نمونه دادخواست مطالبه خسارت تاخیر تادیه: از تعریف تا پیگیری قانونی

وقتی کسی به شما بدهکار است و در پرداخت پولتان تاخیر می کند، علاوه بر اصل پولی که طلب دارید، می توانید بابت کاهش ارزش پولتان و ضرری که متحمل شده اید، خسارت تاخیر تادیه هم طلب کنید. این حق قانونی، راهکاری برای جبران ضرر شما و حفظ ارزش پولتان است و برای مطالبه آن باید دادخواست مخصوصی به دادگاه ارائه دهید.

تا حالا شده پولتان دست کسی بماند و هی امروز و فردا کند برای پرداخت؟ در این اوضاع و احوال اقتصادی، هر روزی که از موعد پرداخت بگذرد، انگار بخشی از ارزش پولتان آب می شود و می رود. خوشبختانه قانون چاره ای برای این مشکل اندیشیده به نام خسارت تاخیر تادیه. این یعنی شما به عنوان طلبکار، حق دارید علاوه بر اصل پولتان، مبلغی را به عنوان جبران کاهش ارزش پول و ضرر و زیان ناشی از این تاخیر، از بدهکار طلب کنید. اما چطور؟ کجا؟ با چه مدارکی؟ و مهم تر از همه، نمونه دادخواست مطالبه خسارت تاخیر تادیه چطور باید باشه که کارتان رو راه بندازه؟

در این مقاله قرار نیست فقط یه فرم خالی دادخواست جلوی رویتون بذاریم. می خواهیم از سیر تا پیاز این موضوع رو براتون روشن کنیم. از اینکه اصلا خسارت تاخیر تادیه چی هست و چه فرقی با سود و جریمه داره، تا مبانی قانونی که پشتش خوابیده. بعدش می رسیم به اینکه چطور باید این خسارت رو محاسبه کنید و از همه مهم تر، نقش اظهارنامه رسمی رو براتون روشن می کنیم که گاهی از خود دادخواست هم مهم تره. در نهایت، با یک نمونه دادخواست مطالبه خسارت تاخیر تادیه جامع و کاربردی، مسیر پیگیری حق و حقوقتون رو براتون هموار می کنیم. پس اگه دنبال یک راهنمای کامل و قابل اعتماد هستید تا با آگاهی کامل از حقتون دفاع کنید، تا آخر این مطلب با ما همراه باشید.

خسارت تاخیر تادیه چیست؟ (کمی شفاف تر و خودمونی تر)

بیایید رک و راست بگیم، خسارت تاخیر تادیه یعنی اون پولی که شما بابت دیرکرد در پرداخت دینِ بدهکارتون، دریافت می کنید. فکر کنید یه نفر به شما ده میلیون تومان بدهکاره و قرار بوده اول ماه پرداخت کنه، اما الان سه ماه گذشته. این ده میلیون تومان سه ماه پیش، کجا و ده میلیون تومان الان کجا؟ ارزشش کم شده، قدرت خریدش اومده پایین. خسارت تاخیر تادیه دقیقا میاد تا همین ضرر رو جبران کنه. یعنی جریمه نیست، سود هم نیست (اصلا قانون ما با ربا و سود مخالفه)، بلکه جبران اون کاهش ارزشه که به خاطر بدعهدی بدهکار به شما وارد شده.

خیلی ها ممکنه فکر کنن این همون سود بانکیه یا یه نوع جریمه ست، ولی از نظر حقوقی داستان فرق داره. هدف خسارت تاخیر تادیه اینه که شما، به عنوان طلبکار، همون قدرت خریدی رو داشته باشید که اگه بدهکار به موقع پول رو پرداخت می کرد، داشتید. پس، وقتی از خسارت تاخیر تادیه حرف می زنیم، داریم از یه حق قانونی حرف می زنیم که هدفش برقراری عدالته و اجازه نمی ده بدهکار با دیرکردش، هم شما رو متضرر کنه و هم خودش از کاهش ارزش پول سود ببره.

پایه و اساس قانونی مطالبه خسارت تاخیر تادیه

مطالبه خسارت تاخیر تادیه مثل هر موضوع حقوقی دیگه ای، الکی نیست و یک پشتوانه قوی قانونی داره. محور اصلی این موضوع، ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنیه که باید حسابی بشناسیدش. البته دو تا ماده دیگه هم هستن که بد نیست بدونید: تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی (در مورد مهریه) و ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی مدنی (در مورد کلیات خسارات).

ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی: نبض مطالبه!

