بهترین کتاب شیمی

درس شیمی یکی از درس های کلیدی و پرچالش توی کنکور سراسریه که می تونه حسابی توی رتبه تون تأثیر بذاره. اما چطور بهترین کتاب شیمی رو انتخاب کنیم تا هم به درصدهای بالا برسیم و هم از درس خوندن لذت ببریم؟ اینجا بهت می گیم!

اهمیت درس شیمی توی کنکور بر هیچ کس پوشیده نیست. اما می دونستی که خیلی از بچه ها اون جوری که باید، توی این درس نتیجه نمی گیرن؟ حواست باشه که سوالات شیمی کنکور طی سال های اخیر خیلی مفهومی و سخت تر شدن. این حرف ها برای ناامید کردن تو نیست، فقط می خوام بگم که باید برای این درس مهم و سرنوشت ساز، حسابی برنامه ریزی کنی و تو انتخاب منابعت هم هوشمندانه عمل کنی.

اگه مثل خیلی ها، از دوره دبیرستان آموزش کاملی توی شیمی نداشتی یا به هر دلیلی نتونستی کلاس کنکور بری، نگران نباش. بهترین راه حل برای تو، انتخاب یه منبع مناسبه؛ کتابی که بتونه همه نیازاتو برطرف کنه و دقیقاً متناسب با سطح علمی خودت باشه. اما سوال اصلی اینه که از بین این همه کتاب رنگارنگ تو بازار، کدومش رو انتخاب کنیم؟ بیا با هم قدم به قدم بریم جلو تا جواب این سوالو پیدا کنیم.

چطوری بفهمیم تو شیمی چه سطحی هستیم؟ اولین قدم برای انتخاب درست!

قبل از اینکه بریم سراغ معرفی کتابا، یه دقیقه صبر کن! اول باید ببینی الان کجای کاری. ارتباطت با شیمی چطور بوده؟ توی یادگیری این درس مشکل اساسی داشتی یا نه؟ یه نگاهی به نمره های امتحاناتت یا درصدهایی که توی آزمون های آزمایشی می زنی، بنداز. ارزیابی دقیق سطح خودت توی شیمی، مهم ترین قدم برای انتخاب درست منبع کمک درسیه.

اگه تو شیمی ضعیفی (نیاز به آموزش از پایه)

اگه معمولاً توی گرفتن نمره خوب تو شیمی موفق نبودی یا درصد آزمون هات به زور به ۳۰-۴۰ درصد می رسه، احتمالاً توی شیمی ضعف پایه ای داری. ناراحت نباش، این یعنی باید روی یادگیری عمیق و مفهومی از صفر تمرکز کنی. بهترین منبع برای تو، کتابیه که درسنامه قوی و کاملی داشته باشه و در کنارش، تست های استاندارد و آموزشی رو هم پوشش داده باشه. باید کتابی رو انتخاب کنی که با یه لحن ساده و خودمونی، مفاهیم رو برات جا بندازه تا با شیمی آشتی کنی.

اگه تو شیمی متوسطی (نیاز به تسلط و تست چالشی)

اگه متن کتاب درسی رو خوندی و یه تسلط نسبی پیدا کردی، اما هنوز به درصد دلخواهت نرسیدی و توی بعضی مطالب مشکل داری، سطح تو توی شیمی متوسطه. احتمالاً درصدهات بین ۳۰ تا ۶۰ درصد هستن. منبع مناسب برای تو، کتابیه که در کنار مرور سریع مطالب، تست های نسبتاً دشوار و چالشی داشته باشه. این تست ها کمکت می کنن تا ایراداتتو پیدا کنی و رفعشون کنی. تو می تونی حتی از ترکیب منابع هم استفاده کنی، یعنی هم از منابعی که برای دانش آموزای ضعیف مناسبه (برای تثبیت پایه ها) و هم از منابع قوی تر (برای پیشرفت).

