در انگلیس برای ورود به مجلس نباید زره بپوشید

آیا می دانستید یکی از قدیمی ترین قوانین پارلمان بریتانیا می گوید هیچ کس حق ندارد با زره وارد مجلس شود؟ این قانون باستانی که در سال ۱۳۱۳ میلادی تصویب شده، بیشتر از اینکه یک ممنوعیت عملی در دنیای امروز باشد، یک پنجره است به تاریخ پر رمز و راز و البته گاهی بامزه پارلمان انگلیس.

راستش را بخواهید، وقتی اسم این قانون را می شنویم، شاید اولش خنده مان بگیرد. در دنیای امروز که نماینده ها با کت و شلوار و کراوات (یا پوشش های رسمی دیگر) وارد مجلس می شوند، پوشیدن زره واقعاً خنده دار به نظر می رسد. اما پشت همین قانون به ظاهر عجیب، داستانی نهفته است از قرون وسطی، درگیری های قدرت و تلاش برای برقراری نظم در جایی که قرار بود مرکز قانون گذاری باشد، نه میدان نبرد.

اینجا قرار است یک سفر هیجان انگیز داشته باشیم به دل تاریخ، تا ببینیم این قانون از کجا آمده، چرا هنوز پابرجاست و چه چیزهایی درباره سنت های پارلمانی بریتانیا به ما می گوید. آماده اید؟ پس کلاهتان را بردارید (چون کلاه هم در مجلس انگلیس ممنوع است!) و بیایید با هم ماجرای زره و پارلمان را کشف کنیم.

داستان یک قانون خیلی قدیمی: چرا اصلاً نباید زره پوشید؟

انگلستان در قرن چهاردهم، روزهای پر فراز و نشیبی را می گذراند. پادشاهی ادوارد دوم درگیر شورش ها، درگیری های داخلی و نزاع های اشراف بود. در آن دوران، شوالیه ها و لردها معمولاً با زره و سلاح هایشان رفت وآمد می کردند. زره نه فقط یک پوشش محافظتی، بلکه نمادی از قدرت و جایگاه اشرافی بود. فکرش را بکنید، اگر هر لرد یا شوالیه ای می توانست با زره و شمشیر وارد مجلس شود، فضای بحث و قانون گذاری چقدر می توانست متشنج و خطرناک باشد.

در واقع، در آن روزها، پارلمان بیشتر شبیه به یک میدان جنگ سیاسی بود تا محلی برای بحث های آرام و متمدن. اشراف با خودشان شمشیر و خنجر حمل می کردند و این می توانست به راحتی به درگیری های فیزیکی منجر شود. هدف از برگزاری پارلمان این بود که مسائل کشور به صورت مسالمت آمیز حل و فصل شوند، نه اینکه هر کسی که قدرت نظامی بیشتری داشت، حرفش را به کرسی بنشاند.

مجلس، جایی برای بحث، نه برای شمشیر و سپر!

همین اوضاع و احوال بود که باعث شد در تاریخ ۳۰ اکتبر ۱۳۱۳ میلادی، قانونی به نام «اساسنامه اسلحه» (Statute of Arms 1313) در زمان ادوارد دوم تصویب شود. این قانون به صراحت ممنوعیت حمل هرگونه اسلحه، زره یا هر وسیله نظامی به داخل مجلس را اعلام می کرد. هدف اصلی، حفظ امنیت نمایندگان و جلوگیری از هرگونه درگیری مسلحانه یا تهدید در فضای پارلمان بود. مجلسی ها باید می فهمیدند که اینجا جای زورآزمایی نیست، بلکه محلی است برای فکر کردن، بحث کردن و قانون گذاری.

شاید عجیب به نظر برسد، اما قانون «عدم ورود با زره به مجلس» ریشه ای عمیق در تاریخ پر فراز و نشیب انگلستان دارد و یادآور دورانی است که امنیت نمایندگان، خود یک دغدغه جدی بود.

در واقع، پارلمان قرار بود مظهر نظم و اقتدار قانونی باشد. ورود با زره به نوعی دهن کجی به همین نظم و اقتدار محسوب می شد؛ یعنی فرد حامل زره ممکن بود قصد ایجاد بی نظمی یا حتی خشونت داشته باشد. پس برای اینکه از همان ابتدا آب پاکی روی دست همه ریخته شود و مشخص شود که اینجا جای بحث و منطق است، این قانون عجیب و در عین حال هوشمندانه وضع شد. با این کار، پیام واضحی به اشراف و نمایندگان داده شد که باید سلاح هایشان را پشت در بگذارند و با مغزهایشان وارد شوند.

