مراحل رفع سو اثر چک

برای رفع سوء اثر چک، شما چند راه قانونی پیش رو دارید که شامل تأمین موجودی، ارائه لاشه چک، ارائه رضایت نامه محضری دارنده چک، واریز مبلغ چک به حساب و مسدود کردن آن، ارائه حکم قضایی یا نامه رسمی از مرجع ثبتی می شود. در ادامه این مقاله، به صورت کامل و با جزئیات به تمام این روش ها می پردازیم و نکات مهمی را به شما می گوییم تا بتوانید با آگاهی کامل، مشکل چک برگشتی تان را حل کنید.

خب، بیاین رک و راست بریم سر اصل مطلب. حتماً شنیده اید یا خدای نکرده برایتان پیش آمده که یک چک برگشت خورده باشد. توی دنیای امروز که چک حسابی توی معاملات و داد و ستدها جای خودش را باز کرده، برگشت خوردن یک چک می تواند حسابی دردسرساز شود و آدم را توی یک عالمه محدودیت بانکی و مالی گیر بیندازد؛ از اینکه نتوانید حساب جدید باز کنید یا کارت بانکی بگیرید تا اینکه نتوانید وام بگیرید و کلاً حسابی از سیستم بانکی طرد شوید. اما نگران نباشید! این پایان دنیا نیست. برای هر چک برگشتی، راهی برای رفع سوء اثر چک وجود دارد. این راهنما به صورت جامع و کاربردی، همه روش های قانونی و عملی را به شما یاد می دهد تا بتوانید این سابقه منفی را پاک کنید و دوباره اعتبار بانکی تان را به دست بیاورید. خیالتان راحت، تمام اطلاعاتی که اینجا می خوانید، بر اساس آخرین بخشنامه ها و قوانین بانک مرکزی در سال ۱۴۰۴ به روز شده است.

چک برگشتی چیست و چه بلایی سر آدم می آورد؟ (مفهوم و پیامدها)

قبل از اینکه سراغ راه های رفع سوء اثر چک برگشتی برویم، بد نیست اول بفهمیم اصلاً چک برگشتی چی هست و چرا این قدر اهمیت دارد. این فهم اولیه به ما کمک می کند تا با دید بهتری به سراغ راه حل ها برویم و جلوی مشکلات بزرگ تر را بگیریم.

چک برگشتی یعنی چی؟

به زبان ساده، وقتی شما چکی صادر می کنید، یعنی به بانک دستور می دهید در تاریخ مشخص شده، مبلغ چک را به دارنده آن پرداخت کند. حالا اگر به هر دلیلی، بانک نتواند این پول را پرداخت کند، می گوییم چک برگشت خورده یا بلامحل است. دلایل این برگشت خوردن می تواند فرق کند:

• کسری یا عدم موجودی: رایج ترین دلیل این است که موجودی حساب شما به اندازه مبلغ چک یا حتی یک ریال آن هم نیست.
• نقص امضا: گاهی امضای روی چک با امضای شما در سیستم بانک مطابقت ندارد.
• مسدودی حساب: شاید حساب شما به دلایلی (مثلاً حکم قضایی) مسدود شده باشد.
• دستور عدم پرداخت: گاهی هم خود شما دستور می دهید که بانک، وجه چک را پرداخت نکند.
• خط خوردگی یا عدم تطابق مندرجات: اگر چک دارای خط خوردگی باشد یا اطلاعات آن با هم همخوانی نداشته باشند، بانک از پرداخت آن خودداری می کند.

مهم این است که هر کدام از این دلایل، نتیجه اش یکی است: چک برگشت می خورد و سابقه بدی برای شما ثبت می شود.

عواقب و محدودیت های جدی چک برگشتی (از دریافت تسهیلات تا دسته چک جدید)

وقتی چک برگشت می خورد، فقط این نیست که پول پرداخت نمی شود، بلکه یک سری محدودیت های جدی و بعضاً فلج کننده برای شما به وجود می آید. این محدودیت ها ممکن است زندگی مالی و کسب وکارتان را حسابی تحت تأثیر قرار دهد:

• محرومیت از افتتاح حساب و صدور کارت بانکی: دیگر نمی توانید حساب بانکی جدیدی باز کنید یا کارت بانکی جدیدی بگیرید.
• توقف گردش مالی حساب ها: ممکن است گردش مالی در همه حساب ها و کارت های بانکی شما به میزان کسری چک مسدود شود.
• عدم دریافت تسهیلات: وامی به شما تعلق نمی گیرد و نمی توانید ضمانت نامه های بانکی (ارزی یا ریالی) دریافت کنید.
• ممنوعیت گشایش اعتبار اسنادی: برای فعالان اقتصادی، این یعنی مشکلات جدی در معاملات بین المللی.
• عدم ارائه دسته چک جدید: در سامانه صیاد، دیگر دسته چک جدیدی به شما داده نمی شود.
• تأثیر بر رتبه اعتباری: رتبه اعتباری شما در سیستم بانکی کاهش پیدا می کند که می تواند در آینده مشکلات زیادی برایتان به وجود آورد.

