خروج از کشور با رعایت مقررات حاکم بر همان کشور

خروج از کشور به معنی عبور قانونی از مرزهای یک سرزمین به سوی کشور دیگری است که این مسیر، با قوانین و مقرراتی خاص برای هر شهروند ایرانی همراه است و آشنایی با آن ها از ضروریات سفر شماست.

تا حالا شده فکر کنید که سفر به خارج از کشور، فقط خرید بلیط و بستن چمدون نیست؟ راستش رو بخواهید، برای ما ایرانی ها، چه قصد تفریح داشته باشیم، چه زیارت، تحصیل یا حتی مهاجرت، یه سری قوانین و مقررات هست که باید قبل از هر اقدامی ازشون باخبر باشیم. انگار که هر کدوم از ما، یه پرونده داریم که باید با رعایت اصول خاصی مهر تایید بخوره تا اجازه عبور از مرزها رو پیدا کنیم. این قوانین نه تنها برای آقایون، بلکه برای خانم ها و حتی بچه ها هم شرایط خاص خودش رو داره.

شاید به نظرتون کمی پیچیده بیاد، اما نگران نباشید! این مقاله مثل یه دوست دانا کنار شماست تا از صفر تا صد هر چی که باید در مورد خروج از کشور با رعایت مقررات فعلی بدونید رو با زبون خودمونی و ساده توضیح بده. هدفمون اینه که خیالتون راحت باشه و با اطلاعات کامل، بدون هیچ دردسری، راهی سفر یا مقصدتون بشید.

گذرنامه: کلید ورود شما به دنیای خارج

اصلاً برای اینکه بتونیم از کشور خارج بشیم، اولین و مهم ترین چیزی که لازم داریم، چیه؟ بله، درست حدس زدید: گذرنامه یا همون پاسپورت! گذرنامه مثل شناسنامه شما در کشورهای دیگه عمل می کنه و بدون اون، عملاً هیچ راهی برای عبور از مرزهای رسمی وجود نداره. فرقی نمی کنه که خانم باشید یا آقا، مجرد یا متاهل، دانشجو یا شاغل، همه و همه به این مدرک حیاتی نیاز دارن.

شرایط کلی و مدارک لازم برای دریافت گذرنامه

برای اینکه بتونید گذرنامه بگیرید، یه سری شرایط عمومی و مدارک خاص لازم دارید. این ها چیزهایی هستن که تقریباً برای همه یکسانن:

• اصل و کپی شناسنامه و کارت ملی (حواستون باشه که هر دو باید تاریخ اعتبار داشته باشن و اگه لازم شد، اول برای تعویض شناسنامه یا کارت ملی اقدام کنید).
• عکس بیومتریک جدید (با همون مشخصات استاندارد که پلیس +۱۰ می خواد، یعنی بدون روتوش، با پس زمینه سفید، بدون عینک و کلاه، و برای خانم ها با حجاب کامل).
• ارائه برگه پایان خدمت یا معافیت برای آقایون (یا مجوز خروج برای مشمولین، که جلوتر در موردش مفصل حرف می زنیم).
• اجازه محضری از همسر برای خانم های متاهل (اینم یه بحث مفصله که در بخش مربوط به خانم ها کامل توضیح میدیم).
• اجازه محضری از پدر یا جد پدری برای افراد زیر ۱۸ سال (که باز هم در بخش خودش توضیح داده میشه).
• پرداخت هزینه های مربوط به صدور گذرنامه از طریق دستگاه های کارتخوان موجود در دفاتر پلیس +۱۰.

خلاصه که این مدارک رو باید آماده کنید و بعدش یه سر به نزدیک ترین دفتر پلیس +۱۰ بزنید. یادتون باشه که حتماً قبل از رفتن، با یه تماس تلفنی یا مراجعه به سایتشون، از مدارک و شرایط دقیق و به روز مطمئن بشید، چون گاهی اوقات یه سری تغییرات کوچیک پیش میاد.

چطوری گذرنامه رو تمدید کنیم و چقدر اعتبار داره؟

اعتبار گذرنامه های ایرانی معمولاً ۵ ساله است. یعنی هر پنج سال یک بار باید برای تمدیدش اقدام کنید. مراحل تمدید هم تقریباً شبیه به گرفتن گذرنامه برای بار اوله. یعنی با همون مدارک بالا، به اضافه خود گذرنامه قبلی، باید به پلیس +۱۰ مراجعه کنید. خیلی ها فکر می کنن اگه اعتبار گذرنامه شون تموم بشه، دیگه نمی تونن سفر کنن. درسته، اما نکته مهم اینه که برای سفر به اکثر کشورها، گذرنامه شما باید حداقل ۶ ماه اعتبار داشته باشه. پس اگه مثلاً گذرنامه تون ۳ ماه دیگه اعتبارش تموم میشه و قصد سفر به خارج رو دارید، حتماً از قبل برای تمدیدش اقدام کنید که به مشکل نخورید.