اگه تو شیمی قوی و حرفه ای هستی (نیاز به تست های سنگین و جمع بندی)

اگه مطالب کتاب درسی رو کامل بلدی و اولین منبع کمک درسی ات رو هم تموم کردی و احساس می کنی تو شیمی ابهامی نداری و می تونی توی اکثر آزمون ها درصد بالای ۶۰ درصد بزنی، بهت تبریک می گم! تو از سطح متوسط هم عبور کردی و توی شیمی وضعیتت عالیه. تو این مرحله باید سراغ منابع تست محور و آزمون محور بری. این که وضعیتت خوبه نباید باعث بشه خیالت راحت بشه، بلکه باید سبک مطالعه ات رو تغییر بدی و با حل تست های متنوع و دشوار، دانش و سرعتت رو به چالش بکشی.

یه نکته خیلی مهم: بچه ها، فرقی نمی کنه تو چه سطحی هستید، همیشه یادتون باشه که تسلط روی مطالب و متن کتاب درسی شیمی، از هر چیزی مهم تره. پس کتاب درسی تون رو دست کم نگیرید و حسابی بهش بچسبید!

آشنایی کلی با درس شیمی و روش مطالعه آن

درس شیمی به طور کلی دو بخش اصلی داره: مفاهیم و مسائل. بعضی از بچه ها فکر می کنن مفاهیم شیمی فقط حفظیه و زیاد جدیش نمی گیرن، در نتیجه فقط روی مسائل تمرکز می کنن. اما اگه دقیق به سوالات کنکور سال های اخیر نگاه کنی، می بینی که از قضا از مفاهیم شیمی هم سوالات مشکل و کاملاً مفهومی طرح می شه. پس حواست به مفاهیم، مخصوصاً شیمی دهم، خیلی جمع باشه.

برای تسلط روی مفاهیم شیمی، کنار مطالعه دقیق کتاب درسی، از کتاب های درسنامه محور استفاده کن. اگه مشکلت تو شیمی، حل مسئله ست، بهترین کار حل سوالات و تست های متنوعه. پس با توجه به سطح علمی ات، برو سراغ کتاب های تست محور. اگه تازه شروع کردی و نمی دونی چطور شیمی بخونی، این روشو امتحان کن:

1. یه سرفصل از کتاب درسی رو انتخاب کن و مطالبش رو با دقت بخون.
2. همون سرفصل رو از درسنامه کتاب کمک درسی ات پیدا کن و اونم مطالعه کن.
3. برای تثبیت یادگیری هات، تست آموزشی استاندارد بزن.
4. وقتی یه فصل رو کامل به این روش خوندی، از کل مطالب اون فصل تست زمان دار حل کن.

بهترین کتاب های شیمی برای شروع و یادگیری پایه (دور اول)

اگه تو شیمی ضعف داری یا سطحت متوسطه و نمی تونی با این درس ارتباط برقرار کنی، بهتره دنبال منبعی باشی که تو رو با شیمی آشتی بده. کتاب مناسب برای شما، اونیه که درسنامه قوی و کاملی داره و لحن بیانش طوریه که بهت انگیزه می ده بری سراغ شیمی. بیا چند تا از بهترین کتابای دور اول رو با هم بررسی کنیم.

شیمی مبتکران (پدرخوانده کتابای شیمی!)

اگه تو شیمی دنبال یه رفیق با تجربه می گردی، شیمی مبتکران نوشته مهندس بهمن بازرگانی همونه! این کتاب، قدیمی ترین و معروف ترین کتاب شیمی کنکوره که از نظر درسنامه حرف نداره. درسنامه هاش خیلی قوی و جامع هستن و با یه لحن روان و صمیمی نوشته شدن. یعنی وقتی می خونیش، انگار یه معلم دلسوز داره کنار دستت برات توضیح می ده.

اما فقط درسنامه نیست که مبتکران رو خاص می کنه؛ تست هاش هم عالی ان و به خوبی طبقه بندی شدن. مبتکران حتی تست هاش رو هم برات دسته بندی کرده تا راحت تر انتخاب کنی. مثلاً تست هایی تحت عنوان «تست های بسیار مهم» یا (VIT) برای دانش آموزان ضعیف و متوسط عالیه. تست های مربوط به مطالب حفظی هم توی این دسته هستن. برای رسیدن به درصدهای بالاتر، می تونی سراغ تست های سطح بالاتر بری و برای مرور سریع، تست های VIT حسابی به دردت می خورن.