فقط زره نیست! قوانین پوشش و امنیت از دیروز تا امروز

ممنوعیت زره، فقط یک بخش از ماجرای بزرگ تر آداب و رسوم و قوانین امنیتی در پارلمان بریتانیاست. این قانون در واقع بخشی از یک ممنوعیت گسترده تر برای حمل هرگونه سلاح گرم یا سرد به داخل مجلس است. حتی امروز هم، هیچ نماینده ای حق ندارد با چاقو، اسلحه کمری یا هر وسیله ای که به عنوان سلاح شناخته می شود، وارد صحن مجلس شود. این یک اصل اساسی برای حفظ آرامش و امنیت در مهم ترین نهاد قانون گذاری کشور است.

البته، همیشه استثنائاتی هم وجود دارد. مثلاً گارد تشریفات پارلمان که وظیفه حفاظت از مجلس را بر عهده دارند، با شمشیرهای نمادین خود در صحن حاضر می شوند. اما خب، این شمشیرها بیشتر جنبه تشریفاتی دارند تا عملی، و نمادی از سنت های قدیمی هستند که هنوز هم در رگ و ریشه ی پارلمان جاری اند.

آویزان کردن شمشیر در رختکن؟ سنت های بامزه مجلس!

حتماً برایتان جالب است بدانید که در رختکن نمایندگان، یک بند بنفش آویزان است. می گویند این بند، در گذشته جایی بوده برای آویزان کردن شمشیر نمایندگانی که می خواستند وارد مجلس شوند! فکرش را بکنید، نماینده ای با هیبت و اقتدار، شمشیرش را آویزان می کرده و با ذهنی آماده برای بحث و جدل وارد می شده. البته امروزه، این بند بیشتر محل آویزان کردن چتر یا کت شان است، ولی یادآور همان سنت های قدیمی و مهمان نوازی از شمشیر به چتر است!

این ماجرا نشان می دهد که چقدر پارلمان بریتانیا به سنت هایش پایبند است، حتی اگر آن سنت ها در دنیای امروز کاربرد عملی نداشته باشند. همین جزئیات کوچک هستند که به یک نهاد، هویت و تاریخ می بخشند و آن را از سایر نهادهای مشابه متمایز می کنند. به نوعی، این قوانین عجیب، داستان گوهای ساکت تاریخ اند.

از کت و شلوار تا تی شرت های اعتراضی: تکامل لباس نمایندگان

بگذریم از زره و شمشیر، حتی در مورد لباس های معمولی هم، پارلمان بریتانیا آداب و رسوم خودش را دارد. از نماینده های مجلس عوام – چه زن و چه مرد – انتظار می رود لباس رسمی کار بپوشند. برای آقایان این یعنی کت و شلوار و کراوات. برای خانم ها هم پوشش مناسب و رسمی.

کتاب رسمی قوانین داخلی پارلمان، جزئیات زیادی در مورد پوشش ندارد، اما تأکید می کند که نباید یونیفرم یا نشان نظامی به تن داشت. رئیس مجلس (Speaker) نقش مهمی در اجرای این عرف ها دارد و حتی می تواند به نمایندگانی که این قوانین را رعایت نمی کنند، تذکر بدهد. مثلاً سال ۲۰۱۳، یکی از نماینده ها به نام کارولین لوکاس، با تی شرتی در مجلس حاضر شد که روی آن شعاری در اعتراض به یک روزنامه نوشته شده بود. رئیس مجلس بلافاصله به او تذکر داد و این اتفاق حسابی سر و صدا کرد. یا در یک مورد دیگر، هنری اسمیت، نماینده حزب محافظه کار، در تابستان ۲۰۱۴ توییت کرد که «می شود لطفاً، دست کم همین یک روز، به جای کت و شلوار با شلوارک به مجلس بیاییم؟ گرما دمارمان را درآورده!» که البته به جایی نرسید!

این ماجراها نشان می دهد که حتی در دنیای مدرن، آداب و رسوم پوشش در پارلمان اهمیت خاص خود را دارد و گاهی اوقات همین لباس، خودش تبدیل به ابزاری برای رساندن پیام های سیاسی می شود.

کلاه به سر در مجلس؟ روزگاری آری، امروز هرگز!