چرا ممکنه گذرنامه صادر نشه؟

گاهی اوقات پیش میاد که برای یکی از عزیزانمون، گذرنامه صادر نمیشه یا حتی لغو میشه. دلایل مختلفی می تونه داشته باشه، از جمله:

• مشکلات قضایی یا بدهی مالیاتی (که به ممنوع الخروجی منجر میشه).
• مشکلات نظام وظیفه برای آقایون (که باز هم همون ممنوع الخروجی معروفه).
• داشتن شاکی خصوصی که حکم ممنوع الخروجی گرفته باشه.
• اگه همسر یا ولی قانونی اجازه نداده باشه (که برای خانم ها و افراد زیر ۱۸ سال صدق می کنه).
• برخی موارد امنیتی و مصلحتی کشور.

پس قبل از اینکه برای سفر برنامه ریزی کنید، حتماً از وضعیت خودتون از این نظر مطمئن بشید. در بخش بعدی درباره ممنوع الخروجی بیشتر صحبت می کنیم.

ممنوعیت خروج از کشور (ممنوع الخروجی): وقتی اجازه رفتن نداریم

یکی از بزرگترین چالش هایی که ممکنه برای هر کسی که قصد سفر خارجی داره پیش بیاد، قضیه ممنوع الخروجی است. این یعنی به هر دلیلی، از نظر قانونی، اجازه عبور از مرزها رو ندارید. این مسئله می تونه حسابی برنامه هاتون رو به هم بزنه و خاطره بدی از سفر به جا بذاره.

انواع ممنوع الخروجی و دلایل اصلیش

ممنوع الخروجی، مثل یک هیولای چند سر، شکل های مختلفی داره که هر کدوم دلایل خاص خودش رو داره:

1. ممنوع الخروجی قضایی: این مورد شایع ترین نوعه. اگه یه پرونده حقوقی یا کیفری باز داشته باشید، ممکنه قاضی حکم ممنوع الخروجی شما رو صادر کنه. مثلاً اگه بدهی بانکی داشته باشید، چک برگشتی داشته باشید، مهریه همسرتون رو نپرداختید یا تعهدات مالی دیگه ای دارید که اجرا نشدن.
2. ممنوع الخروجی مالیاتی: اگه به دولت بدهکار باشید (مثلاً مالیات های معوقه زیاد داشته باشید)، سازمان امور مالیاتی می تونه جلوی خروج شما رو بگیره.
3. ممنوع الخروجی وظیفه عمومی: این مورد بیشتر برای آقایون جوانی است که خدمت سربازی رو انجام ندادن یا وضعیت نظام وظیفه شون مشخص نیست. اگه مشمول خدمت باشید و غیبت داشته باشید، اجازه خروج از کشور رو ندارید.
4. ممنوع الخروجی اجرایی: مثلاً اگه شما به خاطر یه وام، سند ملکی رو به عنوان وثیقه گذاشته باشید و اقساطش رو پرداخت نکرده باشید، ممکنه بانک از طریق اداره ثبت اسناد، درخواست ممنوع الخروجی شما رو بده.
5. ممنوع الخروجی امنیتی یا مصلحتی: این مورد کمتر پیش میاد و دلایل خاص خودش رو داره که معمولاً از سمت مراجع امنیتی صادر میشه.

چطور بفهمیم ممنوع الخروج هستیم یا نه؟ (استعلام ممنوع الخروجی)

قبل از اینکه بلیط بگیرید و هتل رزرو کنید، حتماً یه استعلام بگیرید تا خیالتون راحت بشه. چند تا راه برای این کار هست:

• سامانه پلیس من: این اپلیکیشن که روی گوشی نصب میشه، خدمات مختلفی از جمله استعلام ممنوع الخروجی رو ارائه میده.
• دفاتر پلیس +۱۰: با مراجعه حضوری به این دفاتر و ارائه مدارک شناسایی، می تونید وضعیت ممنوع الخروجی خودتون رو استعلام کنید.
• سامانه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور (my.ssaa.ir): برای استعلام ممنوع الخروجی های مربوط به اجرای احکام دادگستری و سازمان ثبت.
• سامانه سازمان امور مالیاتی (my.tax.gov.ir): اگه شک دارید که ممکنه به خاطر بدهی مالیاتی ممنوع الخروج باشید، از این سامانه استفاده کنید.

پیشنهاد ما اینه که حداقل چند هفته قبل از سفر، این کار رو انجام بدید تا اگه مشکلی بود، وقت کافی برای حلش داشته باشید.