کتاب های شیمی دهم و یازدهم مبتکران هم تک جلدی دارن و هم دو جلدی. اگه وقتت کمه و نزدیک کنکوره، بهتره تک جلدی ها رو انتخاب کنی، چون حجم کمتری دارن و فقط «واجب»ترین تست ها رو شامل می شن. اما اگه هنوز دهم یا یازدهمی هستی و وقت کافی داری، دوجلدی ها برای یادگیری عمیق تر مناسب ترن. شیمی دوازدهم مبتکران هم فقط دوجلدیه.

چیدمان کتابای مبتکران این جوریه که اول تست ها رو می بینی و بعدش، درسنامه رو کنار پاسخ تشریحی تست ها آورده. این سبک حل مسائل شیمی توی این کتاب ها هم با روش تناسبه. تنها ایرادی که می شه به این کتاب گرفت، حجم بالای اونه. البته این نقص نیست؛ چون جامعیتش رو نشون می ده. ولی اگه دیر شروع کردی، ممکنه نتونی همه مطالبش رو بخونی.

شیمی خیلی سبز (رفیق صمیمی شیمی دون ها!)

یکی دیگه از کتابای درجه یک برای شیمی، کتابای شیمی خیلی سبزه. این کتاب ها چیزی از مبتکران کم ندارن و نیازتو به طور کامل برطرف می کنن. هم درسنامه خوبی دارن و هم تست و پاسخ تشریحی کامل. شیمی خیلی سبز هم مثل مبتکران، کتاب های پایه به پایه (دهم، یازدهم، دوازدهم) رو داره.

چیدمانشون هم شبیه مبتکرانه؛ یعنی اول تست رو می بینی و بعد درسنامه رو وسط پاسخ های تشریحی تست ها پیدا می کنی. سبک حل مسائل شیمی توی این کتاب ها با روش کسرهای پیش ساخته هست. از نظر حجم، کتاب های شیمی دهم، یازدهم و دوازدهم خیلی سبز، نسبت به مبتکران حجم کمتری دارن. این به این معنی نیست که درسنامه اش خلاصه تره یا چیزی کم داره، نه! درسنامه اش کامله، فقط بهینه تره. پس اگه وقت زیادی نداری، انتخاب خیلی مناسبیه.

اما خیلی سبز یه گزینه دیگه هم داره: شیمی جامع خیلی سبز. این کتاب هم دو جلدیه (جلد اول: درسنامه + سوال، جلد دوم: پاسخنامه تشریحی). نسبت به کتاب های پایه به پایه خیلی سبز، درسنامه های خلاصه تر و تست های کمتری داره، اما باز هم کامله و نیازهای یه دانش آموز کنکوری رو پوشش می ده. از نظر حجم، شاید نصف کتاب های پایه به پایه باشه. اگه دنبال یه کتاب جامع برای شروع هستی که همه چیز رو تو یه بسته جمع کرده باشه و حجمش هم مناسب باشه، این کتاب گزینه خوبیه.

شیمی منتشران (یه گزینه برای شروع، ولی نه برای آخر کار!)

کتاب شیمی جامع کنکور منتشران هم یه گزینه برای داوطلبای کنکوره، البته بیشتر برای دور اول و دانش آموزای ضعیف. این کتاب برای رشته های تجربی و ریاضی و برای پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم منتشر شده. نویسنده هاش هم مهندس افشین احمدی و دنیای شیمی پات هستن.

ساختارش یه کم متفاوته؛ اول همه تست ها اومده و بعدش، درسنامه ها و پاسخنامه تست ها تو بخش پایانی قرار گرفتن. یه نکته مثبتش اینه که یه ضمیمه برای مرور سریع حفظیات شیمی کتاب های درسی سه پایه داره. اما باید حواست باشه که این کتاب فقط به عنوان منبع دور اول خوبه. اگه دنبال درصدای بالاتر تو شیمی هستی، کنارش به یه کتاب تست محور دیگه هم نیاز پیدا می کنی.