یکی دیگر از سنت های بامزه پارلمان بریتانیا که به تاریخ پیوسته، ماجرای کلاه به سر گذاشتن در صحن مجلس است. تا همین چند دهه پیش، اگر نماینده ای می خواست در زمان رأی گیری تذکر آیین نامه ای بدهد و صدایش به رئیس مجلس نمی رسید، می توانست یک کلاه بر سر بگذارد! دلیلش این بود که در شلوغی و همهمه ی رأی گیری، رئیس راحت تر می توانست نماینده ای را که کلاه به سر داشت، تشخیص دهد و حرفش را بشنود. حتی برای همین منظور، دو کلاه اپرای سیاه هم در صحن مجلس عوام نگه می داشتند که اگر کسی کلاه نداشت، از آن ها استفاده کند. فکرش را بکنید، یک نماینده با کت و شلوار و یک کلاه اپرای مشکی در حال دادن تذکر!

اما این سنت هم مثل خیلی از سنت های دیگر، با گذر زمان و با هدف مدرنیزه کردن مجلس، کنار گذاشته شد. در سال ۱۹۹۸، آن تیلور، رئیس فراکسیون کارگر در مجلس، پیشنهاد داد این رویه لغو شود. او به نمایندگان گفت: می دانم بعضی از نماینده ها فکر می کنند کلاه بهشان می آید، ولی واقعاً مجلس عوام (با این کلاه ها) مسخره می شود. و به این ترتیب، کلاه هم به تاریخ پیوست. حالا اگر نماینده ای بخواهد تذکری بدهد و صدایش نرسد، باید از کنار نیمکت های سبز به سمت رئیس برود و حرفش را از نزدیک بزند.

تا همین اواخر، کلاه به سر گذاشتن در صحن مجلس برای تذکرات آیین نامه ای، نمادی از آداب و رسوم پارلمانی بود که ریشه هایی کهن داشت، اما سرانجام در راه مدرنیته کنار گذاشته شد.

این داستان کلاه، به ما نشان می دهد که چطور نهادهای قدیمی هم نیاز به بازنگری و تطبیق با زمان حال دارند. گاهی اوقات حفظ سنت ها خوب است، اما گاهی هم باید جسارت داشت و چیزهایی را که دیگر منطقی نیستند، کنار گذاشت تا چهره ای جدی تر و کاربردی تر به نهادهای مهم کشور داد.

کیف دستی مردانه و سایر مقررات عجیب و غریب

حالا که صحبت از لباس و آداب شد، بیایید نگاهی به چند قانون و عرف عجیب دیگر هم بیندازیم. مثلاً می دانستید که نمایندگان مرد در پارلمان، اجازه حمل کیف دستی بزرگ را ندارند؟ در سال های اخیر، جناب داکتی، نماینده تازه وارد حزب ملی اسکاتلند، چند باری به این موضوع اعتراض کرده و گفته که چرا زنان می توانند کیف دستی بزرگ به صحن بیاورند اما مردان نه! او حتی یک بار با لحنی کنایه آمیز در جلسه ای که درباره دستمزد برابر زنان و مردان بحث می شد، گفت: حتی در این صحن به کلیشه های جنسیتی دامن زده می شود. آقایان اجازه ندارند با خودشان کیف بیاورند اما خانم های محترم شاد و خندان کیف شان را می آورند.

این اعتراض ها نشان می دهد که حتی قوانین به ظاهر ساده هم می توانند محل بحث و جدل باشند و گاهی اوقات، پای مسائل عمیق تر اجتماعی و جنسیتی را به میان بکشند. البته، سخنگوی مجلس عوام در پاسخ به این اعتراضات گفته که قانون مشخصی برای «کیف دستی مردانه» وجود ندارد و این بیشتر یک عرف است که نمایندگان نباید کیف بزرگ به صحن بیاورند. پس ظاهراً مسئله، اندازه کیف است و نه جنسیت صاحبش!

لیست زیر برخی دیگر از قوانین و مقررات غیرمعمول در پارلمان بریتانیا را نشان می دهد:

• ممنوعیت پوشیدن یونیفرم یا نشان نظامی توسط نمایندگان.
• قوانین مربوط به اندازه و نوع کیف دستی، که معمولاً به عدم حمل کیف های بزرگ تأکید دارد.
• پوشش خبرنگاران در ایوان مطبوعات که باید رسمی باشد (معمولاً کت و شلوار برای مردان).
• مقررات پوشش برای مهمانان و بازدیدکنندگان در مجلس اعیان که باید «لباس مناسب» داشته باشند و از پوشیدن شلوار جین یا تی شرت در صحن اصلی خودداری کنند.