چطور ممنوع الخروجی رو برطرف کنیم؟

اگه خدای نکرده دیدید که ممنوع الخروج هستید، دنیا به آخر نرسیده! برای هر نوع ممنوع الخروجی، یه راه قانونی برای رفعش هست:

1. برای ممنوع الخروجی قضایی و مالیاتی: باید با مرجع صادرکننده حکم (دادگاه، اداره مالیات، بانک) تماس بگیرید و مشکل رو حل کنید. مثلاً بدهی هاتون رو بپردازید، با شاکی خصوصی به توافق برسید، یا از دادگاه تقاضای رفع ممنوع الخروجی موقت کنید (مثلاً برای سفر درمانی ضروری).
2. برای ممنوع الخروجی وظیفه عمومی: باید وضعیت سربازی خودتون رو مشخص کنید. یا معاف بشید، یا خدمت رو تموم کنید، یا مجوز خروج موقت (مثل دانشجویی) بگیرید.
3. برای ممنوع الخروجی های دیگر: با مراجعه به مراجع مربوطه و مشورت با یک وکیل متخصص، می تونید راه حل مناسب رو پیدا کنید.

یادتون باشه که رفع ممنوع الخروجی ممکنه زمان بر باشه، پس هرچی زودتر اقدام کنید، بهتره.

قوانین اختصاصی خروج از کشور برای زنان و دختران

حالا می رسیم به یکی از بخش های مهم و گاهی حساس بحث خروج از کشور؛ یعنی قوانین مربوط به خانم ها و دختران. اینجا دیگه جنسیت مهم میشه و شرایط خاص خودش رو داره که دونستنش برای هر بانوی ایرانی لازمه.

دختران مجرد: بالای ۱۸ سال و زیر ۱۸ سال

خب، اول از همه بریم سراغ دخترخانم های مجرد:

دختران بالای ۱۸ سال: آزادی عمل (معمولاً)

یه خبر خوب! اگه دخترخانمی بالای ۱۸ سال داشته باشید و مجرد باشید، طبق قانون، برای خروج از کشور نیازی به اجازه پدر یا جد پدری ندارید. شما به عنوان یه شخص بالغ و مستقل، حق دارید برای سفرتون تصمیم بگیرید و برای گذرنامه اقدام کنید. گذرنامه تون رو هم به اسم خودتون و بدون نیاز به اجازه کسی، می گیرید یا تمدید می کنید.

البته، یه نکته کوچک وجود داره: در موارد خیلی نادر، اگه ولی قهری (پدر یا جد پدری) حس کنه که خروج دخترش از کشور به صلاح اون نیست و دادگاه هم این ادعا رو تایید کنه، ممکنه بتونه جلوی خروج رو بگیره. ولی این مورد استثناست و معمولاً برای اکثر دختران بالای ۱۸ سال، مشکلی برای خروج وجود نداره.

دختران زیر ۱۸ سال: حتماً با اجازه ولی قهری

برای دخترخانم هایی که هنوز به ۱۸ سال نرسیدن، اوضاع فرق می کنه. اونا حتماً برای گرفتن گذرنامه و خروج از کشور به اجازه ولی قهریشون نیاز دارن. ولی قهری یعنی پدر و در صورت فوت پدر، جد پدری (پدر بزرگ پدری). این اجازه باید به صورت محضری و رسمی در دفتر اسناد رسمی ثبت بشه.

حالا اگه پدر و جد پدری هر دو فوت کرده باشن یا به هر دلیلی در دسترس نباشن، چه باید کرد؟ در این شرایط، داستان کمی پیچیده میشه. باید با حکم دادگاه و با موافقت دادستان محل زندگی شما، اجازه خروج صادر بشه. معمولاً برای این کار، دادگاه وضعیت رو بررسی می کنه و اگه مصلحت کودک رو در نظر بگیره، مجوز رو صادر می کنه. پس اینجور نیست که اگه ولی قهری نبود، نتونید سفر کنید، فقط باید مسیر قانونی رو از طریق دادگاه طی کنید.

زنان متاهل: داستان اجازه همسر

اینجا دیگه داستان یه مقدار جدی تر میشه. برای ما خانم های متاهل، طبق قانون، برای گرفتن یا تمدید گذرنامه و خروج از کشور، به اجازه همسر نیاز داریم. این یه واقعیت قانونیه که خیلی ها باهاش درگیرن و گاهی هم باعث میشه برنامه های سفر به هم بخوره.

اصل نیاز به اجازه همسر

ماده ۱۸ قانون گذرنامه میگه که خانم های متاهل برای خروج از کشور، باید رضایت کتبی همسرشون رو داشته باشن. این رضایت باید به صورت رسمی و محضری ثبت بشه. یعنی چی؟ یعنی آقا تشریف می برن دفتر اسناد رسمی و اونجا یه فرم رضایت نامه رو امضا می کنن که شما اجازه خروج از کشور رو دارید.

