ترکیه ، همسایه ای غیرقابل اعتماد

ترکیه به خوبی می دانست برای اینکه بتواند به بازیگری مهم در منطقه تبدیل شودباید اعتماد کشورهای همسایه خود از جمله سوریهعراقارمنستانآذربایجانیونانبلغارستان و قبرس را جلب کند.با نگاهی کوتاه بر نوع رابطه ترکیه با همسایگان خودتحولات اخیر در سوریه را نیز مرور می کنیم.

قبرس
 ترکیه که خود را «برادر بزرگتر» کشورهای ترک تبار تصور می کنددخالت در امور این کشورها را مجاز می داند و با اشغال بخش ترک نشین قبرس در سپتامبر 2023 خواهان به رسمیت شناخته شدن جمهوری ترک قبرس شمالی شد.پیشنهاد ترکیه نه تنها از سوی سازمان ملل متحد و جامعه جهانی مورد استقبال قرار نگرفت بلکه مانع اصلی اتحاد کشورهای ترک تبار شد.در این روند حتی آذربایجان به عنوان دوست نزدیک ترکیهحاضر به شناسائی قبرس شمالی و حتی پذیرش آن به عنوان عضو ناظر در اتحادیه کشورهای ترک تبار نشد.
یونان
اگرچه بزرگترین تنش ترکیه با یونان اختلاف نظر بر سر اجرای مفاد معاهده لوزان در دریای اژه است اما یکی از موارد اختلاف آنکارا با آتن نیز ریشه قومی دارد و ترکیه می گوید یونان حقوق مسلمانان ترک در این کشور را نادیده می گیرد.
بلغارستان
 ادعای بلغارستان همسایه دیگر ترکیه درمورد دخالت این کشور در دور دوم انتخابات ریاست جمهوری بلغارستان در 21 نوامبر 2021 است که با اعتراضات علیه مداخلات ترکیه در انتخابات همراه بودیکی از دلایل اصلی اختلافات آنکارا با صوفیه است.بلغارستان معتقد است تعداد شهروندان بلغارستانی مقیم ترکیه که در رای گیری انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری شرکت کردند به طور غیرعادی بالا بوده و مداخله ترکیه در انتخابات را تائید می کند.
ارمنستان
اگرچه کشتار ارامنه توسط امپراطوری عثمانی از اولین نشانه های تاریخی اختلافات ترک ها و همسایه خود ارمنستان بود اما  پس از ایجاد کشور مستقل ارمنستان و وقوع جنگ قره باغ بین جمهوری های آذربایجان و ارمنستاناختلاف ارامنه و ترک ها به اوج خود رسید.بسیاری از کارشناسان منطقه معتقدند یکی از دلایل طولانی شدن جنگ قره باغدخالت های تحریک آمیز ترکیه در حمایت از جمهوری آذربایجان بود. ترکیه در این روند با بستن مرزهای خود با ارمنستانایروان را برای حل پایان دادن به اتهام نسل کشی ارامنه توسط ترک های عثمانی تحت فشار قرار داد.حتی پس از آزاد شدن قره باغ و بازگشت آن به آذربایجان که با نارضایتی آنکارا همراه بودترکیه اقدام به تحریک باکو برای اشغال منطقه زنگزور در استان سیونیک ارمنستان و دامن زدن به جنگ دیگری در قفقاز کرد.ترکیه علیرغم داشتن روابط گسترده با جمهوری آذربایجاندر دوره ظهور تکفیری ها نیز با اعزام مبلغین ترک به مناطق سنی نشین آذربایجاناقدام به آموزش جوانان و نوجوانان ترک تبار در مساجد و مراکز دینی آذربایجان و استخدام و اعزام آنان برای پیوستن به داعش کرد.در این مقطعجمهوری آذربایجان با اعلام نارضایتی از آنکاراشش مسجد در شهرهای گاخزاگالاتا و شکی که مرکز فعالیت مبلغین ترک بود و همچنین تنها مسجد ترکیه در باکو را تعطیل کرد.
عراق
اختلافات ترکیه با عراق عمدتا به دلیل حمایت های ترکیه از گروههای تکفیری حقوق آب و فروش نفت کردستان است.اوج اختلافات نفتی بین دوکشور مربوط به سال ۲۰۱۳ است که دولت اقلیم کردستانصادرات نفت خود را به طور مستقل به ترکیه آغاز کرد.اقدامی که بغداد آن را غیرقانونی تلقی کرد و دادگاه بین المللی داوری در اتاق بازرگانی بین المللی را متقاعد ساخت تا در سال ۲۰۲۳ علیه ترکیه و به نفع عراق رای دهد. آب نیز یکی از دلایل دیرینه اختلافات بین دو کشور بوده است زیرا هر دو رودخانه فرات و دجله که از ترکیه سرچشمه می گیرند منابع آبی حیاتی برای عراق هستند و سدهای ترکیه ورود آب به عراق را کاهش می دهند.
سوریه
موضوع اختلاف ترکیه و سوریه به مسئله کردها برمی گردد و ترکیه می گوید روابط خوب کردها با دولت سوریه قابل پذیرش نیست. گروه های کردی که تبعه سوریه هستند از نظر آنکارا تروریست هایی هستند که باید نابود شوند.ترکیه با این توجیهاشغال مناطق مرزی سوریه را مجاز دانسته و در عین حال با حمایت از گروه های تروریستی تکفیری برای تجزیه و بی ثبات سازی سوریه تلاش می کند.در عین حال روابط راهبری آنکارا با تل آویو نیز برای سوریه قابل پذیرش نیست و می تواند عامل تنش زا برای روابط دو کشور باشد.در کنار اختلافات جدی ترکیه با همسایگان خودسد سازی های بی رویه تحت عنوان پروژه های گاپ داپ کاراکورت سویلمز و قارین قلعه منجر به بحران بی آبی برای کشورهای منتفع از این رودخانه های بین المللی همچون عراق سوریه ایران آذربایجان و ارمنستان شده و این بحران بر روابط ترکیه و همسایگان حاکم است.

اما اگرچه عملیات اخیر گروه های تروریستی علیه دولت بشار اسد یک طرح آمریکایی است اما ترکیه بلحاظ لجستیکینظامی و اطلاعاتی با آمریکا همدست است و از اشغال حلب حمایت می کند.ترکیه در سال ۲۰۱۸ در نشست سران آستانه در تهران برگزار می شداز پوتین خواست تا حملات هوایی به ادلب را متوقف کند و ضمانت کرد که ادلب تنها در دست نیروهای معتدل باشد و علیه دولت قانونی بشار اسد اقدامی انجام ندهد.ترکیه همچنین متعهد شد جلو تروریست های مسلح در ادلب را بگیرد و به تمامیت ارضی سوریه احترام بگذارد.روسیه که با بمباران ادلب در آستانه نابودی تروریستها بود به اروغان اعتماد کرد و ارتش سوریه نیز به همین دلیل انجام عملیات بزرگ در ادلب را متوقف کرد.

  امروز ترکیه با عهد شکنی و حمایت از طرح آمریکایی-اسرائیلی در زمره ناقضین تمامیت ارضی سوریه قرار دارد و نقش تسلیحاتی و لجستیکی و اطلاعاتی این کشور در حمایت از تروریستها غیرقابل انکار است. تردیدی نیست که سوریه پس از ترمیم آسیب های ناشی از غافلگیری اولیهبا کمک دوستان خود این بار هم تروریست ها را شکست داده و حلب و ادلب را آزاد خواهد ساخت و این ترکیه است که باز هم بازنده اصلی این جنگ خواهد بود.