این ماده، در واقع سنگ بنای مطالبه خسارت تاخیر تادیه برای دیون پولی به حساب میاد. برای اینکه بتونید بر اساس این ماده خسارت بگیرید، باید چند تا شرط وجود داشته باشه که بهشون می گیم ارکان ماده ۵۲۲. اگه یکی از اینا نباشه، کارتون لنگ می مونه. بیایید این شرایط رو با هم بررسی کنیم:

• ۱. دین باید پولی و رایج باشه (وجه رایج): یعنی چی؟ یعنی طلبی که دارید باید پول باشه، اونم پول ملی کشور (ریال). پس اگه کسی به شما دلار، یورو، سکه طلا یا هر چیز دیگه ای بدهکاره، نمی تونید بابت تاخیر در پرداختش مستقیماً خسارت تاخیر تادیه بر اساس این ماده بگیرید. البته برای اینجور موارد راه های حقوقی دیگه ای هست، اما نه با این فرمول. منظور از وجه رایج هم فقط ریال خودمونه.
• ۲. طلبکار باید مطالبه کنه: این یه نکته خیلی مهمه! تا وقتی شما طلبکار، پولتون رو از بدهکار مطالبه نکنید، خسارت تاخیر تادیه شروع نمیشه. این مطالبه می تونه با فرستادن یه اظهارنامه رسمی باشه یا با ثبت دادخواست در دادگاه. یعنی اگه شما پولتون رو می خواستید و هیچی نگفتید، از نظر قانون انگار مشکلی نداشتید!
• ۳. بدهکار پول داشته باشه (تمکن مالی): این شرط هم منطقیه. اگه بدهکار واقعاً ورشکسته باشه یا کلاً هیچی نداشته باشه که بده، نمی شه ازش خسارت تاخیر تادیه گرفت. یعنی دادگاه باید تشخیص بده که بدهکار توانایی مالی پرداخت دین رو داشته ولی از پرداختش امتناع کرده. اینجا بحث اعسار پیش میاد که اگه بدهکار بتونه اعسارش رو ثابت کنه، خسارت تاخیر تادیه بهش تعلق نمی گیره.
• ۴. بدهکار عمداً پول نده (امتناع مدیون): باید ثابت بشه که بدهکار، با وجود تمکن مالی و مطالبه شما، عمداً از پرداخت دین خودداری کرده. اگه مثلاً به دلیل فورس ماژور یا یه اتفاق غیرقابل پیش بینی نتونسته پرداخت کنه، شاید قضیه فرق کنه.
• ۵. شاخص قیمت خیلی فرق کرده باشه: این شرط، مهمترین شرط برای جبران کاهش ارزش پوله. یعنی باید از زمان سررسید دین تا زمان پرداخت، تورم به حدی بالا رفته باشه که شاخص قیمت سالانه (که بانک مرکزی اعلام می کنه) تغییر فاحشی داشته باشه. اگه تغییر شاخص ناچیز باشه، شاید دادگاه خسارت تاخیر تادیه رو محکوم نکنه.

تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی (مهریه): حکایت جداگانه!

در مورد مهریه، داستان یکم فرق می کنه. تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی میگه اگه مهریه وجه رایج باشه، متناسب با تغییر شاخص قیمت سالانه از زمان عقد تا زمان پرداخت، محاسبه و پرداخت میشه. این در واقع خودش یه ساز و کار جبران کاهش ارزش پوله و با خسارت تاخیر تادیه ماده ۵۲۲ یکم متفاوته. یعنی حتی اگه زن، مهریه اش رو مطالبه نکرده باشه، باز هم مهریه به نرخ روز محاسبه میشه. اما برای خسارت تاخیر تادیه عمومی، حتما باید مطالبه صورت بگیره.

ماده ۵۱۵ قانون آیین دادرسی مدنی: راه و رسم مطالبه!

این ماده کلی تره و در مورد مطالبه همه جور خسارتی صحبت می کنه، از جمله خسارت تاخیر تادیه. چیزی که این ماده به ما میگه اینه که شما می تونید خسارت تاخیر تادیه رو به سه روش از دادگاه بخواهید:

1. در ضمن تقدیم دادخواست دعوای اصلی: یعنی همون اول که می خواهید اصل پولتون رو مطالبه کنید، همونجا توی دادخواست بنویسید که خسارت تاخیر تادیه رو هم می خواهید. این بهترین و ساده ترین راهه.
2. در اثنای رسیدگی و دادرسی: اگه اولش یادتون رفت یا نخواستید، می تونید وسط رسیدگی به پرونده، با یه لایحه یا با ثبت در صورتجلسه دادگاه، مطالبه خسارت تاخیر تادیه رو هم اضافه کنید.
3. با تقدیم دادخواست جداگانه و به طور مستقل: این حالت زمانی پیش میاد که شما اصل پولتون رو گرفتید (مثلاً از طریق یه حکم دیگه) ولی خسارت تاخیر تادیه رو هنوز نگرفتید. در این صورت باید یک دادخواست مستقل فقط برای مطالبه خسارت تاخیر تادیه تقدیم کنید.