خلاصه که چک برگشتی، یک اتفاق ساده نیست و پیامدهای جدی دارد. به همین دلیل، رفع سوء اثر چک برگشتی یک کار حیاتی است که هر چه زودتر باید به فکرش باشید.

روش های اصلی و قانونی برای رفع سوء اثر چک برگشتی (راهنمای کامل)

حالا که فهمیدیم چک برگشتی چیست و چه مشکلاتی ایجاد می کند، وقت آن است که سراغ راه حل ها برویم. خوشبختانه، قانون برای رفع سوء اثر چک چندین مسیر مختلف را پیش بینی کرده که بسته به شرایط شما، می توانید یکی از آن ها را انتخاب کنید. این روش ها به دو دسته کلی با وجود لاشه چک و بدون وجود لاشه چک تقسیم می شوند.

۱. تأمین موجودی حساب و وصول چک توسط دارنده

ساده ترین و رایج ترین روش برای پاک کردن سابقه چک برگشتی، همین روش است. اگر موجودی حساب شما کم بوده و چک به خاطر همین برگشت خورده، کافی است که مبلغ کسری را به حساب جاری تان واریز کنید. بعد از این کار، دارنده چک (همان کسی که چک را برگشت زده) باید دوباره به بانک مراجعه کند و چک را به حسابش واریز کند تا وصول شود. وقتی پول به حساب دارنده واریز شد، بانک به طور خودکار نسبت به رفع سوء اثر چک از سابقه شما اقدام می کند.

نکته مهم: قبلاً بانک ها مشتریان را مجبور می کردند که مبلغی بیشتر (مثلاً دو برابر کسری) را واریز کنند تا بتوانند رفع سوء اثر کنند. اما طبق بخشنامه های جدید بانک مرکزی، این قانون منسوخ شده و شما فقط کافی است مبلغ کسری را تأمین کنید. این خبر خوبی است که فشار مالی را از روی دوش صادرکنندگان چک برگشتی برمی دارد.

۲. ارائه لاشه چک برگشتی به بانک

گاهی اوقات ممکن است شما با دارنده چک به توافق برسید؛ مثلاً پول را نقد به او پرداخت کنید، یا یک چک جدید به او بدهید و در ازای آن، لاشه چک برگشتی را از او بگیرید. در این صورت، با در دست داشتن اصل لاشه چک برگشتی، خودتان یا وکیل قانونی تان باید به بانک مراجعه کنید و لاشه چک را تحویل دهید. بانک پس از بررسی و اطمینان از صحت لاشه، آن را ابطال می کند یا به حساب خودتان وصول می کند و سپس مراحل رفع سوء اثر چک را برای شما انجام می دهد. حتماً از بانک یک رسید بابت تحویل لاشه چک دریافت کنید.

۳. ارائه رضایت نامه محضری ذی نفع به بانک (وقتی لاشه چک نیست)

تصور کنید مبلغ چک را به دارنده آن پرداخت کرده اید، اما به دلایلی (مثل گم شدن، پاره شدن، سوختن، یا حتی سرقت) لاشه چک در دسترس نیست. در چنین حالتی، دارنده چک می تواند به یک دفترخانه اسناد رسمی مراجعه کند و یک رضایت نامه رسمی و محضری بابت دریافت مبلغ چک و رضایت از شما صادر کند. شما باید این رضایت نامه ممهور به مهر دفترخانه را به بانک تحویل دهید. بانک با دریافت این سند رسمی، نسبت به رفع سوء اثر چک برگشتی شما اقدام می کند.

• برای اشخاص حقوقی دولتی یا نهادهای عمومی غیردولتی: اگر دارنده چک یک نهاد دولتی یا عمومی باشد، می تواند به جای رضایت نامه محضری، یک نامه رسمی با سربرگ و مهر اداره مربوطه، حاوی مشخصات چک و اعلام رضایت، به بانک ارائه دهد.

