عمده پژوهش های تئاتر سطحی هستند

در چهارمین برنامه رادیو دراماتیک تأکید شد؛

به گزارش خبرگزاری رودخان چهاردهمین قسمت از برنامه زنده رادیو دراماتیک در آکادمی آکتور به تهیه کنندگی میثم عبدی و کارگردانی تصویری جواد جوشنلو و با حضور علی جعفری فوتمی به عنوان کارشناس مجری اجرا شد.  مهمانان این قسمت شامل محمودرضا رحیمی (کارگردان بازیگر و استاد دانشگاه) رضا کوچک زاده (نمایشنامه نویس کارگردان و پژوهشگر تئاتر) و ناصر حبیبیان (نویسنده کارگردان و پژوهشگر تئاتر) بودند.

علی جعفری فوتمی در ابتدا گفت: در برنامه پیشین با حضور محمدرضا خاکی کرمی و سید جواد روشن موضوعات مختلفی درباره پژوهش در تئاتر مورد بررسی قرار گرفت. شهرام کرمی معتقد بود که از نظر قانونی و بروکراتیک هیچ محدودیتی برای پژوهش وجود ندارد و بودجه و مراکز حمایتی به طور قانونی پیش بینی شده اند. او بر این باور بود که مشکل اصلی در کیفیت و نحوه اجرای پژوهش و عملکرد پژوهشگران است نه در سیاست گذاری و تشویق امر پژوهش. این دیدگاه با دیدگاه خاکی که به فقدان حمایت های کافی اشاره کرده بود در تضاد قرار داشت و جعفری فوتمی قصد داشت بررسی کند که پژوهش ها چقدر به علایق و انگیزه های شخصی پژوهشگران وابسته هستند.

کوچک زاده در آغاز صحبت های خود به یاد استاد مایل بکتاش پرداخت که پژوهش تئاتر ایران را پایه گذاری کرد و تأثیر عمیقی بر روی افق های پژوهشی کنونی داشت.

کوچک زاده به ضرورت پژوهش و نقطه آغاز آن اشاره کرد و گفت: پژوهش با پرسش آغاز می کند و این پرسش ها در جامعه امروزی کم رنگ شده اند.

وی به معضل روزمرگی و ناتوانی در طرح پرسش های بنیادی اشاره کرد و اظهار داشت که مدیران نیز به دلیل عدم وجود نیاز واقعی به پژوهش بودجه های تحقیقاتی را کاهش داده اند.

 وی به مشکلاتی در زمینه پژوهش در تئاتر ایران اشاره کرد از جمله عدم تحلیل و راستی آزمایی اطلاعات. او مثال هایی از اشتباهات رایج در ادبیات پژوهشی و تأثیر آن بر روی درک تاریخ تئاتر ایران ارائه داد. به عنوان مثال اشاره کرد که در برخی منابع از خراب شدن تکیه دولت و ساخت بانک ملی به عنوان واقعیتی تاریخی استفاده شده که بدون تأیید دقیق مستندات به طور مکرر تکرار شده است.

 کوچک زاده به اهمیت نظم در پژوهش و اسناد اشاره کرد و گفت که فقدان آرشیو مناسب و بی نظمی در نگهداری اطلاعات فرآیند پژوهش را مختل کرده است. او به تجارب شخصی اش در کار با اسناد تاریخی اشاره کرد و بیان داشت که بسیاری از اطلاعات مهم در این اسناد در دسترس پژوهشگران قرار نگرفته است. او تأکید کرد که پژوهش تنها زمانی موفق است که پرسش ها و تقاضا های واقعی از سوی جامعه و پژوهشگران مطرح شوند. کوچک زاده به این نکته اشاره کرد که پژوهش نیازمند یک تقاضا است که باید از دل جامعه بیرون بیاید نه صرفاً درخواست های مادی و اداری.

ناصر حبیبیان در سخنان خود به مسائل بنیادین پژوهش در تئاتر پرداخته و انتقادات جدی به وضعیت کنونی آن وارد کرد.

وی ابتدا به تکرار اشتباهات تاریخی در این حوزه اشاره کرد و گفت که لازم است مراجع علمی و پژوهشی به جمع آوری و ساماندهی اطلاعات بپردازند تا از تکرار مکررات جلوگیری کنند. به عنوان مثال او به ناصرالدین شاه و تأسیس تکیه دولت اشاره کرد و بر این نکته تأکید کرد که همچنان این اشتباهات در مباحث مربوط به تئاتر تکرار می شوند.

حبیبیان با انتقاد از کیفیت پایان نامه های دانشجویان تئاتر گفت که این پژوهش ها به دلیل ضعف در نظارت و داوری در عمل مفید نیستند و به اعتبار علمی و پژوهشی آسیب می زنند. او به تعداد بالای دانشجویان تئاتر در دانشگاه آزاد و دیگر مراکز آموزشی اشاره کرد و گفت که در حالی که پایان نامه های بسیاری نوشته می شود عملاً این آثار به پژوهش های کاربردی تبدیل نمی شوند و تنها در چارچوب های دانشگاهی باقی می مانند.

محمودرضا رحیمی در سخنان خود با اشاره به چالش های اقتصادی که کشور در دو دهه اخیر با آن مواجه بوده است به تأثیر منفی این مسائل بر پژوهش های تئاتری اشاره کرد. او گفت که در این سال ها با افزایش مکرر قیمت ها جامعه ما با بحران های اقتصادی عمیق تری روبه رو شده است. این مشکلات نه تنها بر زندگی روزمره مردم تأثیر گذاشته بلکه فضا های فرهنگی و هنری و حتی پژوهش در هنر و به ویژه تئاتر را نیز تحت تأثیر قرار داده است. 

شایان ذکر است که برنامه تخصصی تئاتر «رادیو دراماتیک» هر هفته شنبه ها ساعت ۲۰ از صفحه ایران دراماتیک در اینستاگرام به صورت زنده پخش می شود. وعلاقمندان می توانند مشروح هر برنامه را با جستجوی عبارت ” رادیو دراماتیک” در تمام پخش کننده های پادکست بشنوند