کتاب های شیمی برای رسیدن به درصدای بالا و جمع بندی (دور دوم)

خب، اگه اون کتابای دور اول رو حسابی کار کردی و مطالب برات جا افتاده، وقتشه یه قدم بزرگ تر برداری. یادت باشه، طراحان سوالات شیمی کنکور این سال ها حسابی خلاق شدن و سوالات از اون حالت روتین همیشگی خارج شدن. برای اینکه بتونی درصدای بالا بزنی، باید کلی تست و آزمون های متنوع کار کنی تا با هر تیپ سوالی آشنا بشی. بیا چند تا از بهترین کتابا برای این مرحله رو بهت معرفی کنم:

شیمی IQ جامع گاج (غول تست زنی!)

شیمی IQ جامع گاج، یه انتخاب عالی برای دور دوم مطالعه اته. این کتاب با تست های بسیار سطح بالا و خلاقانه اش، واقعاً تو رو به چالش می کشه و نقش یه حریف تمرینی قوی رو برات بازی می کنه. اگه بتونی از پس تست های این کتاب بربیای، سوالات کنکور برات مثل آب خوردن می شن! این کتاب دو جلدیه: جلد اول شامل بانک تست و پاسخ تشریحی و جلد دوم، درسنامه IQ شیمی رو شامل می شه. البته درسنامه اش خیلی خلاصه هست و بیشتر به عنوان یه منبع جمع بندی برای دانش آموزان قوی کاربرد داره. پس اگه دنبال درسنامه مفصل هستی، این کتاب انتخاب اصلیت نیست.

شیمی جامع مهر و ماه (تک جلدی، ولی پر از نکته!)

اغلب کتابای جامع شیمی دو جلدی هستن، اما شیمی جامع مهر و ماه یه استثناست. این کتاب همه چیز رو (تست، درسنامه و پاسخ تشریحی) توی یه جلد جا داده. درسنامه اش خیلی مختصر و فقط به نکات اصلی اشاره می کنه. نقطه قوت اصلیش، تست های خیلی خوبشه که به بهترین نحو ممکن طبقه بندی شدن و بیشترشون ترکیبی و پیشرفته هستن. تو قسمت پاسخنامه تشریحی هم، کلی ترفند برای محاسبه سریع سوالات بهت یاد می ده.

تک جلدی بودنش هم یه مزیت بزرگ محسوب می شه؛ هم توی هزینه صرفه جویی می شه و هم حمل ونقلش راحته. اگه دنبال بهترین کتاب تست شیمی هستی و سطحت متوسط رو به بالا هست، این کتاب رو حتماً تو لیستت بذار. البته اگه سطحت ضعیفه، این کتاب برات مناسب نیست.

شیمی نشر الگو (پایه به پایه و موج آزمون – برای سخت پسندا!)

شیمی نشر الگو، گزینه ای برای اوناییه که دوست دارن خودشون رو به چالش بکشن. کتاب های پایه به پایه نشر الگو (دهم، یازدهم، دوازدهم) درسنامه نسبتاً خلاصه ای دارن و تست هاشون هم سطح بالایی داره. اگه سطحت متوسط رو به بالاست یا قبلاً این کتاب ها رو تهیه کردی، می تونی باهاشون ادامه بدی.

اما نشر الگو یه برگ برنده دیگه هم داره: موج آزمون شیمی. این کتاب یه منبع عالی برای مرور سریع مطالب و نکات شیمی و حل آزمون های شبیه سازی کنکور سراسریه. موج آزمون تو دو جلد (موج آزمون شیمی پایه و موج آزمون شیمی دوازدهم) عرضه شده. این کتاب درسنامه کامل و جامعی نداره، اما پر از تست های خلاقانه و قویه که از آسان به سخت چیده شدن. تو قسمت پاسخنامه تشریحی هم، کلی نکات اساسی و میان برهای محاسباتی مفید پیدا می کنی. برای دوران جمع بندی، این کتاب حسابی به دردت می خوره.

شیمی نردبام خیلی سبز (یه پله بالاتر!)

نردبام شیمی جامع خیلی سبز یکی دیگه از منابع پرطرفداره که تمام مباحث شیمی دهم، یازدهم و دوازدهم رو پوشش می ده. نقطه قوت این کتاب درسنامه کامل و جامع، بیان روان و قابل فهم، مثال های زیاد، تقسیم بندی مطالب به بخش های کوچیک و استفاده از تصاویر و نمودارهاست. بانک تست جامع و پاسخ نامه تشریحی عالی هم داره. این کتاب برای تمامی دانش آموزان با سطوح مختلف تحصیلی مناسبه، اما بیشتر برای مرور سریع و تست زنی پیشرفته، یعنی همون دانش آموزای قوی، توصیه می شه.