۴. واریز وجه چک به حساب و مسدود کردن آن (راهکار بدون دسترسی به دارنده/لاشه)

حالا فرض کنید نه به لاشه چک دسترسی دارید، نه دارنده چک را پیدا می کنید و نه می توانید رضایت نامه محضری از او بگیرید. در این شرایط چه باید کرد؟ قانون برای این مورد هم راهی پیش بینی کرده است. شما می توانید معادل وجه چک برگشتی را به حساب جاری خودتان واریز کنید و یک درخواست کتبی به بانک بدهید که این مبلغ را برای پرداخت چک برگشتی مسدود کند. این مبلغ تا زمان تعیین تکلیف قطعی چک یا حداکثر به مدت ۱۲ ماه (قبلاً ۲۴ ماه بود که با بخشنامه های جدید کاهش یافته است) قابل برداشت نخواهد بود.

بانک موظف است ظرف ۵ روز کاری، تأمین وجه چک و مسدود شدن آن را به دارنده چک (کسی که گواهی نامه عدم پرداخت به نامش صادر شده) اطلاع دهد. بعد از این کار، رفع سوء اثر چک از سابقه شما انجام می شود.

شرط مهم: این امکان فقط در صورتی وجود دارد که حساب جاری شما قبلاً توسط مراجع قضایی مسدود نشده باشد.

۵. ارائه حکم قضایی برای رفع سوء اثر

اگر پرونده چک برگشتی شما به مراجع قضایی کشیده شده و دادگاه حکمی مبنی بر رفع سوء اثر چک صادر کرده باشد، شما می توانید با ارائه این حکم قطعی و معتبر به بانک، درخواست رفع سوء اثر کنید. بانک پس از بررسی و اطمینان از صحت و اعتبار حکم، اقدامات لازم را انجام خواهد داد.

۶. ارائه نامه رسمی از مرجع ثبتی ذیصلاح

در بعضی موارد، دارنده چک برای وصول آن از طریق اداره ثبت اسناد و املاک کشور اقدام می کند و لاشه چک را به اداره ثبت تحویل می دهد تا اجرائیه صادر شود. در چنین شرایطی، اگر شما با دارنده چک توافق کرده اید، می توانید با ارائه نامه رسمی از اداره ثبت (که حاوی مشخصات چک، تاریخ و مبلغ آن باشد و به عنوان جایگزین لاشه چک محسوب شود) به بانک مراجعه کنید و مراحل رفع سوء اثر چک را طی کنید.

رفع سوء اثر خودکار چک برگشتی با مرور زمان (قانون جدید ۱۴۰۴)

یکی از مهم ترین تغییراتی که در قوانین چک به وجود آمده، مربوط به مرور زمان و رفع سوء اثر چک برگشتی به صورت خودکار است. این تغییر می تواند برای خیلی از کسانی که چک های قدیمی برگشتی دارند و دسترسی به دارنده چک یا لاشه آن برایشان سخت است، یک خبر خوب باشد.

طبق قانون جدید (به خصوص بخشنامه های ۱۴۰۴)، اگر سه سال تمام از تاریخ صدور گواهی نامه عدم پرداخت (یعنی همان تاریخ برگشت خوردن چک) گذشته باشد و در طول این مدت، دارنده چک هیچ اقدام قضایی (مثل شکایت کیفری یا حقوقی) برای وصول چک انجام نداده باشد، سابقه آن چک به صورت خودکار از سامانه اطلاعاتی بانک مرکزی رفع سوء اثر می شود. این یعنی دیگر نیازی نیست شما شخصاً به بانک مراجعه کنید یا به دنبال دارنده چک بگردید تا سابقه منفی تان پاک شود.

تفاوت با قانون قبلی: خوب است بدانید که قبل از این، مدت زمان مرور زمان برای رفع سوء اثر خودکار، ۷ سال بود. اما با تغییرات جدید، این مدت به ۳ سال کاهش پیدا کرده که خبر بسیار خوبی برای صاحبان چک های برگشتی قدیمی است.

اهمیت استعلام: هرچند این فرآیند خودکار است، اما همیشه توصیه می شود که بعد از گذشت این مدت، حتماً از طریق سامانه های استعلام چک برگشتی (که در ادامه توضیح می دهیم) وضعیت چک هایتان را بررسی کنید تا از رفع سوء اثر چک مطمئن شوید.