راه های قانونی برای گرفتن اجازه همسر

خب، حالا که دونستیم اجازه همسر لازمه، چطوری می تونیم این اجازه رو بگیریم که برای هر سفر مجبور نباشیم به دفترخونه بریم؟

1. وکالتنامه محضری بلاعزل: این بهترین و مطمئن ترین راهه. همسر شما می تونه در یه دفتر اسناد رسمی، به شما یه وکالت بلاعزل برای خروج از کشور بده. یعنی یک بار این وکالت رو میده و دیگه نمی تونه اون رو لغو کنه. با این وکالتنامه، شما برای هر بار سفر نیازی به اجازه مجدد همسر ندارید و می تونید خودتون به راحتی گذرنامه تون رو بگیرید یا تمدید کنید. حواستون باشه که تو متن وکالتنامه، حتماً قید بشه که «اجازه خروج از کشور به دفعات و برای مدت زمان نامحدود» رو دارید.

2. قید حق خروج در شروط ضمن عقد: یه راه دیگه، اینه که از همون اول و توی مراسم عقد، این حق رو توی شروط ضمن عقد قید کنید. یعنی توی سند ازدواج بنویسید که زن حق خروج از کشور بدون نیاز به اجازه همسر رو داره. اما یه نکته خیلی مهم: فقط قید کردن این شرط توی سند ازدواج کافی نیست! حتماً باید این شرط در دفتر اسناد رسمی هم به صورت جداگانه و محضری ثبت بشه. اگه این کار رو کردید، دیگه نیازی به اجازه همسر برای هر سفر ندارید.

   نکته مهم: برای خانم های متاهل، صرف قید حق خروج در سند ازدواج کافی نیست. باید یک وکالت بلاعزل در دفتر اسناد رسمی از همسر خود داشته باشند یا حق خروج به صورت محضری در شروط ضمن عقد ثبت شده باشد.

مواردی که نیازی به اجازه همسر نیست

بعضی وقت ها، خوشبختانه نیازی به اجازه همسر نیست:

• گذرنامه قبل از ازدواج: اگه شما قبل از ازدواجتون گذرنامه گرفته باشید و هنوز اعتبار داشته باشه، می تونید با همون گذرنامه بدون اجازه همسر از کشور خارج بشید. اما به محض اینکه اعتبارش تموم شد و خواستید تمدیدش کنید، دوباره اجازه همسر لازمه، مگر اینکه وکالت بلاعزل داشته باشید.
• سکونت زن و شوهر در خارج از کشور: اگه شما و همسرتون هر دو مقیم خارج از کشور باشید، معمولاً نیازی به اجازه همسر برای رفت وآمد به ایران و خروج دوباره ندارید.
• ازدواج با تبعه خارجی: اگه با یک تبعه خارجی ازدواج کرده باشید و تابعیت ایرانی خودتون رو هم حفظ کرده باشید، و در ایران مقیم نباشید، نیازی به اجازه همسر ندارید.

وقتی همسر اجازه خروج رو لغو می کنه

متاسفانه، یه روی دیگه این سکه هم وجود داره. حتی اگه همسر به شما اجازه خروج داده باشه، می تونه در هر زمانی این اجازه رو لغو کنه! بله، درسته. اگه همسرتون به پلیس گذرنامه مراجعه کنه و رضایتش رو پس بگیره، شما ممنوع الخروج میشید و نمی تونید از کشور خارج بشید. در این شرایط، اگه سفرتون ضروری باشه، باید از طریق دادگاه اقدام کنید و دلیل قانع کننده ای برای سفرتون ارائه بدید تا شاید دادستان موافقت کنه. اما این مسیر، معمولاً طولانی و پردردسره.

زنان مطلقه و بیوه: بدون دردسر

اگه خانمی از همسرش جدا شده باشه (مطلقه باشه) یا همسرش فوت کرده باشه (بیوه باشه)، دیگه نیازی به اجازه همسر سابق یا ولی نداره و به راحتی می تونه برای گذرنامه و خروج از کشور اقدام کنه. برای این کار، فقط کافیه مدارک زیر رو به پلیس +۱۰ ارائه بدید:

• اصل طلاق نامه رسمی (برای خانم های مطلقه).
• اصل گواهی فوت همسر و شناسنامه باطل شده او (برای خانم های بیوه).
• شناسنامه و کارت ملی خودتون.

با این مدارک، فرآیند گرفتن یا تمدید گذرنامه خیلی آسون تر پیش میره.

خروج اضطراری از کشور برای بانوان

گاهی اوقات پیش میاد که برای خانمی، خروج از کشور یه امر حیاتی و اضطراریه، مثلاً برای درمان یک بیماری اورژانسی یا شرکت در یک ماموریت مهم. در این شرایط، اگه همسر اجازه نده یا دسترسی بهش نباشه، میشه از طریق دادگاه و با تایید دادستان محل، مجوز خروج اضطراری رو گرفت. دادستان وضعیت رو بررسی می کنه و اگه ضرورت سفر رو تایید کنه، شما می تونید مجوز خروج رو دریافت کنید. این فرآیند معمولاً سریع تر از فرآیندهای قضایی عادی پیش میره، اما باز هم نیاز به پیگیری داره.

