پرداخت پول برای قصاص

پرداخت پول برای قصاص، مفهومی است که شاید در ابتدا عجیب به نظر برسد؛ اما در واقع به معنای پرداخت «تفاضل دیه» یا «فاضل دیه» است که در موارد خاصی برای اجرای حکم قصاص نفس لازم می شود. این مبلغ، دیه قاتل نیست، بلکه مابه التفاوتی است که اولیای دم برای قصاص باید بپردازند.

وقتی اسم «پرداخت پول برای قصاص» یا «پول طناب دار» به گوشمون می خوره، خیلی ها تعجب می کنیم و ممکنه برامون سؤال پیش بیاد که چطور میشه برای اجرای عدالت، پولی پرداخت کرد؟ این موضوع یکی از بحث برانگیزترین مسائل حقوقی و فقهی تو کشور ماست که همیشه حرف و حدیث زیادی درباره اش وجود داشته. اما واقعیت اینه که اصطلاح «پرداخت پول برای قصاص» یک واژه عامیانه و شاید کمی نادرسته. چیزی که تو قوانین ما وجود داره و ما بهش می پردازیم، «تفاضل دیه» یا «فاضل دیه» نام داره. این مبلغ، تو شرایط خاصی از سوی اولیای دم مقتول برای اجرای حکم قصاص قاتل پرداخت میشه.

هدف ما تو این مقاله اینه که همه این ابهامات رو براتون برطرف کنیم و بهتون بگیم این تفاضل دیه دقیقاً چیه، تو چه مواردی باید پرداخت بشه، چطور محاسبه میشه و حتی اگه خانواده مقتول نتونستن این پول رو بپردازن، چه اتفاقی میفته. می خواهیم این موضوع حساس رو براتون روشن کنیم تا دیگه هیچ علامت سوالی تو ذهنتون نمونه و با دیدی بازتر به این قضیه نگاه کنید.

مفهوم حقوقی «تفاضل دیه» چیست؟

بیایید از اول شروع کنیم و ببینیم اصلاً این «تفاضل دیه» که اینقدر سر و صدا کرده، یعنی چی و چه فرقی با دیه ای که همه می شناسیم داره.

تفاضل دیه یا فاضل دیه، یعنی چی؟

برعکس چیزی که تو ذهن خیلی ها جا افتاده، «تفاضل دیه» به معنی این نیست که ما داریم به قاتل دیه پرداخت می کنیم. اصلاً و ابداً این طور نیست! تفاضل دیه در واقع یک مابه التفاوته. تو سیستم حقوقی و فقهی ما، قصاص حق اولیای دمه، یعنی خانواده مقتول می تونن از قاتل عزیز از دست رفته شون قصاص بخوان. اما تو بعضی موارد خاص، وقتی بین دیه قاتل و مقتول از نظر شرعی و قانونی تفاوتی وجود داشته باشه، برای اینکه حق قصاص به طور کامل اجرا بشه، اولیای دم باید این تفاوت رو جبران کنن. این مبلغ رو بهش میگن تفاضل دیه یا فاضل دیه.

یه جورایی میشه گفت این پول، یه جور تراز کردن یا به تعادل رسوندن دو کفه ترازوی عدالت هست، تا حق و حقوق هیچ کسی ضایع نشه. مثلاً اگه دیه قاتل از دیه مقتول بیشتر باشه، اون وقت اولیای دم باید اون مقدار اضافی رو بپردازند تا بتونن حق قصاص خودشون رو اجرا کنن.

دیه قاتل به چه کسانی تعلق می گیرد و کی باید پرداخت بشه؟

همونطور که گفتیم، تو ادبیات حقوقی ما چیزی به اسم «دیه قاتل» نداریم. این اصطلاح بیشتر تو کوچه و بازار و بین مردم رایجه. اون چیزی که پرداخت میشه، همون تفاضل دیه است و این مبلغ به خود قاتل یا خانواده اش پرداخت میشه. چرا؟ چون از دیدگاه فقهی و حقوقی، وقتی قاتل قصاص میشه، در واقع جانش رو از دست میده. اگه دیه اون فرد (قاتل) از دیه مقتول بیشتر باشه، این تفاوت باید جبران بشه تا خانواده قاتل دچار زیان نشوند. این جبران خسارت به نوعی رعایت توازن در اجرای قصاص هست و برای خانواده مقتول یک شرط برای اجرای حق قصاصشون به حساب میاد.