همه این ها، مثل قطعات یک پازل، تصویر کاملی از پارلمانی را به ما می دهند که هم به دنبال مدرنیته است و هم نمی تواند از سنت های دیرینه اش دل بکند. یک ترکیب جالب از کهنگی و نوگرایی که به این نهاد، شخصیتی منحصر به فرد می بخشد.

این قانون کهنه چرا هنوز زنده است؟ قدرت نماد و سنت!

حالا شاید برایتان سؤال پیش بیاید که با وجود اینکه دیگر هیچ کس با زره به مجلس نمی رود، چرا این قانون قدیمی هنوز پابرجاست و هیچ کس به فکر لغوش نمی افتد؟ پاسخ در اهمیت نمادین و جایگاه ویژه ی سنت ها در فرهنگ بریتانیا، به خصوص در نهادی مثل پارلمان است.

اولاً، این قانون از نظر حقوقی هرگز لغو نشده و هنوز هم معتبر است. یعنی اگر کسی واقعاً با زره به مجلس برود، از نظر فنی قانون را زیر پا گذاشته است! البته در عمل، نیازی به اجرای این قانون نیست، اما بقای آن معانی عمیقی دارد.

این قانون نمادی از تأکید پارلمان بریتانیا بر حفظ نظم، احترام به سنت و جایگاه والای نهاد قانون گذاری است. این نشان می دهد که پارلمان، فقط یک ساختمان یا مجموعه ای از افراد نیست، بلکه نهادی است با ریشه هایی عمیق در تاریخ که به اصول اولیه خود وفادار مانده است. این قوانین به ظاهر عجیب، مثل لنگر کشتی، پارلمان را به گذشته اش وصل می کنند و به آن اعتبار و وزانت می بخشند.

چرا کسی به فکر لغوش نمی افتد؟

یکی از دلایلی که تلاشی برای حذف این قانون صورت نگرفته، شاید این باشد که این قانون بی ضرر است. یعنی بودنش هیچ مزاحمتی ایجاد نمی کند و نبودنش هم هیچ فایده ی خاصی ندارد. شاید مسئولین پارلمان ترجیح می دهند وقت و انرژی خود را صرف مسائل مهم تر و روزمره کشور کنند، تا لغو یک قانون به ظاهر «خواب آلود».

قانون ممنوعیت زره در پارلمان انگلیس، هرچند در دنیای امروز کاربرد عملی ندارد، اما نمادی قدرتمند از پایبندی این نهاد به ریشه های تاریخی و حفظ احترام به فرآیند قانون گذاری است.

دلیل دیگر می تواند ارزش تاریخی و فرهنگی آن باشد. این قانون مثل یک اثر باستانی زنده است که داستان های گذشته را در دل خود دارد. لغو آن، شاید مثل از بین بردن بخشی از هویت پارلمان باشد. به نوعی، این قوانین قدیمی، پیوند بین گذشته و حال را حفظ می کنند و به ما یادآوری می کنند که نهادهای امروز، ریشه هایی عمیق در تاریخ دارند.

همچنین، این قانون تنها «قانون عجیب» باقی مانده از گذشته نیست. بسیاری از کشورها سنت ها و قوانین مشابهی دارند که از دوران های قدیم به یادگار مانده اند و هر کدام داستانی برای گفتن دارند. این قوانین عجیب و غریب، به نوعی رنگ و لعاب خاصی به قوانین کشورها می دهند و نشان از تنوع و پیچیدگی های فرهنگی دارند.

یک سفر کوتاه به گذشته پارلمان بریتانیا

برای درک بهتر «چرا»ی این قانون، بد نیست کمی به تاریخچه خود پارلمان بریتانیا نگاهی بیندازیم. پارلمان بریتانیا، یکی از قدیمی ترین نهادهای قانون گذاری در جهان است که ریشه های آن به قرون وسطی و حتی قبل تر بازمی گردد. در ابتدا، این «پارلمان ها» بیشتر شبیه به شوراهای مشورتی پادشاه بودند که اشراف و روحانیون را دور هم جمع می کردند تا در مورد مسائل مهم کشور تصمیم بگیرند.

در آن زمان، قدرت پادشاه مطلق نبود و او برای گرفتن مالیات، اعلان جنگ یا تصویب قوانین مهم، نیاز به حمایت و رضایت اشراف و بارون ها داشت. همین نیاز به جمع شدن و بحث و گفتگو، به تدریج نهادی به نام پارلمان را شکل داد. اما همانطور که گفتیم، این اجتماعات همیشه هم آرام نبودند. درگیری های قدرت، تهدیدات نظامی و حتی شورش ها، بخشی جدایی ناپذیر از فضای سیاسی آن دوران بودند.