توصیه حقوقی ما اینه که همیشه اگه امکانش هست، خسارت تاخیر تادیه رو همون اول، ضمن دادخواست اصلی مطالبه کنید. اینجوری کارتون سریع تر پیش میره و از دردسر و هزینه های یه پرونده جداگانه راحت میشید.

فرمول و مبدأ محاسبه خسارت تاخیر تادیه: از کجا تا کجا؟

خب، تا اینجا فهمیدیم خسارت تاخیر تادیه چیه و کی می تونیم طلبش کنیم. حالا سوال اصلی اینه که چطور محاسبه میشه و از کی شروع میشه؟

نقش بانک مرکزی و شاخص تورم:
همونطور که گفتیم، مبنای محاسبه خسارت تاخیر تادیه، تغییر شاخص قیمت سالانه است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران اعلام میشه. بانک مرکزی هر سال یه سری جداول و فرمول هایی رو منتشر می کنه که نشون دهنده نرخ تورم و تغییرات شاخص قیمت هاست. معمولاً دادگاه ها یا کارشناسان رسمی دادگستری از همین جداول برای محاسبه دقیق خسارت استفاده می کنن. شما هم می تونید با مراجعه به سایت بانک مرکزی این شاخص ها رو پیدا کنید، ولی معمولاً یه سری نرم افزارهای حقوقی یا ماشین حساب های آنلاین هم هستن که کار محاسبه رو براتون راحت می کنن.

مبدأ محاسبه: کی شروع کنیم به شمردن؟

اینجا یه بحث خیلی مهمه و سرش تو دادگاه ها ممکنه کلی بحث و گفتگو بشه. اینکه خسارت تاخیر تادیه از چه تاریخی شروع میشه، خیلی مهمه چون روی مبلغ نهایی تأثیر زیادی داره:

• قاعده کلی: از تاریخ مطالبه دین (نه سررسید!): اگه دین شما سررسید مشخصی نداره، خسارت تاخیر تادیه از تاریخی شروع میشه که شما رسماً پولتون رو از بدهکار مطالبه کرده باشید. این مطالبه می تونه با اظهارنامه رسمی باشه یا با ثبت دادخواست. یعنی تا وقتی شما اقدامی نکردید، بدهکار تکلیفی برای پرداخت خسارت نداره.
• برای دیون با سررسید معین: از تاریخ سررسید: اگه دین شما (مثلاً پول یه قرارداد) تاریخ مشخصی برای پرداخت داشته، خسارت تاخیر تادیه از همون تاریخ سررسید شروع میشه. اینجا دیگه نیازی به مطالبه اولیه نیست، چون خود قرارداد تکلیف رو مشخص کرده.
• استثنائات مهم (چک): از تاریخ صدور چک (بر اساس رأی وحدت رویه): اینجا قضیه چک خیلی فرق داره و یه استثنای خیلی مهم محسوب میشه. طبق رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ هیأت عمومی دیوان عالی کشور، مبدأ محاسبه خسارت تاخیر تادیه برای چک، از تاریخ صدور چک هست و نه تاریخ مطالبه یا برگشت خوردن چک. این نکته برای دارندگان چک خیلی حیاتیه و می تونه کلی به نفعشون باشه.

پس دیدید چقدر تعیین مبدأ مهمه؟ یه اشتباه کوچیک می تونه مبلغ نهایی رو حسابی عوض کنه. همیشه حواستون باشه که سند دینتون (قرارداد، چک، رسید و…) چیه و طبق اون مبدأ رو درست مشخص کنید.

اظهارنامه رسمی: برگ برنده طلبکار برای مطالبه خسارت

شاید براتون سوال پیش بیاد که چرا اینقدر روی اظهارنامه رسمی تاکید می کنیم؟ مگه دادخواست دادن کافی نیست؟ درسته که دادخواست هم یک نوع مطالبه محسوب میشه، اما اظهارنامه رسمی در بسیاری از موارد نقش یک برگ برنده رو برای شما بازی می کنه.