زمان پرداخت این مبلغ هم معمولاً قبل از اجرای حکم قصاصه. یعنی دادگاه پس از صدور حکم قصاص، به اولیای دم مقتول مهلت میده تا این مبلغ رو فراهم و پرداخت کنن. اگه پرداخت نشه، اجرای قصاص به مشکل برمی خوره.

ریشه این قانون کجاست؟ (فقهی و حقوقی)

خب، شاید بپرسید این قانون از کجا اومده و چرا اصلاً همچین چیزی وجود داره؟ ریشه اصلی این موضوع به فقه اسلامی و احکام شرعی برمی گرده. تو قرآن کریم، حکم قصاص به صراحت اومده و هدفش برقراری عدالته؛ «النفس بالنفس» (جان در برابر جان). اما فقه اسلامی برای اجرای این عدالت، شرایط و ضوابطی رو هم در نظر گرفته تا از هرگونه زیاده روی یا ظلم جلوگیری بشه.

مبنای فقهی لزوم پرداخت تفاضل دیه، بیشتر به تفاوت در دیه زن و مرد برمی گرده که تو فقه اسلامی دیه زن نصف دیه مرده. بر همین اساس، اگه مردی یک زن رو به قتل برسونه و اولیای دم اون زن بخوان قاتل رو قصاص کنن، باید نصف دیه کامل مرد (یعنی همون قاتل) رو به خانواده اون پرداخت کنن. این موضوع تو قانون مجازات اسلامی ما هم منعکس شده و مستندات قانونی اون رو میشه تو ماده ۳۸۲ و ماده ۵۵۰ قانون مجازات اسلامی پیدا کرد.

اینجا خیلی مهمه که بدونیم صحبت ما نه قضاوت ارزشی درباره این قوانین، بلکه تبیین و توضیح چارچوب های موجود هست. این قوانین بر مبنای دیدگاه های فقهی و شرعی تدوین شدن و هدفشون برقراری عدالته، هرچند ممکنه برای بعضی ها سوالاتی پیش بیاره.

سه موقعیت اصلی که پای «پول طناب دار» وسط می آید!

تا اینجا با مفهوم «تفاضل دیه» آشنا شدیم. حالا بریم سراغ اون موقعیت های خاصی که طبق قانون، برای اجرای قصاص، اولیای دم باید این مبلغ رو پرداخت کنن. این سه مورد، رایج ترین سناریوهایی هستند که تو پرونده های قتل مطرح میشن.

وقتی قاتل مرد باشه و مقتول زن

این مورد، احتمالاً شناخته شده ترین و پربحث ترین حالت پرداخت تفاضل دیه است. بر اساس ماده ۵۵۰ قانون مجازات اسلامی، دیه قتل زن، نصف دیه مرد در نظر گرفته میشه. یعنی اگه یک مرد، زنی رو به قتل برسونه و خانواده اون زن (اولیای دم) بخوان قاتل رو قصاص کنن، باید نصف دیه کامل مرد رو به خانواده قاتل بپردازند.

شاید بپرسید چرا؟ دلیلش همون تفاوت دیه زن و مرد تو فقه اسلامیه. برای اینکه قصاص نفس به طور کامل و با رعایت تساوی اجرا بشه، خانواده مقتول زن باید اون مابه التفاوت دیه رو جبران کنن. این پرداخت، شرط اجرای قصاص برای قاتل مرد هست.

مثال: فرض کنید تو سال ۱۴۰۳، دیه کامل یک مرد مسلمان (که مبنای محاسبه دیه هاست) یک میلیارد و دویست میلیون تومانه. اگه یک مرد، زنی رو به قتل برسونه و اولیای دم زن مقتول خواهان قصاص باشند، باید نصف این مبلغ، یعنی ششصد میلیون تومان رو به خانواده قاتل بپردازند تا بتونن قاتل رو قصاص کنن.

قتل دسته جمعی: وقتی چند نفر یک نفر رو می کشند

مورد دوم، وقتیه که چند نفر دست به دست هم میدن و یک نفر رو به قتل می رسونن. اینجا قضیه کمی پیچیده تر میشه. ماده ۳۷۳ قانون مجازات اسلامی به این موضوع می پردازه. اگه چند نفر (مثلاً دو نفر) یک نفر رو بکشن و اولیای دم بخوان همه قاتلین رو قصاص کنن، باید تفاضل دیه رو بپردازند.