چقدر طول می کشد و چقدر خرج دارد؟ (مدت زمان و هزینه ها)

یکی از سوالات پرتکرار افرادی که با چک برگشتی سروکار دارند، مربوط به مدت زمان و هزینه های رفع سوء اثر چک است. بیایید شفاف سازی کنیم.

مدت زمان رفع سوء اثر چک

بعد از اینکه شما یکی از روش های قانونی برای رفع سوء اثر چک برگشتی را انجام دادید و مدارک لازم را به بانک ارائه دادید، بانک موظف است فرآیند حذف نام شما از لیست بدهکاران بانکی را آغاز کند. این فرآیند معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز کاری زمان می برد تا به طور کامل در سامانه بانک مرکزی ثبت شود و سابقه شما پاک شود. البته در برخی موارد و با پیگیری های مستمر، ممکن است کمی زودتر هم انجام شود.

برای اطمینان از اینکه رفع سوء اثر چک شما به درستی انجام شده و نامتان از لیست سیاه بانک مرکزی خارج شده، می توانید به صورت آنلاین وضعیت چک های برگشتی تان را استعلام کنید. اگر بعد از ۱۰ روز هنوز تغییری ندیدید، حتماً به صورت حضوری به شعبه بانک خود مراجعه کرده و موضوع را پیگیری کنید.

هزینه های رفع سوء اثر (کارمزدها)

غیر از مبلغ اصلی چک که باید تأمین شود، برای رفع سوء اثر چک برگشتی یک سری کارمزدهای بانکی هم وجود دارد که باید پرداخت کنید:

• کارمزد صدور گواهی نامه عدم پرداخت: یعنی هزینه برگشت زدن خود چک که معمولاً ۱۲ هزار تومان است.
• کارمزد رفع سوء اثر چک: این کارمزد در دو مرحله و در مجموع ۱۴ هزار تومان (۱۲ + ۲ هزار تومان) است.

با یک حساب سرانگشتی، بانک ها از هر چک برگشتی که نیاز به رفع سوء اثر دارد، حداقل ۲۶ هزار تومان (بدون احتساب مبلغ اصلی چک و سایر هزینه های احتمالی مثل هزینه رضایت نامه محضری) کارمزد دریافت می کنند.

نکات مهم و آپدیت های قانونی (۱۴۰۴) درباره چک برگشتی

قوانین مربوط به چک، خصوصاً در سال های اخیر و با معرفی سامانه صیاد، دستخوش تغییرات زیادی شده است. اطلاع از این تغییرات برای هر کسی که با چک سر و کار دارد، ضروری است تا بتواند به موقع و درست اقدام کند.

فرصت ۱۰ روزه بعد از برگشت چک (نجات بخش اولیه)

وقتی یک چک برگشت می خورد، شما یک فرصت طلایی و ۱۰ روزه دارید تا جلوی ثبت شدن سابقه بد در سیستم بانکی را بگیرید. در این ۱۰ روز، اگر بتوانید مبلغ کسری را به حساب جاری تان واریز کرده و چک را پاس کنید، یا به هر روش دیگری رفع سوء اثر چک را انجام دهید، اطلاعات مربوط به برگشتی چک شما به صورت گسترده در دسترس عموم و سایر بانک ها قرار نمی گیرد. اما اگر از این مهلت ۱۰ روزه استفاده نکنید، بانک مرکزی موظف است اطلاعات گواهی نامه عدم پرداخت را از طریق سامانه های مربوطه، به اطلاع همه بانک ها، مؤسسات اعتباری و حتی مردم برساند که این یعنی محدودیت های بیشتری برای شما اعمال خواهد شد.

آیا با سابقه چک برگشتی میشه حساب جاری باز کرد؟ (بدون دسته چک)

قبلاً اگر سابقه چک برگشتی داشتید، اصلاً نمی توانستید حساب جاری باز کنید. اما شورای پول و اعتبار با یک اصلاحیه مهم، این ممنوعیت را برطرف کرده است. از این به بعد، اشخاص حقیقی و حقوقی که به دلیل سابقه چک برگشتی (یا بدهی غیرجاری) شرایط لازم برای دریافت دسته چک را ندارند، می توانند حساب جاری بدون دسته چک باز کنند. البته باید حواستان باشد که این امکان فقط برای حساب های جاری بدون دسته چک است و برای دریافت دسته چک، باید سایر شرایط و قوانین مربوط به رفع سوء اثر چک را رعایت کنید.