چرا ارسال اظهارنامه ضروری است؟
فایده اصلی اظهارنامه رسمی اینه که:

1. اثبات مطالبه دین: یادتونه گفتیم برای مطالبه خسارت تاخیر تادیه (مخصوصاً اگه دین سررسید مشخصی نداشته باشه)، باید مطالبه کرده باشید؟ اظهارنامه بهترین سنده برای اثبات این مطالبه. با ارسال اظهارنامه، شما رسماً به بدهکار اعلام می کنید که طلب دارید و مهلت پرداخت رو بهش میدید.
2. تعیین مبدأ خسارت: اگه دینتون سررسید نداره، تاریخ ارسال اظهارنامه می تونه مبدأ شروع محاسبه خسارت تاخیر تادیه شما باشه. یعنی از اون تاریخ به بعد، اگه بدهکار پول رو نده، خسارت شروع به چسبیدن می کنه!
3. ایجاد فشار روانی: گاهی اوقات همین که بدهکار ببینه شما یک اقدام قانونی رسمی انجام دادید، برای پرداخت دینش اقدام می کنه و کار به دادگاه نمی رسه.

کاربردهای اظهارنامه:
اظهارنامه فقط برای مطالبه پول نیست، کلی کاربرد دیگه هم داره:

• مطالبه طلب یا درخواست اجرای تعهدات قراردادی.
• اعلام فسخ قرارداد به طرف مقابل.
• دعوت به تعیین تکلیف در مورد یک موضوع حقوقی.
• اخطار برای تخلیه ملک یا پرداخت اجاره.

چطور یه اظهارنامه تنظیم و ارسال کنیم؟

قبلاً باید می رفتید دادگستری، ولی الان خیلی راحت تر شده. مراحلش اینه:

1. مدارک لازم: مدارک شناسایی خودتون، نشانی دقیق بدهکار، و مستنداتی که نشون دهنده طلب شماست (مثل کپی قرارداد، رسید و…).
2. مراحل از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی:
   • با مدارک بالا به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه می کنید.
   • متن اظهارنامه رو اونجا به شما کمک می کنن که تنظیم کنید (یا می تونید از قبل خودتون آماده کنید و ببرید). متن باید خیلی شفاف و دقیق باشه، خواسته شما چیست، چه مبلغی و بابت چی. اگه مهلتی برای پرداخت میدید، حتما ذکر کنید.
   • هزینه های مربوط به ثبت و ارسال رو پرداخت می کنید.
   • دفتر خدمات قضایی، اظهارنامه رو به نشانی بدهکار ارسال می کنه و یک نسخه از رسید ارسال و متن اظهارنامه رو به شما میده.
3. نکات مهم در متن اظهارنامه:
   • شفافیت: دقیقاً بنویسید چی می خواهید و چقدر. ابهام نداشته باشه.
   • مستندات: اشاره کنید که بر اساس چه سندی (قرارداد، چک، رسید) این طلب رو دارید.
   • مهلت: اگه مهلتی برای پرداخت تعیین می کنید، حتما مشخص کنید (مثلاً ظرف ده روز از تاریخ ابلاغ این اظهارنامه).
   • تهدید به اقدام قانونی: بنویسید که در صورت عدم پرداخت، اقدام قانونی خواهید کرد.

ارسال اظهارنامه رسمی یک گام خیلی هوشمندانه و موثره که می تونه هم جلوی خیلی از مشکلات رو بگیره و هم در صورت لزوم، پرونده حقوقی شما رو قوی تر کنه.

محدودیت ها و استثنائات مطالبه خسارت تاخیر تادیه: کی نمی تونیم طلب کنیم؟

همونطور که قبلاً گفتیم، خسارت تاخیر تادیه برای جبران ضرر ناشی از کاهش ارزش پوله، نه هر ضرر و زیانی. پس یه سری جاها هست که نمی تونیم این نوع خسارت رو طلب کنیم:

• دعاوی غیر پولی: اگه موضوع دعوا، پول نباشه، مثلاً تحویل یه کالا، انجام یه خدمت یا تخلیه ملک، نمی تونید خسارت تاخیر تادیه مطالبه کنید. در این موارد ممکنه بتونید خسارت عدم انجام تعهد یا اجرت المثل رو بگیرید، ولی نه خسارت تاخیر تادیه.
• نداشتن تمکن مالی بدهکار (اعسار): اگه بدهکار ثابت کنه که واقعاً توانایی مالی برای پرداخت دین رو نداره و معسره، دادگاه نمی تونه اون رو به پرداخت خسارت تاخیر تادیه محکوم کنه. البته اثبات اعسار هم خودش شرایط و مراحل خاص خودش رو داره.
• فورس ماژور و حوادث قهری: اگه بدهکار به خاطر یه اتفاق غیرقابل پیش بینی و غیرقابل کنترل (مثل سیل، زلزله، جنگ و…) نتونسته دینش رو به موقع پرداخت کنه، معمولاً خسارت تاخیر تادیه بهش تعلق نمی گیره، به شرطی که ثابت کنه این اتفاق خارج از اراده و کنترلش بوده.
• تفاوت با عدم النفع: یه نکته خیلی مهم، تفاوت خسارت تاخیر تادیه با عدم النفع هست. عدم النفع یعنی شما به خاطر اینکه پولتون رو نگرفتید، نتونستید باهاش کاری بکنید و سودی به دست بیارید (مثلاً نتونستید با اون پول معامله ای انجام بدید). اما طبق تبصره ۲ ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی، خسارت ناشی از عدم النفع قابل مطالبه نیست. یعنی قانون فقط کاهش ارزش پول رو جبران می کنه، نه سودی رو که ممکن بود با پولتون به دست بیارید. این دوتا رو با هم اشتباه نگیرید.