به زبان ساده، چون مقتول یک نفره و اولیای دم می خوان بیشتر از یک نفر رو قصاص کنن (که هر کدوم دیه کامل دارن)، باید اون دیه های اضافی رو جبران کنن. مثلاً اگه دو نفر یک نفر رو کشته باشن و اولیای دم بخوان هر دو رو قصاص کنن، باید دیه یک نفر رو به خانواده اون قاتل دوم که قرار قصاص بشه، بپردازن. اینجوری توازن برقرار میشه.

در فقه اسلامی، قصاص باید بر مبنای تساوی باشد. اگر چند نفر یک نفر را بکشند و همه قصاص شوند، اولیای دم باید مابه التفاوت دیه اضافی را جبران کنند.

اختلاف نظر بین اولیای دم: قصاص یا دیه؟

حالت سوم زمانی پیش میاد که اولیای دم (مثلاً فرزندان و پدر و مادر مقتول) بر سر قصاص یا عفو یا گرفتن دیه، با هم اختلاف نظر دارن. مثلاً ممکنه چند نفر بخوان قاتل قصاص بشه، ولی یک نفر دیگه بگه نه، من دیه می خوام یا اصلاً می خوام ببخشمش. تو این شرایط، اونایی که اصرار به قصاص دارن، باید سهم دیه بقیه اولیای دم رو بهشون پرداخت کنن.

ماده ۴۲۳ قانون مجازات اسلامی این موضوع رو روشن کرده. این کار برای اینه که حق و حقوق بقیه اولیای دم که قصاص نمی خوان یا دیه میخوان، پایمال نشه. اگه بین اولیای دم، صغیر یا مجنون هم وجود داشته باشه، قاضی و قیم باید از حقوق اونها دفاع کنن و سهم دیه اونها هم باید محفوظ بمونه.

چطور این پول رو حساب می کنن و سرنوشتش چی میشه؟

حالا که با موارد پرداخت تفاضل دیه آشنا شدیم، بریم سراغ اینکه این مبلغ چطور محاسبه میشه و بعد از پرداخت، به کجا میره. این قسمت هم برای خیلی ها جای سؤال داره.

فرمول محاسبه تفاضل دیه

مبنای محاسبه تفاضل دیه، نرخ دیه کامله که هر سال توسط قوه قضاییه اعلام میشه. این نرخ معمولاً بر اساس دیه کامل یک مرد مسلمانه. بعدش با توجه به هر کدوم از سه موردی که بالا توضیح دادیم، فرمول محاسبه فرق می کنه:

1. وقتی قاتل مرد و مقتول زن باشه: تو این حالت، اولیای دم زن مقتول باید نصف دیه کامل مرد رو بپردازن.
2. وقتی چند نفر یک نفر رو کشته باشن: اگه اولیای دم بخوان همه قاتلین رو قصاص کنن، باید به ازای هر قاتل اضافی، یک دیه کامل (یا بخشی از اون، بسته به سهم تقصیر و تعداد قاتلین) رو بپردازن. مثلاً اگه دو قاتل باشن، باید دیه یک نفر رو پرداخت کنن.
3. وقتی اولیای دم اختلاف نظر دارن: اونایی که خواهان قصاص هستن، باید سهم دیه اولیای دمی که دیه میخوان یا عفو کردن رو محاسبه و بهشون پرداخت کنن.

توجه داشته باشید که نرخ دیه هر سال تغییر می کنه و برای دونستن مبلغ دقیق، باید به نرخ دیه همون سال مراجعه کنید.

این پول میره کجا؟

خیلی ها فکر می کنن این پول به دولت یا نهادهای قضایی پرداخت میشه، در حالی که اصلاً این طور نیست. تفاضل دیه که اولیای دم برای اجرای قصاص پرداخت می کنن، به خانواده قاتل یا خود قاتل (اگه زنده باشه و قصاص نشه) پرداخت میشه. دلیلش هم همون جبران خسارت و رعایت توازن حقوقیه که تو فقه بهش اشاره شده.

این مبلغ به نوعی برای اینه که خانواده قاتل به خاطر قصاص عزیز از دست رفته شون، از نظر مالی زیان نبینن و حقوقشون رعایت بشه. البته تو مواردی هم که قاتل خانواده ای نداشته باشه، این مبلغ ممکنه به بیت المال واریز بشه که البته این مورد کمتر پیش میاد.