دسته چک جدید برای کسب و کارهای خاص (شرایط استثنایی)

در شرایط عادی، با داشتن سابقه چک برگشتی، گرفتن دسته چک جدید غیرممکن است. اما برای حمایت از بنگاه های اقتصادی و واحدهای تولیدی که به دلیل شرایط خارج از کنترلشان دچار مشکل شده اند، بانک مرکزی یک سری شرایط استثنایی برای دریافت دسته چک جدید (حتی با وجود چک برگشتی رفع سوء اثر نشده) تعیین کرده است. این ۴ شرط عبارتند از:

1. ارائه اظهارنامه مالیاتی ثبت شده نزد مرجع مالیاتی.
2. ارائه لیست واریز حق بیمه ثبت شده در سازمان تأمین اجتماعی.
3. صدور دسته چک منجر به تسهیل در ادامه فعالیت و جلوگیری از تعطیلی واحد اقتصادی شود.
4. صدور دسته چک منجر به حفظ اشتغال و جلوگیری از تعدیل نیروی انسانی شاغل در واحد اقتصادی شود.

مراحل دریافت دسته چک جدید بدون نیاز به رفع سوءاثر

اگر شما به عنوان متقاضی دریافت دسته چک جدید، شرایط چهارگانه بالا را دارید، باید درخواست خودتان را همراه با مصوبه هیئت مدیره شرکت و مستندات توجیهی (که به امضای مدیرعامل بانک مربوطه رسیده باشد) به بانک مرکزی ارسال کنید. بانک مرکزی پس از بررسی دقیق شرایط، در صورت تأیید، امکان صدور دسته چک را برای شما فراهم خواهد کرد. البته، هنوز هم صدور دسته چک برای مشتریانی که حساب جاری شان به دلایل قانونی یا با حکم مرجع قضایی مسدود شده باشد، ممنوع است.

فرق چک حقوقی و کیفری چیه؟

شاید شنیده باشید که بعضی چک ها کیفری و بعضی حقوقی اند. این تفاوت در نحوه پیگیری و مجازات های مربوط به چک برگشتی خیلی مهم است:

• چک کیفری: اگر دارنده چک بتواند ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور چک، آن را برگشت بزند و گواهی عدم پرداخت بگیرد، و همچنین ظرف ۶ ماه از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت، اقدام به شکایت کیفری کند، چک دارای وصف کیفری می شود. در این حالت، صادرکننده چک ممکن است با مجازات حبس و جزای نقدی روبرو شود که اغلب باعث می شود برای فرار از مجازات، وجه چک را سریع تر پرداخت کند.
• چک حقوقی: در موارد زیر، چک فقط از جنبه حقوقی قابل پیگیری است و امکان شکایت کیفری وجود ندارد:
  • زمانی که چک «مدت دار» (مثلاً برای آینده) صادر شده باشد.
  • زمانی که «بدون تاریخ» صادر شده باشد.
  • چک «تضمینی» (برای تضمین انجام معامله یا تعهد) باشد.
  • چک «مشروط» (وابسته به تحقق شرطی) باشد.
  • اگر بیش از ۶ ماه از تاریخ چک برای وصول آن به بانک مراجعه نشود.
  • اگر بیش از ۶ ماه از تاریخ برگشت خوردن چک، شکایت کیفری انجام نشود.

  در چک های حقوقی، فقط می توان از طریق دادگاه، طلب را مطالبه کرد و اموال صادرکننده را توقیف نمود و مجازات حبس در کار نیست.

چطور وضعیت چک برگشتی مون رو استعلام کنیم؟

امروزه با پیشرفت تکنولوژی، استعلام وضعیت چک برگشتی خیلی راحت تر از قبل شده است. شما می توانید از طریق اپلیکیشن ها و سامانه های معتبر، وضعیت چک هایتان را پیگیری کنید:

• سامانه صیاد بانک مرکزی: این سامانه امکان استعلام دقیق وضعیت چک های صیادی را فراهم می کند.
• اپلیکیشن ساد۲۴: یکی از پرکاربردترین اپلیکیشن ها برای استعلام چک های برگشتی و اطمینان از رفع سوء اثر چک است. این اپلیکیشن اطلاعات را مستقیماً از بانک مرکزی دریافت می کند.

بازگشت رنگ چک به سفید در سامانه صیاد

یکی از ویژگی های سامانه صیاد، نمایش وضعیت اعتباری چک ها با رنگ های مختلف است. وقتی چک شما برگشت می خورد، وضعیت آن از سفید به نارنجی یا حتی قهوه ای تغییر می کند که نشان دهنده سابقه منفی است. بعد از انجام موفقیت آمیز مراحل رفع سو اثر چک، وضعیت چک شما در سامانه صیاد دوباره به رنگ سفید برمی گردد که به این معنی است که سابقه منفی آن پاک شده و اعتبار بانکی شما دوباره برقرار شده است.