سه سطحی شیمی قلم چی (پله به پله تا اوج!)

یکی دیگه از کتاب هایی که برای دور دوم و تست های سطح بالا مناسبه، کتاب های سه سطحی شیمی قلم چی هست. این کتاب ها سوالات آزمون های آزمایشی قلم چی رو بر اساس اینکه چند درصد داوطلبا به اون سوال درست جواب دادن، طبقه بندی کردن. تست ها شامل سه سطح «نسبتاً دشوار»، «دشوار» و «دشوارتر» هستن. در کل کتابای خوبی هستن، اما اگه بخوایم بهترین کتاب برای دور دوم شیمی رو بگیم، همون IQ گاج حرف اول رو می زنه.

شیمی آزمون محور فار (فقط برای اونایی که واقعاً قوین!)

اگه احساس می کنی تست های کتابای دیگه برات آسون یا تکراری شدن و می خوای درصد شیمی ات یهو جهش کنه، باید بری سراغ منابع سخت تر و پیشرفته تر. کتاب های شیمی آزمون محور فار (فار آزمون شیمی دهم، یازدهم و دوازدهم) دقیقاً برای همین هدف طراحی شدن. شاید سه جلدی بودنش یه نکته منفی باشه، اما چالشی ترین و دشوارترین تست های شیمی رو تو دل خودشون جا دادن. اگه روی تست های این کتاب به تسلط کافی برسی، می تونیم تضمین کنیم که دیگه کسی تو شیمی حریفت نمی شه! این کتاب ها درسنامه قوی ندارن و فقط برای دانش آموزان با سطح پیشرفته کاربرد دارن.

کتاب های موضوعی شیمی (تمرکز روی بخش های خاص)

گاهی اوقات یه دانش آموز ممکنه تو یه بخش خاصی از شیمی مشکل داشته باشه. مثلاً فقط تو مسائل ضعف داشته باشه یا حفظیاتش قوی نباشه. برای همین، کتاب های موضوعی شیمی خیلی پرطرفدارن، چون می تونی دقیقاً روی نقطه ضعفت تمرکز کنی. این کتاب ها برای دوران جمع بندی یا مرور هم خیلی مفید هستن، چون وقت نداری سراغ کتابای مفصل و پرحجم بری.

برای مسائل شیمی (غول محاسبات رو رام کن!)

مسائل شیمی حدود ۴۰ درصد سوالات کنکور رو به خودش اختصاص می ده و حسابی هم وقت گیره. البته این رو بگم که داشتن یه کتاب جدا برای مسائل حتماً ضروری نیست، چون کتابایی که تا الان معرفی کردیم، مسائل رو خیلی خوب و جامع کار کردن. ولی اگه واقعاً توی این بخش ضعف داری، می تونی از کتاب های مخصوص مسائل استفاده کنی:

• مسائل شیمی موضوعی خیلی سبز: می شه گفت بهترین کتاب مسائل شیمی توی بازاره. درسنامه خوب و تستای طبقه بندی شده خوبی داره. اما یه نکته مهم: سبک حل مسائل توی خیلی سبز و مبتکران متفاوته. پس اگه شیمی رو از مبتکران خوندی، بهتره از این کتاب استفاده نکنی.
• مسائل شیمی مینی میکرو طلایی گاج: این کتاب هم توی مسائل شیمی خوب عمل کرده. درسنامه های عمیق و تیپ بندی شده ای داره که بهت کمک می کنه بعد از مطالعه دقیق، سریعاً تست های همون قسمت رو حل کنی و مطالب رو مرور کنی. چینش پایه به پایه و فصل به فصل نکاتش هم به یادگیری راحت تر کمک می کنه.
• لقمه طلایی مسائل شیمی مهروماه: این کتاب مثل بقیه کتابای سری لقمه، حجم کمی داره، اما پر از نکات آموزشی مفیده. به راحتی می تونی همه جا همراهت داشته باشی و ازش استفاده کنی.