چقدر وقت داریم برای پرداخت؟

قانون برای پرداخت دیه، مهلت های مشخصی رو تعیین کرده، اما برای تفاضل دیه، معمولاً بعد از قطعی شدن حکم قصاص، دادگاه به اولیای دم مهلت معقولی میده تا این مبلغ رو فراهم کنن. این مهلت ممکنه بر اساس شرایط پرونده و توانایی مالی اولیای دم، متفاوت باشه. اگه اولیای دم تو این مهلت نتونن مبلغ رو پرداخت کنن، اجرای قصاص با چالش مواجه میشه و ممکنه قاتل تا زمان تعیین تکلیف نهایی، تو حبس باقی بمونه.

اگه نتونیم پول رو پرداخت کنیم، چی میشه؟ راه حل های قانونی

یکی از بزرگترین دغدغه های خانواده های مقتول، مخصوصاً اگه از نظر مالی وضعیت خوبی نداشته باشن، اینه که چطور باید این تفاضل دیه رو بپردازن. خیلی ها می پرسن اگه پول نداشتیم، تکلیف قاتل چی میشه؟ آیا دیگه قصاص نمیشه؟ خوشبختانه قانون برای این موارد هم راه حل هایی در نظر گرفته که بهش می پردازیم.

صندوق تامین خسارات بدنی: یک ناجی قانونی

قبلاً اگه خانواده مقتول زن، برای قصاص قاتل مرد، توان پرداخت تفاضل دیه رو نداشتن، اجرای قصاص ممکن نبود و قاتل تا ابد تو زندان می موند. اما با یک اصلاحیه مهم تو تبصره ماده ۵۵۱ قانون مجازات اسلامی که با دستور رهبری انجام شد، این مشکل تا حد زیادی حل شده.

بر اساس این اصلاحیه، اگه اولیای دم زن مقتول برای قصاص قاتل مرد، واقعاً توان پرداخت تفاضل دیه رو نداشته باشن و این موضوع توسط دادگاه تأیید بشه، این مبلغ می تونه از «صندوق تامین خسارات بدنی» پرداخت بشه. این صندوق در واقع از بیت المال تغذیه می کنه و برای کمک به افرادی که از نظر مالی ضعیف هستن و حقشون ضایع شده، تاسیس شده. این یعنی دیگه مشکلات مالی، نباید مانع اجرای قصاص بشه و عدالت به نحو احسن اجرا میشه.

البته، دادگاه شرایط و استحقاق کمک رو بررسی می کنه و اگه تشخیص بده که واقعاً نیازی به کمک هست، این مبلغ از طریق صندوق پرداخت میشه. این اتفاق، قدم بزرگی برای اجرای عدالت و رفع دغدغه های اجتماعی بوده.

وقتی دادستان و رئیس قوه قضاییه وارد میدان می شوند

یه مورد دیگه هم تو قانون مجازات اسلامی هست که به این مشکل کمک می کنه: ماده ۴۲۸ قانون مجازات اسلامی. این ماده میگه تو مواردی که جنایت، نظم و امنیت عمومی رو به هم بزنه یا احساسات عمومی رو جریحه دار کنه و مصلحت جامعه هم در این باشه که قصاص اجرا بشه، اما اولیای دم نتونن تفاضل دیه یا سهم بقیه اولیای دم رو بپردازن، چی میشه؟

تو این شرایط، با درخواست دادستان و تأیید رئیس قوه قضاییه، اون مبلغ مورد نیاز می تونه از بیت المال پرداخت بشه. این یعنی وقتی یک قتل، اونقدر فجیع و ناراحت کننده باشه که کل جامعه رو تحت تاثیر قرار بده و مسئولین تشخیص بدن اجرای قصاص برای آرامش جامعه واجبه، حتی اگه خانواده مقتول هم مشکل مالی داشته باشن، دولت پا پیش می ذاره و کمک می کنه تا عدالت اجرا بشه. این ماده نشون میده که قانونگذاران چقدر به جنبه های اجتماعی و امنیت عمومی اهمیت میدن.

سوالات متداول درباره پرداخت پول برای قصاص

تو این بخش می خواهیم به چند تا از پرتکرارترین سوالات و ابهاماتی که ممکنه درباره «پرداخت پول برای قصاص» براتون پیش بیاد، جواب بدیم. این سوالات معمولاً تو ذهن عموم مردم هست و گاهی باعث سوءتفاهم میشه.