پس، قبل از اینکه اقدام به طرح دعوا برای مطالبه خسارت تاخیر تادیه کنید، حتماً مطمئن بشید که مورد شما شامل این محدودیت ها و استثنائات نمیشه.

آرای وحدت رویه و نظریات مشورتی: گره گشا و راهنما

در دنیای حقوق، گاهی اوقات یک تفسیر یا یک رأی مهم می تونه مسیر پرونده های زیادی رو عوض کنه. در مورد خسارت تاخیر تادیه هم چندتا رأی وحدت رویه و نظریه مشورتی خیلی مهم داریم که دونستنشون ضروریه. این ها مثل چراغ راهنما عمل می کنن.

رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ (درباره چک): برگشت ناپذیر!

این رأی، از مهم ترین آرایی هست که در مورد چک صادر شده و کار رو برای دارندگان چک خیلی راحت کرده. قبلاً بر سر اینکه خسارت تاخیر تادیه چک از کی شروع میشه، کلی بحث بود. بعضی ها می گفتن از تاریخ برگشت خوردن چک، بعضی ها از تاریخ مطالبه. اما رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ هیأت عمومی دیوان عالی کشور

«مطابق ماده ۳ قانون صدور چک مصوب ۱۳۵۵ با اصلاحات و الحاقات بعدی، صادرکننده باید در تاریخ مندرج در چک، معادل مبلغ ذکر شده در آن، در بانک محال علیه وجه نقد داشته باشد و برابر تبصره الحاقی (۱۳۷۶/۳/۱۰) به ماده ۲ قانون اخیرالذکر و قانون استفساریه این تبصره مصوب ۱۳۷۷/۹/۲۱ مجمع تشخیص مصلحت نظام، مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه بر مبنای نرخ تورم، تاریخ چک است. بنابراین، خسارت تأخیر تأدیه وجه چک، برابر مقررات مذکور که به طور خاص راجع به چک وضع شده است، محاسبه می شود و از شمول شرایط مقرر در ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ خارج است. بنا به مراتب، رأی شعبه سی و یکم دادگاه تجدیدنظر استان تهران که تاریخ چک (نه تاریخ مطالبه) را مبدأ محاسبه خسارت تأخیر تأدیه دانسته است، به اکثریت آراء صحیح و قانونی تشخیص داده می شود. این رأی طبق ماده ۴۷۱ قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲ با اصالحات و الحاقات بعدی، در، موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور، دادگاه ها و سایر مراجع، اعم از قضایی و غیر آن الزماالتباع است.»

معنیش چیه؟ یعنی اگه یه چک دارید که وصول نشده، خسارت تاخیر تادیه اش از همون تاریخی که روی چک نوشته شده (تاریخ صدور) شروع میشه، نه از تاریخی که چک برگشت خورده یا شما اونو مطالبه کردید. این یعنی یه دنیا فرق برای دارنده چک! چون معمولاً بین تاریخ صدور و تاریخ برگشت یا مطالبه، فاصله میفته و این رأی به نفع دارنده چک هست.

نظریه مشورتی قوه قضاییه (اجراییه برای خسارت چک): حواستون باشه!

یه نکته دیگه هم در مورد چک وجود داره. طبق ماده ۲۳ قانون صدور چک، شما می تونید برای اصل مبلغ چک، مستقیماً از دادگاه تقاضای صدور اجراییه کنید، یعنی دیگه نیازی به دادخواست و رسیدگی طولانی نیست. اما نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه (مورخ ۱۴۰۱/۱۲/۱۴) تکلیف خسارت تاخیر تادیه چک رو روشن کرده. این نظریه میگه که:

«… صدور حکم مبنی بر خسارت تأخیر تأدیه مستلزم رسیدگی قضایی و احراز قیود مندرج در ماده ۵۲۲ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹ است، صدور اجراییه مطابق ماده صدرالذکر نسبت به خسارت تأخیر تأدیه امکانپذیر نیست و در این موارد دارنده ناگزیر از طرح دعوا در دادگاه است.»