قوانین اختصاصی خروج از کشور برای مردان (به خصوص مشمولین)

خب، حالا نوبت آقایونه! برای مردان ایرانی، خصوصاً اونایی که هنوز خدمت سربازی نرفتن یا وضعیت نظام وظیفه شون مشخص نیست، داستان خروج از کشور یه کم فرق می کنه و پیچیدگی های خاص خودش رو داره. اگه قصد سفر خارجی دارید و مشمول هستید، این بخش رو با دقت بخونید.

مشمولین خدمت وظیفه عمومی

اول از همه، کی بهش میگن مشمول خدمت وظیفه عمومی؟ هر مردی که به ۱۸ سال تمام برسه، وارد دوران مشمولیت میشه. اگه غیبت غیرموجه از سربازی داشته باشید، کلاً قید سفر خارجی رو بزنید، چون ممنوع الخروج میشید. اما اگه وضعیتتون مشخص باشه (یعنی غیبت نداشته باشید و در حال تحصیل باشید یا معاف موقت باشید)، می تونید با رعایت یه سری شرایط، مجوز خروج بگیرید.

مجوز خروج از کشور برای دانشجویان مشمول

دانشجوها، یه گروه خاص از مشمولین هستن که می تونن برای اهداف مشخصی از کشور خارج بشن. اما چطوری؟

اهداف مجاز سفر

برای دانشجوها، سفر خارجی باید یه هدف مشخص داشته باشه، نه صرفاً تفریح. این اهداف می تونن شامل موارد زیر باشن:

• سفرهای علمی (مثل شرکت در کنفرانس ها، کارگاه ها).
• سفرهای زیارتی (مثل عتبات عالیات، حج).
• سفرهای ورزشی (شرکت در مسابقات رسمی).
• فرصت مطالعاتی یا پروژه های تحقیقاتی.

مراحل کامل درخواست مجوز خروج از کشور برای دانشجویان

این فرآیند چند مرحله داره که باید دقیق انجام بشه:

1. گرفتن کد سخا و افتتاح حساب: اول از همه، باید از طریق دفاتر پلیس +۱۰، کد سخا رو بگیرید. این کد، هویت شما رو در سامانه وظیفه عمومی مشخص می کنه. علاوه بر این، باید یه حساب بانکی در بانک قوامین (یا بانکی که نظام وظیفه معرفی می کنه) داشته باشید، چون وثیقه رو باید توی این حساب واریز کنید.

2. ثبت درخواست در سامانه وظیفه عمومی: به سایت services.epolice.ir یا سامانه خدمات الکترونیک انتظامی (پلیس من) مراجعه کنید و وارد بخش وظیفه عمومی بشید. اونجا درخواست خروج از کشور رو ثبت می کنید و اطلاعات لازم رو وارد می کنید. حواستون باشه که درخواست رو حداقل ۲ هفته و حداکثر ۶ ماه قبل از تاریخ سفرتون ثبت کنید.

3. تایید دانشگاه: بعد از ثبت درخواست، باید موضوع رو به دانشگاه یا محل تحصیلتون اطلاع بدید تا درخواست شما رو تایید کنه. این تاییدیه نشون میده که شما دانشجو هستید و هدفتون از سفر هم با تحصیلتون مرتبطه.

4. پرداخت وثیقه: این مرحله مهمه! بعد از اینکه درخواستتون تایید اولیه شد، باید مبلغی رو به عنوان وثیقه در حساب بانکی که گفتیم، واریز کنید. این وثیقه یه جور تضمینه که شما بعد از سفر برمی گردید. مبلغ وثیقه بسته به نوع سفرتون فرق می کنه (که در جدول بعدی میاد).

5. صدور مجوز: بعد از اینکه همه مراحل بالا رو طی کردید و وثیقه رو هم واریز کردید، سازمان نظام وظیفه مجوز خروج از کشور رو برای شما صادر می کنه و می تونید با خیال راحت سفر کنید.

میزان وثیقه مورد نیاز برای مشمولین

مبلغ وثیقه برای هر نوع سفر فرق داره و باید حسابی حواستون بهش باشه. جدول زیر میزان وثیقه های رایج رو نشون میده (این مبالغ تقریبی هستن و بهتره از نظام وظیفه استعلام بگیرید):

هدف سفر	میزان وثیقه (ریال)	توضیحات
سفرهای علمی (غیر از فرصت مطالعاتی)	۱۵۰ میلیون تا ۲۰۰ میلیون	شرکت در کنفرانس، سمینار، کارگاه
سفرهای زیارتی (عتبات عالیات)	۱۵ میلیون تا ۲۰ میلیون	فقط برای زیارت
فرصت مطالعاتی (دکترا)	۳۰۰ میلیون تا ۴۰۰ میلیون	برای دوره دکترا و تحقیقات
سفرهای ورزشی	۲۰ تا ۳۰ میلیون	شرکت در مسابقات رسمی با تایید وزارت ورزش
سفرهای سیاحتی (تفریحی)	۴۰۰ میلیون تا ۱ میلیارد	در حال حاضر کمتر صادر می شود، شرایط خاص

بعد از برگشت از سفر و ارائه مدارک مربوط به بازگشت، وثیقه شما آزاد میشه و می تونید پولتون رو پس بگیرید. پس نگران بلوکه شدن دائمی پولتون نباشید.