در چنین فضایی بود که نیاز به قوانینی برای کنترل و نظم بخشی به محیط پارلمان، بیش از پیش احساس می شد. قانون ممنوعیت زره، یکی از اولین و مهم ترین گام ها در جهت تبدیل پارلمان از یک میدان احتمالی نزاع، به یک مرکز قانون گذاری مدنی و آرام بود. این قانون، اساساً اعلام می کرد که در این مکان، قدرت کلام و منطق حرف اول را می زند، نه قدرت شمشیر و زره.

با گذشت قرن ها، پارلمان بریتانیا تکامل یافت و از یک شورای اشرافی به یک نهاد دموکراتیک تبدیل شد که نماینده مردم است. اما ریشه های تاریخی آن، در قوانین و سنت هایی مثل ممنوعیت زره، همچنان زنده و پابرجاست و به ما یادآوری می کند که این نهاد، چه راه طولانی و پرپیچ و خمی را تا به امروز طی کرده است.

مجلس عوام و اعیان: تفاوت ها و سنت هایشان

پارلمان بریتانیا از دو مجلس اصلی تشکیل شده است: مجلس عوام (House of Commons) و مجلس اعیان (House of Lords). مجلس عوام جایی است که نماینده های منتخب مردم حضور دارند و قوانین اصلی در آنجا تصویب می شوند. مجلس اعیان هم بیشتر نقش مشورتی و بازنگری قوانین را دارد و اعضای آن عمدتاً انتصابی یا موروثی هستند.

قانون ممنوعیت زره، عمدتاً به مجلس عوام مربوط می شود، چرا که این مجلس محل اصلی تصمیم گیری ها و درگیری های سیاسی بوده و هست. اما کلیات قوانین پوشش و آداب، در هر دو مجلس کم و بیش رعایت می شود، هرچند که مجلس اعیان ممکن است کمی رسمی تر و سنتی تر باشد.

مثلاً در مجلس اعیان، به خصوص در روزهای افتتاح رسمی پارلمان، اعضا رداهای فاخر و تمام قد به تن می کنند که صحنه های بسیار دیدنی و باشکوهی را خلق می کند. اما در روزهای عادی، انتظار می رود که لباس غیررسمی نپوشند؛ یعنی آقایان کت و شلوار و خانم ها هم پوشش مناسب داشته باشند. برای مهمانان و بازدیدکنندگان مجلس اعیان هم این توصیه وجود دارد که «لباس مناسب» به تن کنند و از پوشیدن شلوار جین یا تی شرت در تالار عمومی خودداری کنند. این تأکیدها نشان می دهد که برای این نهادهای قدیمی، احترام به فضا و جایگاه، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

نتیجه گیری: نگاهی به پشت پرده قوانین عجیب

خب، رسیدیم به آخر این سفر تاریخی و قانونی. دیدیم که قانون «در انگلیس برای ورود به مجلس نباید زره بپوشید» بیشتر از اینکه یک ممنوعیت خنده دار در عصر حاضر باشد، نمادی است از تاریخ پرفراز و نشیب پارلمان بریتانیا. این قانون، یادگاری از دوران پرآشوبی در قرن چهاردهم است که هدفش برقراری امنیت و نظم در مهم ترین نهاد قانون گذاری کشور بود.

با اینکه امروز دیگر کسی با زره به مجلس نمی رود، اما بقای این قانون نشان دهنده پایبندی پارلمان به سنت ها، احترام به ریشه های تاریخی و تأکید بر جایگاه والای این نهاد است. این قوانین عجیب و غریب، مثل ردپاهایی از گذشته، به ما کمک می کنند تا بهتر بفهمیم یک ملت و نهادهایش چگونه شکل گرفته اند و چه مسیری را طی کرده اند.

پس دفعه بعد که از کنار یک قانون قدیمی و به ظاهر عجیب رد شدید، به جای اینکه فقط لبخند بزنید، کمی مکث کنید. شاید پشت آن قانون، داستانی از تاریخ، فرهنگ و هویت یک ملت پنهان شده باشد که منتظر کشف شدن است. سنت ها، حتی آنهایی که کاربرد عملی ندارند، می توانند پنجره ای باشند به روح یک ملت و نهادهایش. همین توجه به جزئیات است که عمق و غنا می بخشد به درک ما از جهان.