو منتشر کردید و بعداً از دروغ بودنش مطلع شدید و بلافاصله اصلاحش کردید، این ها می تونن نشونه عدم قصد مجرمانه باشن.
3. ارائه مستندات: هر مدرکی که صحت حرف های شما رو ثابت می کنه یا نشون میده قصد سوئی نداشتید، جمع آوری و ارائه کنید.

خلاصه، چه شاکی باشید چه متهم، تو این پرونده ها جمع آوری مدارک، اثبات نیت و استفاده از تجربه یه وکیل حاذق، برگ برنده شماست.

---

خب، رسیدیم به آخر این سفر حقوقی دور ماده ۶۹۸ قانون تعزیرات. دیدیم که این ماده چقدر مهمه و چطور می تونه روی زندگی افراد و حتی آرامش جامعه تأثیر بذاره. از ریشه های تاریخی اش حرف زدیم تا ارکان پیچیده اش و تفاوت هاش با جرم های دیگه. همچنین با مصادیق روزمره اش، خصوصاً تو فضای مجازی، آشنا شدیم و فهمیدیم که چطور میشه مجازات های مربوط بهش رو بررسی کرد.

مهم ترین چیزی که باید از این مقاله تو ذهنمون بمونه، مسئولیت پذیری تو انتشار اطلاعاته. تو دنیای امروز که هر کدوم از ما یه جورایی یه رسانه متحرکیم، باید حواسمون باشه هر چیزی رو بدون تحقیق و بررسی، به دیگران منتقل نکنیم. گاهی یه شایعه ساده می تونه آسیب های جبران ناپذیری به یه نفر یا حتی کل جامعه بزنه.

همیشه یادمون باشه که یه خط باریک بین انتقاد سازنده و نشر اکاذیب و تشویش اذهان عمومی وجود داره. ما حق داریم آزادانه حرف بزنیم، نقد کنیم و نظرمون رو بگیم، اما این آزادی به معنی این نیست که می تونیم دروغ بگیم و به اعتبار بقیه آسیب بزنیم یا آرامش جامعه رو به هم بریزیم. دونستن این نکات، کمک می کنه هم حقوق خودمون رو بشناسیم و هم با رعایت قانون، به داشتن یه جامعه سالم تر و امن تر کمک کنیم.