خروج از کشور سربازان در حین خدمت

بله، حتی اگه در حال خدمت سربازی باشید هم میشه از کشور خارج شد! اما نه برای هر کاری. این مجوز فقط برای سفرهای زیارتی، مثل عتبات عالیات یا حج صادر میشه و برای سفرهای تفریحی یا علمی معمولاً اجازه نمیدن. برای این کار باید از طریق یگان خدمتی خودتون اقدام کنید و با تایید فرمانده یگان، مجوز رو بگیرید. یادتون باشه که بعد از برگشت، باید دوباره ادامه خدمتتون رو بگذرونید.

خروج از کشور پس از اتمام خدمت و پیش از دریافت کارت پایان خدمت

خیلی ها بعد از اینکه خدمتشون تموم میشه، دوست دارن سریع یه سفر برن اما هنوز کارت پایان خدمت ندارن. خوشبختانه این کار شدنیه!

• برگه رهایی از خدمت: شما می تونید از برگه رهایی از خدمت که بعد از اتمام سربازی از یگان خدمتیتون می گیرید، استفاده کنید. این برگه نشون میده که خدمتتون تموم شده.
• ثبت اطلاعات در سیستم: اگه در نیروی انتظامی یا سپاه خدمت کرده باشید، معمولاً اطلاعاتتون سریع در سیستم نظام وظیفه ثبت میشه و می تونید بدون مشکل با همون برگه رهایی برای گذرنامه اقدام کنید.
• برای ارتش: اما اگه در ارتش خدمت کرده باشید، ممکنه ثبت اطلاعات در سیستم کمی طول بکشه. در این حالت، برای خروج از کشور قبل از دریافت کارت، ممکنه نیاز به گذاشتن وثیقه باشه. بعد از ثبت اطلاعاتتون در سیستم، می تونید وثیقه رو آزاد کنید. پس حواستون باشه که بسته به یگان خدمتیتون، ممکنه شرایط کمی متفاوت باشه.

مشمولین غایب: ممنوعیت کامل خروج

حالا می رسیم به بدترین سناریو: مشمولین غایب. اگه به هر دلیلی خدمت سربازی رو انجام ندادید و غیبت دارید، باید بگم که تحت هیچ شرایطی اجازه خروج از کشور رو ندارید. فرقی نمی کنه که چقدر غیبت دارید، یک ماه یا چند سال. حتی اگه گذرنامه معتبر هم داشته باشید، در لحظه خروج از کشور جلوی شما رو می گیرن. حتی اگه بیماری داشته باشید و قصد سفر برای درمان رو داشته باشید، باز هم اول باید وضعیت سربازیتون رو مشخص کنید (معافیت بگیرید یا خدمت رو انجام بدید) و بعدش می تونید برای سفر اقدام کنید. پس قبل از هر چیزی، تکلیف خدمت سربازی رو روشن کنید!

قوانین خروج از کشور برای فرزندان طلاق و افراد تحت حضانت

وقتی پای فرزندان به میون میاد، خصوصاً در شرایطی مثل طلاق والدین، قوانین خروج از کشور کمی حساس تر و پیچیده تر میشن. اینجا مصلحت کودک حرف اول رو میزنه و ممکنه نیاز به دخالت دادگاه باشه.

اجازه خروج از کشور فرزند طلاق

اگه پدر و مادری از هم جدا شده باشن و فرزندی داشته باشن که قصد خروج از کشور رو داره، داستان کمی فرق می کنه. در حالت عادی، برای خروج فرزند طلاق، رضایت هر دو والد لازمه. این رضایت هم باید به صورت محضری و رسمی ثبت بشه.

حالات مختلف حضانت و تاثیر آن

حضانت کودک بعد از طلاق می تونه به شکل های مختلفی باشه و این موضوع روی فرآیند خروج از کشور تاثیر می ذاره:

1. حضانت با مادر: حتی اگه حضانت کامل با مادر باشه، باز هم برای خروج فرزند از کشور، رضایت پدر لازمه. مگر اینکه دادگاه در موارد خاص، حکم به عدم نیاز به اجازه پدر بده.
2. حضانت با پدر: اگه حضانت با پدر باشه، برای خروج فرزند، باز هم رضایت مادر لازمه.
3. عدم توافق والدین: اینجا دیگه کار به دادگاه می کشه. اگه پدر و مادر برای خروج فرزند به توافق نرسن، هر کدوم از والدین می تونن از دادگاه درخواست صدور مجوز خروج رو داشته باشن.