یعنی چی؟ یعنی برخلاف اصل چک که می تونید باهاش مستقیم اجراییه بگیرید، برای خسارت تاخیر تادیه چک باید حتماً دادخواست جداگانه بدید و دادگاه باید مثل یک پرونده عادی بهش رسیدگی کنه. این نکته خیلی مهمه و نباید فراموش کنید.

نمونه دادخواست مطالبه خسارت تاخیر تادیه: قدم به قدم

خب، رسیدیم به بخش اصلی و کاربردی مقاله. حالا که همه جوانب رو فهمیدید، وقتشه که یه نمونه دادخواست مطالبه خسارت تاخیر تادیه رو با هم مرور کنیم. یادتون باشه، این یه قالب کلیه و شما باید مشخصات و جزئیات پرونده خودتون رو دقیقاً توی جاهای مربوطه پر کنید. قبل از هر چیز، یه توضیحی در مورد بخش های اصلی دادخواست بدم.

بخش های اصلی دادخواست و نحوه تکمیل آنها:

• مشخصات خواهان و خوانده: اینجا باید اطلاعات کامل خودتون (طلبکار) و بدهکارتون رو بنویسید. هرچی دقیق تر باشه، بهتره.
• وکیل یا نماینده قانونی: اگه وکیل دارید، مشخصات ایشون رو اینجا می نویسید.
• تعیین خواسته و بهای آن: این بخش قلب دادخواست شماست! باید خیلی واضح و روشن بگید که چی می خواهید و چقدر می خواهید.
• دلایل و مستندات: اینجا باید تمام مدارک و اسنادی که حرف شما رو ثابت می کنه، لیست کنید. این بخش خیلی مهمه.
• شرح دادخواست: این بخش، در واقع همون داستان پرونده شماست. باید یه روایت منطقی، شفاف و مستند به قانون از ماجرا ارائه بدید.

ساختار یک دادخواست کامل:

حالا بریم سراغ نمونه دادخواست. این نمونه رو با دقت بخونید و قسمت های داخل کروشه […] رو با اطلاعات خودتون پر کنید. حواستون باشه که لحن نگارش باید رسمی و حقوقی باشه.

نکته طلایی: موقع نوشتن دادخواست، دقت در جزئیات، شفافیت در خواسته و ارائه مستندات کامل، حرف اول را می زند. هر اشتباه کوچک می تواند روند پرونده را طولانی و پیچیده کند.

بسمه تعالی
ریاست محترم دادگاه عمومی/حقوقی شهرستان [نام شهرستان]

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
نام پدر: [نام پدر خواهان]
شماره ملی: [شماره ملی خواهان]
نشانی: [نشانی دقیق خواهان (مثال: تهران، خیابان ولیعصر، کوچه دوم، پلاک ۱۰، واحد ۵)]
کد پستی: [کد پستی خواهان (اختیاری)]
شماره تماس: [شماره تماس خواهان]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خوانده]
نام پدر: [نام پدر خوانده]
شماره ملی: [شماره ملی خوانده (در صورت اطلاع دقیق)]
نشانی: [نشانی دقیق خوانده (مثال: تهران، خیابان شریعتی، کوچه دهم، پلاک ۸، واحد ۱)]
کد پستی: [کد پستی خوانده (اختیاری)]
شماره تماس: [شماره تماس خوانده (اختیاری)]

وکیل یا نماینده قانونی: [در صورت وجود: نام و نام خانوادگی وکیل، شماره پروانه وکالت، نشانی دفتر وکیل]

خواسته:
۱. مطالبه مبلغ [مبلغ اصلی طلب به عدد، مثال: ۱۰۰,۰۰۰,۰۰۰] ریال بابت [نوع دین، مثال: اصل قرض الحسنه / بهای فاکتور شماره ۱۲۳۴ / ثمن معامله آپارتمان / وجه چک به شماره ۷۸۹۰۰۵۶]
۲. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه مبلغ فوق از تاریخ [تاریخ سررسید دین / تاریخ ارسال اظهارنامه رسمی مورخ ../../.. / تاریخ صدور چک مورخ ../../..] تا زمان پرداخت کامل دین، بر اساس شاخص قیمت سالانه اعلامی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
۳. مطالبه کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل (در صورت معرفی) و سایر هزینه های قانونی.