برای حفظیات و مفاهیم شیمی (حفظی که باید مفهومی باشه!)

برای حفظیات شیمی، همیشه توصیه می کنیم که اول از همه سراغ خود کتاب درسی بری. هیچ منبعی جای کتاب درسی رو نمی گیره! اما اگه می خوای نکات حفظی رو جمع بندی کنی یا مروری سریع داشته باشی، این کتاب ها می تونن به کمکت بیان:

• کتاب حفظیات شیمی جامع کنکور مینی میکروطلایی گاج: اگه دنبال یه منبع کامل برای مطالعه دقیق مطالب حفظی و حل تست از این مباحث هستی، این کتاب رو بهت پیشنهاد می کنم.
• کتاب جیبی حفظیات شیمی خیلی سبز: اگه زمان کم و محدودی داری و می خوای خیلی سریع مطالب حفظی و مفاهیم شیمی رو مرور کنی، این کتاب جیبی حسابی به دردت می خوره.
• کتاب لقمه مفاهیم شیمی مهروماه: این هم یکی دیگه از کتاب های لقمه ایه که برای مرور مفاهیم و مطالب حفظی شیمی تو زمان کم، خیلی مفیده.

چند تا نکته طلایی برای موفقیت تو شیمی کنکور

حالا که با بهترین کتاب های شیمی آشنا شدی، بیاین ببینیم چطوری می تونیم ازشون بهترین استفاده رو ببریم و درصد شیمی مون رو بترکونیم:

• مطالعه گام به گام رو فراموش نکن: اول درسنامه رو بخون، بعد تست آموزشی بزن، بعد که مسلط شدی، تست زمان دار بزن. این سیکل رو برای هر فصل تکرار کن.
• تحلیل آزمون ها معجزه می کنه: بعد از هر آزمون، چه آزمون تستی خودت زدی و چه آزمون های آزمایشی، بشین و تک تک سوالاتش رو تحلیل کن. حتی سوالاتی که درست جواب دادی! اشکالاتت رو پیدا کن و حسابی روشون کار کن. رفع اشکال، کلید پیشرفته.
• تعادل بین مفاهیم و مسائل: قبلاً هم گفتم، هر دو بخش شیمی مهمن. پس نذار یکی فدای اون یکی بشه. هم روی مسائل کار کن و هم مفاهیم رو عمیق یاد بگیر.
• یه توصیه به دهم و یازدهمی ها: بچه ها! اگه الان تو دهم یا یازدهمی، این طلایی ترین فرصت زندگیته. اشکالات و ضعف های پایه ای تو رو به سال کنکور موکول نکن. تو کنکور حجم درس ها اون قدر زیاده که فرصت سر و کله زدن با مشکلات پایه رو نداری. شیمی دهم پایه بقیه شیمی هاست؛ پس از همین الان خشت اول رو درست بذار. از کتاب های تک پایه استفاده کن که مطالب رو کامل و مفصل توضیح دادن.
• استفاده هوشمندانه از چند منبع: لازم نیست همه کتابای بازار رو بخری! اول یه منبع اصلی رو کامل تموم کن. بعد اگه به درصدای بالاتر فکر می کنی، می تونی یه منبع دیگه که سطحش بالاتره رو به عنوان مکمل استفاده کنی. همیشه دنبال کیفیت باش، نه کمیت.

سخن آخر

اگه آرزوی قبولی تو رشته های پرطرفدار دانشگاهی رو داری، باید به اندازه بزرگی آرزوت هم تلاش کنی. درس شیمی یکی از همون درس هاییه که می تونه سرنوشت ساز باشه. خوشبختانه شیمی یه درس شیرینه که اگه بهش توجه کنی، می تونی حسابی باهاش حال کنی و درصدهات رو بالا ببری.

مهم ترین چیزی که تو رو تو شیمی به تسلط می رسونه، انتخاب یه منبع متناسب با سطح علمی خودته. بهترین کتاب شیمی کنکور، اون کتابیه که بتونه نیازهای تو رو برطرف کنه و برای مواجهه با سوالات دشوار و چالشی کنکور، حسابی آماده ات کنه. پس با چشم باز انتخاب کن، برنامه ریزی کن و با قدرت ادامه بده. موفقیت نزدیکه!