قاضی در این شرایط، با در نظر گرفتن مصلحت کودک و بررسی عواملی مثل:

• هدف سفر (تحصیلی، درمانی، تفریحی).
• مدت اقامت در خارج از کشور.
• شرایط زندگی و تحصیل کودک در کشور مقصد.
• تضمین بازگشت کودک به کشور.

تصمیم گیری می کنه. پس اینجور نیست که هر کدوم از والدین به دلایل شخصی بتونن جلوی سفر ضروری فرزند رو بگیرن یا برعکس، به زور کودک رو خارج کنن.

افراد تحت حضانت یا سرپرستی

برای کودکانی که تحت حضانت یا سرپرستی قانونی غیر از والدین (مثل قیم قانونی) هستن، قضیه همینه. برای خروج این افراد از کشور، اجازه سرپرست قانونی یا قیم لازمه و اون هم باید به صورت محضری ثبت بشه.

نکات تکمیلی و ضروری برای مسافران

تا اینجا حسابی در مورد قواعد و مقررات خروج از کشور برای گروه های مختلف صحبت کردیم. اما یه سری نکات دیگه هم هست که دونستنشون برای یه سفر بی دردسر، واقعاً به دردتون می خوره. این ها بیشتر جنبه کاربردی و عمومی دارن.

عوارض خروج از کشور: هزینه ای که باید بپردازید

آها! یادمون نره که برای خروج از کشور، یه مبلغی رو هم باید به عنوان عوارض خروج از کشور بپردازیم. این مبلغ، هر سال توسط دولت تعیین میشه و معمولاً برای سفر اول، دوم، و سفرهای بعدی توی همون سال، متفاوته (معمولاً با هر بار خروج، مبلغش بیشتر میشه).

چطوری عوارض رو پرداخت کنیم؟

پرداخت عوارض خیلی راحته و چند تا راه داره:

• آنلاین: از طریق سایت سازمان امور مالیاتی کشور (به اسم سداد شناخته میشه) می تونید به راحتی واریز کنید.
• حضوری: در شعب بانک ملی یا با استفاده از دستگاه های خودپرداز (ATM) در فرودگاه ها.

حتماً قبل از رسیدن به گیت پرواز، از پرداخت عوارض مطمئن بشید، چون در لحظه خروج هم چک میشه.

معافیت های احتمالی

یه خبر خوب! بعضی گروه ها از پرداخت عوارض خروج از کشور معاف هستن:

• زائران اربعین: معمولاً برای زیارت اربعین و در زمان خاص خودش، معافیت های ویژه ای در نظر گرفته میشه.
• دانشجویان: دانشجویانی که برای تحصیل در خارج از کشور اقامت دارن و قصد رفت وآمد دارن، ممکنه معاف بشن (با ارائه مدارک دانشجویی و تایید).
• مرزنشینان: افرادی که در مناطق مرزی زندگی می کنن و برای رفت وآمد به کشورهای همسایه، شرایط خاصی دارن.
• رانندگان ترانزیت: رانندگانی که شغلشون عبور از مرزهاست، معاف هستن.

اگه فکر می کنید جزو این گروه ها هستید، حتماً شرایطش رو از سازمان مربوطه یا اداره گذرنامه استعلام بگیرید.

قوانین ورود و خروج ارز از کشور

این یکی دیگه خیلی مهمه و اگه رعایت نشه، ممکنه دردسرهای جدی براتون پیش بیاره. هر کشوری قوانین خاصی برای حمل ارز (پول نقد) و طلا داره. برای ما ایرانی ها هم همینطوره:

• محدودیت حمل ارز نقد: معمولاً اجازه دارید تا سقف مشخصی ارز نقد (مثلاً ۱۰ هزار یورو یا معادل آن) رو با خودتون حمل کنید. اگه بیشتر از این مبلغ باشه، باید حتماً اظهارش کنید.
• الزام اظهار ارز بیش از حد مجاز: اگه مبلغی بیشتر از سقف مجاز با خودتون دارید، باید در گمرک اون رو اظهار کنید و فرم های مربوطه رو پر کنید. در غیر این صورت، ممکنه به عنوان قاچاق ارز باهاتون برخورد بشه.
• طلا و جواهرات: برای حمل طلا و جواهرات هم قوانینی وجود داره. معمولاً حمل زیورآلات شخصی با وزن مشخصی مجازه، اما اگه حجم زیادی طلا یا جواهر با خودتون دارید، باید اظهارش کنید.

بهترین کار اینه که قبل از سفر، حتماً از آخرین قوانین بانک مرکزی و گمرک ایران در مورد ورود و خروج ارز و طلا مطلع بشید. خیلی ها به خاطر بی اطلاعی، گرفتار میشن.