دلایل و مستندات:
۱. رونوشت مصدق [نوع سند، مثال: قرارداد قرض الحسنه / مبایعه نامه / فاکتور / رسید / کپی برابر اصل چک به شماره ۷۸۹۰۰۵۶] مورخ [تاریخ سند]
۲. رونوشت مصدق اظهارنامه رسمی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ ارسال اظهارنامه (در صورت ارسال)]
۳. [در مورد چک: گواهی عدم پرداخت چک به شماره ۷۸۹۰۰۵۶ صادره از بانک [نام بانک] شعبه [نام شعبه] مورخ ../../..]
۴. [در صورت وجود: شهادت شهود / استشهادیه محلی / پیامک ها و مکاتبات / دادنامه قطعی شماره .... (در صورتی که اصل طلب با حکم قبلی پرداخت شده)]

شرح دادخواست:
با سلام و احترام، به استحضار عالی می رساند:
اینجانب [نام کامل خواهان] به موجب [نوع سند، مثال: قرارداد قرض الحسنه / مبایعه نامه / چک / سند ازدواج] مورخ [تاریخ سند]، مبلغ [مبلغ اصلی طلب به عدد] ریال به عنوان [نوع دین، مثال: اصل قرض الحسنه / بهای فاکتور فروش کالای X / ثمن معامله یک دستگاه آپارتمان] از خوانده محترم، آقای/خانم [نام کامل خوانده] طلبکار می باشم.
مطابق توافقات صورت گرفته/تاریخ سررسید مندرج در سند/قوانین مربوط به چک/قانون، مقرر بوده است که خوانده محترم در تاریخ [تاریخ سررسید دین یا تاریخ صدور چک] نسبت به پرداخت دین خود اقدام نماید.
[در صورت عدم پرداخت اصل دین:] علیرغم پیگیری های مکرر اینجانب و/یا [مثال: ارسال اظهارنامه رسمی به شماره [شماره اظهارنامه] مورخ [تاریخ اظهارنامه] جهت مطالبه دین و تعیین مبدأ خسارت]، متاسفانه خوانده محترم تاکنون از پرداخت اصل دین خود امتناع ورزیده اند و خسارات ناشی از تأخیر نیز به اینجانب وارد گردیده است.
[در صورتی که اصل دین پرداخت شده ولی خسارت تاخیر تادیه نه:] خوانده محترم در تاریخ [تاریخ پرداخت] نسبت به پرداخت اصل دین اقدام نموده اند، لیکن از پرداخت خسارت تأخیر تأدیه ناشی از عدم پرداخت به موقع مبلغ مذکور از تاریخ [تاریخ مبدأ محاسبه خسارت] تا تاریخ پرداخت اصل دین، امتناع می ورزند.
با عنایت به مراتب فوق و استناد به مواد ۵۱۵ و ۵۲۲ قانون آیین دادرسی مدنی و [در صورت مطالبه مهریه: تبصره ماده ۱۰۸۲ قانون مدنی / در خصوص چک: رأی وحدت رویه شماره ۸۱۲ هیأت عمومی دیوان عالی کشور]، با تقدیم این دادخواست، تقاضای رسیدگی و صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت اصل مبلغ [مبلغ اصلی طلب] ریال و همچنین خسارت تأخیر تأدیه مبلغ مذکور از تاریخ [تاریخ مبدأ محاسبه خسارت] لغایت زمان اجرای کامل حکم (بر اساس شاخص قیمت سالانه بانک مرکزی) به انضمام کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت معرفی) مورد استدعاست.

با تشکر و احترام
امضاء خواهان/وکیل
تاریخ: [تاریخ تنظیم دادخواست]

مراحل گام به گام پیگیری حقوقی مطالبه خسارت تأخیر تأدیه

تنظیم دادخواست تازه اول راهه! بعد از اینکه دادخواست رو تنظیم کردید، باید یه سری مراحل قانونی رو طی کنید تا به نتیجه برسید. این مراحل رو براتون قدم به قدم توضیح میدیم:

1. جمع آوری اسناد و مدارک: قبل از هر کاری، تمام مدارکی که به طلب شما مربوط میشه رو جمع آوری کنید. کپی قراردادها، رسیدها، فاکتورها، چک ها (به همراه گواهی عدم پرداخت)، اظهارنامه ها، پیامک ها یا هر مدرک دیگه ای که می تونه حرف شما رو ثابت کنه. این مدارک باید کپی برابر اصل بشن.
2. تنظیم و ثبت دادخواست: دادخواست رو دقیق و کامل تنظیم کنید. بعدش باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید و دادخواستتون رو ثبت کنید. این دفاتر، دادخواست شما رو به سیستم قضایی وارد می کنن.
3. پرداخت هزینه های دادرسی: برای ثبت هر دادخواستی، باید هزینه های دادرسی رو پرداخت کنید. این هزینه ها بر اساس مبلغ خواسته شما (اصل طلب) تعیین میشه. اگه توانایی پرداخت این هزینه ها رو ندارید، می تونید همزمان با دادخواست اصلی، دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی هم بدید.
4. ارجاع پرونده به شعبه دادگاه صالح: بعد از ثبت، دادخواست شما به یکی از شعب دادگاه عمومی یا حقوقی (بسته به نوع و مبلغ خواسته) ارجاع میشه.
5. روند رسیدگی در دادگاه: دادگاه برای شما و خوانده وقت رسیدگی تعیین می کنه و شما رو به جلسه دادگاه دعوت می کنه. در جلسات دادگاه، هر دو طرف فرصت دارن دلایل و مستندات خودشون رو ارائه بدن و دفاع کنن. ممکنه دادگاه نیاز به تحقیقات بیشتر، استعلام از بانک مرکزی یا ارجاع به کارشناس رسمی دادگستری برای محاسبه دقیق خسارت تاخیر تادیه داشته باشه.
6. صدور و اجرای حکم: بعد از بررسی های لازم، دادگاه رأی صادر می کنه. اگه رأی به نفع شما باشه و قطعی بشه، می تونید درخواست صدور اجراییه کنید. اجراییه به بدهکار ابلاغ میشه و اگه باز هم پرداخت نکنه، از طریق واحد اجرای احکام و با توقیف اموال بدهکار، پول شما وصول میشه.

یادتون باشه، این مراحل ممکنه کمی زمان بر باشه، پس صبور باشید و همه چیز رو با دقت پیگیری کنید.

چند تا نکته مهم و کاربردی آخر کار

همیشه توی پرونده های حقوقی، یه سری نکات کلیدی هست که دونستنشون می تونه حسابی به کارتون بیاد و راه رو براتون هموارتر کنه:

• مشاوره با وکیل متخصص در امور دعاوی مالی: هرچقدر هم که خودتون اطلاعات داشته باشید، هیچ چیز جای تجربه و تخصص یه وکیل خوب رو نمی گیره. یه وکیل متخصص می تونه پرونده شما رو از همه زوایا بررسی کنه، بهترین راهکار رو بهتون پیشنهاد بده، دادخواست رو دقیق تنظیم کنه و توی دادگاه به بهترین شکل از حق شما دفاع کنه. در پیچ و خم های قانونی، داشتن یه راهنمای کاربلد، از نون شب هم واجب تره.
• ضرورت نگهداری و جمع آوری دقیق مدارک و مستندات: از همین امروز، عادت کنید که هر مدرکی که به معاملات مالی تون مربوط میشه (رسید، فاکتور، قرارداد، پیامک بانکی، چت های مربوطه) رو حسابی نگه دارید. توی دادگاه، این مدارکن که حرف شما رو ثابت می کنن، نه فقط حرف و حدیث. هرچی مدارکتون کامل تر باشه، پرونده تون قوی تره.
• اهمیت اقدام به موقع و پرهیز از تأخیر: «کار امروز را به فردا مسپار»؛ این ضرب المثل توی دعاوی مالی حسابی مصداق پیدا می کنه. هرچه زودتر برای مطالبه حق تون اقدام کنید، جلوی ضررهای بیشتر رو می گیرید. هم ارزش پولتون کمتر کم میشه، هم پرونده ها زودتر به نتیجه می رسن. به خصوص برای تعیین مبدأ محاسبه خسارت تاخیر تادیه، اقدام به موقع حیاتیه.
• راهکارهای پیشگیرانه (تنظیم قراردادهای دقیق): بهترین راه برای جلوگیری از این جور مشکلات، پیشگیریه. موقع بستن هر قرارداد یا توافق مالی، حسابی حواستون به جزئیات باشه. سررسید پرداخت ها، شروط فسخ، نحوه جبران خسارت و… رو دقیقاً مشخص کنید. یه قرارداد خوب، خیلی بهتر از یه دادخواست قویه!

یادتان باشد: زمان در پرونده های حقوقی مالی نقش بسیار مهمی دارد. هرچه زودتر برای مطالبه حق تان اقدام کنید، از ضرر و زیان بیشتر جلوگیری کرده اید و به نتیجه مطلوب نزدیک تر خواهید شد.

حرف آخر

مطالبه خسارت تاخیر تادیه، یه حق قانونی و مهم برای شماست که می تونه بخش زیادی از ضررهاتون رو بابت دیرکرد در پرداخت دین، جبران کنه. درسته که مسیر حقوقی گاهی پیچیده و زمان بر به نظر می رسه، اما با آگاهی، دقت و پیگیری صحیح، می تونید به حقتون برسید. امیدواریم این مقاله یه راهنمای کامل و جامع برای شما باشه تا با خیال راحت و قدم های محکم، برای مطالبه حقوقتون اقدام کنید. فراموش نکنید که هرجا ابهام یا سوالی داشتید، مشورت با یه وکیل متخصص، بهترین راه حله.