آیا دولت هزینه اعدام رو میده؟

این یکی از سوالات رایج و پرتکراره. جوابش اینه که به طور مستقیم و بدون قید و شرط، دولت هزینه اعدام رو پرداخت نمی کنه. همونطور که قبل تر گفتیم، اگه اولیای دم زن مقتول، توان پرداخت تفاضل دیه برای قصاص قاتل مرد رو نداشته باشن و این موضوع توسط دادگاه تأیید بشه، این مبلغ می تونه از «صندوق تامین خسارات بدنی» پرداخت بشه که این صندوق هم از بیت المال تغذیه می کنه. همچنین در موارد خاصی که اجرای قصاص برای حفظ نظم عمومی ضروری باشه، رئیس قوه قضاییه می تونه دستور پرداخت از بیت المال رو صادر کنه. پس بله، تو شرایط خاص و با تشخیص مراجع قانونی، دولت (از طریق صندوق یا بیت المال) این هزینه رو پرداخت می کنه، اما نه به عنوان یک قاعده عمومی برای هر پرونده قصاص.

اگه خانواده مقتول پول نداشته باشن، قاتل چی میشه؟

اگه اولیای دم توان پرداخت تفاضل دیه رو نداشته باشن و شرایط لازم برای پرداخت از صندوق تامین خسارات بدنی یا بیت المال هم فراهم نباشه، تکلیف قاتل چی میشه؟ قاتل تا زمانی که تکلیف این مبلغ مشخص نشه، تو زندان می مونه. حق قصاص اولیای دم محفوظه، اما تا وقتی شرط قانونی (یعنی پرداخت تفاضل دیه) انجام نشه، حکم قصاص اجرا نمیشه. قاتل نه اعدام میشه و نه آزاد. این بلاتکلیفی می تونه سال ها طول بکشه تا شاید اولیای دم توانایی مالی پیدا کنن یا راهی برای تأمین مبلغ پیدا بشه. در نهایت اگر بعد از مدت زمان طولانی و به تشخیص قانون، امکان اجرای قصاص فراهم نشود، حکم حبس طولانی مدت به عنوان مجازات جایگزین در نظر گرفته خواهد شد.

در قتل های ناشی از تجاوز هم باید تفاضل دیه داد؟

این مورد یکی از حساس ترین و پیچیده ترین مسائل حقوقیه. تو قتل هایی که ناشی از تجاوز به عنف (یعنی تجاوز به زور و اکراه) باشه، وضعیت فرق می کنه. بر اساس ماده ۲۲۴ قانون مجازات اسلامی، حد زنا در مواردی مثل زنای به عنف، اعدامه. یعنی اگه جرم تجاوز با اقرار متجاوز، شهادت شهود یا علم قاضی ثابت بشه، متجاوز اعدام میشه.

تو این حالت، «قتل» به مسئله درجه دوم تبدیل میشه، چون مجازات متجاوز به عنف، خودش اعدامه. پس دیگه نیازی نیست اولیای دم مقتول برای قصاص، تفاضل دیه پرداخت کنن. به عبارت دیگه، اجرای اعدام برای جرم تجاوز به عنف، دیگه مشروط به پرداخت تفاضل دیه نیست و مجازات متجاوز بدون این شرط اجرا میشه. این یک استثناء مهمه که برای حمایت از قربانیان این نوع جرایم در نظر گرفته شده.

اگه قاتل زن باشه و مقتول مرد چی؟

سوال خوبیه! تا حالا درباره وقتی که قاتل مرد و مقتول زن باشه حرف زدیم. حالا اگه برعکس باشه، یعنی قاتل یک زن باشه و مقتول یک مرد، آیا باز هم نیاز به پرداخت تفاضل دیه هست؟ خیر، تو این حالت، نیازی به پرداخت تفاضل دیه از سوی اولیای دم مرد مقتول نیست. چرا؟ چون دیه قاتل (که زن هست) کمتر از دیه مقتول (که مرد هست) نیست؛ بلکه در حالت عادی دیه زن نصف مرد است، یعنی دیه قاتل از دیه مقتول کمتره. بنابراین، قصاص قاتل زن بدون نیاز به پرداخت هیچ مبلغی اجرا میشه. این هم یکی دیگه از موارد مهم برای روشن شدن این مسئله.