ملاحظات حقوقی سفر برای کارمندان دولت و مشاغل خاص

اگه کارمند دولت هستید یا در مشاغل خاصی (مثلاً نیروهای مسلح، پزشکان، برخی هنرمندان و ورزشکاران) مشغول به کارید، ممکنه علاوه بر قوانین عمومی، نیاز به مجوزهای اداری و سازمانی خاصی هم برای خروج از کشور داشته باشید. این مجوزها معمولاً از طریق اداره یا سازمانی که در اون مشغول به کار هستید، صادر میشه. پس حتماً قبل از برنامه ریزی سفر، با مسئولین مربوطه در محل کارتون هماهنگ کنید.

نقش دفاتر پلیس +۱۰ و اداره گذرنامه

در طول تمام این مراحل، دفاتر پلیس +۱۰ و اداره گذرنامه، دو تا مرجع اصلی هستن که باید باهاشون سر و کار داشته باشید:

• پلیس +۱۰: بیشتر کارهای اولیه مثل ثبت درخواست گذرنامه، تمدید، استعلام ممنوع الخروجی، گرفتن کد سخا و… از طریق این دفاتر انجام میشه.
• اداره گذرنامه: مسئولیت اصلی صدور و تایید نهایی گذرنامه ها با این اداره است و اگه مشکل خاصی باشه، ممکنه شما رو به اینجا ارجاع بدن.

یادتون باشه که وقتی به این مراکز مراجعه می کنید، حتماً با مدارک کامل و منظم برید و صبور باشید. گاهی اوقات ممکنه صف طولانی باشه یا فرآیند کمی زمان بر بشه.

به طور خلاصه، سفر به خارج از کشور، هر چقدر هم که جذاب و هیجان انگیز باشه، نیازمند رعایت یه سری اصول و قواعده. این اصول برای حفظ امنیت و نظم کشورمون وضع شدن و دونستن و رعایتشون، به نفع خود ماست. پس با یه برنامه ریزی دقیق، آماده کردن مدارک لازم و آگاهی از تمام جوانب قانونی، می تونید یه سفر عالی و بدون دغدغه رو تجربه کنید. سفر به سلامت!

سوالات متداول

آیا برای مهاجرت نیز قوانین خروج از کشور متفاوت است؟

بله و خیر! در واقع، قوانین کلی خروج از کشور (مثل داشتن گذرنامه، عدم ممنوع الخروجی، وضعیت نظام وظیفه برای آقایان و اجازه همسر برای بانوان متاهل) برای مهاجرت هم صدق می کنه. اما بعد از اینکه مجوز خروج اولیه رو گرفتید و وارد فرآیند مهاجرت شدید، دیگه با قوانین کشور مقصد و ویزای مهاجرتی سروکار خواهید داشت که کاملاً متفاوت است. پس اول باید از نظر قوانین داخلی ایران برای خروج مشکلی نداشته باشید.

چگونه می توان مطمئن شد که ممنوع الخروج نیستم؟

همانطور که توضیح دادیم، بهترین راه برای اطمینان از عدم ممنوع الخروجی، استفاده از اپلیکیشن پلیس من است. همچنین می توانید با مراجعه حضوری به دفاتر پلیس +۱۰، یا از طریق سامانه های سازمان ثبت اسناد و املاک (my.ssaa.ir) و سازمان امور مالیاتی (my.tax.gov.ir) استعلام بگیرید.

آیا وثیقه خروج از کشور برای همیشه بلوکه می شود؟

خیر، وثیقه خروج از کشور که برای مشمولین سربازی یا در برخی شرایط خاص دیگر دریافت می شود، فقط برای تضمین بازگشت شما به کشور است. پس از پایان سفر و بازگشت شما به ایران، و با ارائه مدارک مربوطه، این مبلغ به شما عودت داده می شود و برای همیشه بلوکه نخواهد شد.

در صورت فوت پدر، آیا مادر می تواند برای فرزند زیر ۱۸ سال اجازه خروج صادر کند؟

طبق قانون ایران، در صورت فوت پدر، ولایت قهری به جد پدری (پدربزرگ پدری) می رسد. بنابراین، اگر جد پدری در قید حیات باشد، اجازه ایشان لازم است. در صورت فوت هر دو (پدر و جد پدری) یا عدم دسترسی به آن ها، مادر می تواند از دادگاه درخواست قیمومیت کند و با حکم دادگاه و تایید دادستان، برای فرزند زیر ۱۸ سال مجوز خروج بگیرد.

آیا می توان حق خروج از کشور را در عقدنامه به صورت نامحدود قید کرد؟

بله، امکان قید حق خروج از کشور بدون اذن همسر در شروط ضمن عقد وجود دارد. اما یک نکته بسیار مهم: صرف قید این شرط در سند ازدواج کافی نیست. برای اینکه این حق کاملاً لازم الاجرا و غیرقابل لغو باشد، باید حتماً همسر (زوج) در یک دفتر اسناد رسمی، وکالت بلاعزل برای خروج از کشور به دفعات نامحدود و برای مدت نامحدود به همسر (زوجه) بدهد. بدون این وکالتنامه محضری، ممکن است حتی با وجود قید در عقدنامه، با چالش هایی مواجه شوید.