آیا بخشش، پرداخت تفاضل دیه رو از بین می بره؟

بله، کاملاً. حق قصاص، یک حق خصوصی برای اولیای دمه. اون ها می تونن از این حق استفاده کنن، دیه بگیرن یا کلاً قاتل رو ببخشن. اگه اولیای دم (همه یا بعضی از اون ها) قاتل رو ببخشن و از قصاص صرف نظر کنن، دیگه موضوعی به اسم تفاضل دیه برای اجرای قصاص وجود نخواهد داشت. در واقع با بخشش، پرونده قصاص بسته میشه و ممکنه قاتل، با مجازات های دیگری مثل حبس روبرو بشه، اما دیگه قصاص اجرا نمیشه و طبعاً نیازی به پرداخت تفاضل دیه هم نخواهد بود. این نشون میده که اختیار اولیای دم تو این موارد چقدر اهمیت داره و بخشش می تونه سرنوشت پرونده رو به کلی عوض کنه.

این قانون عادلانه است؟ (پاسخ به دغدغه های اجتماعی)

شاید این سوال، اصلی ترین دغدغه و بحث برانگیزترین بخش این موضوع برای خیلی ها باشه. وقتی صحبت از پرداخت پول برای قصاص میشه، خیلی ها احساس می کنن این قانون ناعادلانه است و ممکنه راه رو برای قتل کردن هموار کنه یا به نوعی به قاتل پاداش بده. «یعنی باید خانواده مقتول به قاتل پول بدن تا به سزای اعمالش برسه؟» این جمله، درد دل خیلی از مردمه.

از منظر فقهی و حقوقی، قانونگذاران اسلامی معتقدن این قانون بر مبنای عدالت و توازن شرعی بنا شده. در فقه، هدف قصاص، برقراری مساوات و جلوگیری از زیاده روی است. وقتی دیه زن و مرد متفاوت باشه، برای حفظ این توازن و اینکه قصاص دقیقاً «جان در برابر جان» با شرایط برابر باشه، این تفاضل دیه مطرح میشه. دلیلش هم جبران خسارت احتمالی به خانواده قاتل از منظر فقهی است.

البته، این تفاوت در دیه زن و مرد و لزوم پرداخت تفاضل دیه، همیشه بحث های اجتماعی و اخلاقی زیادی رو به دنبال داشته. اما همونطور که گفتیم، با اصلاحیه تبصره ماده ۵۵۱ قانون مجازات اسلامی و نقش صندوق تامین خسارات بدنی و بیت المال (در ماده ۴۲۸)، سعی شده تا این نگرانی ها، مخصوصاً برای خانواده های کم بضاعت، برطرف بشه و مشکلات مالی مانع اجرای عدالت نشه. در نهایت، این قوانین ریشه های عمیق فقهی و شرعی دارند و دیدگاه قانون گذار بر پایه حفظ توازن و عدالت در مجازات است، هرچند ممکنه با احساسات و دیدگاه های عمومی تفاوت هایی داشته باشد. گفتنی است که تشخیص درست یا غلط بودن قوانین با قانونگذار یا علما و مراجع دینی است.

نتیجه گیری و جمع بندی

مبحث «پرداخت پول برای قصاص» یا همون «تفاضل دیه»، همونطور که دیدیم، یک موضوع پیچیده و حساس حقوقی و فقهیه که جنبه های مختلفی داره. فهمیدن دقیق این مفهوم می تونه خیلی از ابهامات رو برطرف کنه و به ما کمک کنه با دیدی بازتر به سیستم قضایی کشورمون نگاه کنیم.

خلاصه کلام اینکه: تفاضل دیه، مبلغی نیست که به قاتل پاداش داده بشه یا هزینه ای برای اجرای قصاص باشه. این یک مابه التفاوته که تو سه حالت اصلی (قاتل مرد و مقتول زن، تعدد قاتلین، و اختلاف نظر بین اولیای دم) باید از سوی اولیای دم پرداخت بشه تا توازن حقوقی و شرعی در اجرای قصاص رعایت بشه. البته، برای خانواده هایی که توان مالی ندارن، صندوق تامین خسارات بدنی و حتی بیت المال، می تونن کمک کننده باشن.

از شما می خوایم که تو این مسائل حساس، همیشه دنبال اطلاعات دقیق و موثق باشید و از قضاوت های عجولانه پرهیز کنید. به قول معروف «حق گرفتنی است» اما گاهی این گرفتن حق، خودش شرایط و ضوابطی داره که باید رعایت بشه. با این حال، پرونده های قتل پر از جزئیات و ظرایف قانونی هستند که ممکنه هر کدومشون، سرنوشت پرونده رو تغییر بده. پس اگه خدای نکرده با همچین موقعیتی روبرو شدید، بهترین کار اینه که حتماً با یک وکیل متخصص مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه راهنماییتون کنه و از حقوقتون دفاع کنه.