سوالات متداول (FAQ)

چک من گم شده و دارنده آن را نمی شناسم/پیدا نمی کنم، چطور رفع سوء اثر کنم؟

اگر لاشه چک گم شده و به دارنده آن دسترسی ندارید، می توانید از روش واریز وجه چک به حساب و مسدود کردن آن استفاده کنید. مبلغ چک را به حساب جاری خود واریز کرده و از بانک بخواهید آن را برای مدت ۱۲ ماه مسدود کند تا در صورت مراجعه دارنده، وجه چک پرداخت شود. بانک مرکزی این موضوع را به دارنده اطلاع می دهد و پس از آن، رفع سوء اثر چک انجام می شود. همچنین، اگر بیش از ۳ سال از تاریخ برگشت چک گذشته باشد و دارنده چک هیچ اقدام قضایی نکرده باشد، سابقه چک به صورت خودکار حذف می شود.

بعد از پرداخت پول و رفع سوء اثر، چقدر طول می کشد تا رنگ چک در سامانه صیاد از نارنجی به سفید تغییر کند؟

پس از انجام موفقیت آمیز مراحل رفع سوء اثر چک و ثبت آن در سیستم بانکی، معمولاً بین ۷ تا ۱۰ روز کاری زمان لازم است تا اطلاعات به طور کامل به روزرسانی شود و وضعیت رنگ چک در سامانه صیاد از نارنجی (یا قهوه ای) به سفید تغییر کند. اگر بعد از این مدت هنوز تغییری ندیدید، حتماً به شعبه بانک خود مراجعه کرده و پیگیری کنید.

آیا برای رفع سوء اثر باید حتماً به شعبه اصلی بانک مراجعه کنم یا در شهرستان هم می شود؟

برای برخی از مراحل رفع سوء اثر چک، مانند ارائه لاشه چک یا رضایت نامه محضری، می توانید به هر شعبه ای از بانک خود مراجعه کنید. اما برای پیگیری های خاص تر یا در مواردی که نیاز به هماهنگی مستقیم با شعبه صادرکننده چک دارید، مراجعه به شعبه افتتاح حساب یا شعبه ای که چک از آن صادر شده، می تواند روند کار را سریع تر و بدون مشکل کند. با این حال، طبق قوانین جدید، بسیاری از فرآیندها در سامانه های متمرکز انجام می شوند و لزوماً نیاز به شعبه اصلی نیست.

اگر چک من رفع سوء اثر شود، آیا دارنده چک باز هم می تواند شکایت کند؟

رفع سوء اثر چک در سیستم بانکی، به معنای پاک شدن سابقه اعتباری شماست و محدودیتهای بانکی را برطرف می کند. اما اگر دارنده چک هنوز وجه خود را دریافت نکرده باشد، می تواند به صورت حقوقی یا در صورت رعایت مهلت ها، کیفری برای مطالبه وجه اقدام کند. رفع سوء اثر از سامانه بانکی به معنای پایان دعوای حقوقی یا کیفری نیست، مگر اینکه در متن رضایت نامه محضری یا حکم قضایی، به این موضوع هم اشاره شده باشد.

چک های بسیار قدیمی (مثلاً ۱۰ سال پیش) که هیچ شکایتی هم رویشان نیست، چگونه رفع سوء اثر می شوند؟

همانطور که قبلاً اشاره شد، با قانون جدید مرور زمان، اگر ۳ سال از تاریخ صدور گواهی نامه عدم پرداخت گذشته باشد و دارنده چک هیچ اقدام قضایی نکرده باشد، سابقه چک به صورت خودکار از سامانه بانک مرکزی رفع سوء اثر می شود. برای چک های ۱۰ سال پیش که شکایتی هم رویشان نیست، حتماً این مهلت سپری شده و باید به صورت خودکار رفع سوء اثر شده باشند. برای اطمینان می توانید از سامانه های استعلام، وضعیت آن را بررسی کنید و در صورت نیاز، به بانک مراجعه کنید تا مطمئن شوید مشکلی در سیستم بانکی نیست.

آیا می توان مبلغ چک را در حساب مسدود کرد و از پرداخت آن به دارنده تا حل اختلاف جلوگیری کرد؟

بله، در روش واریز وجه چک به حساب و مسدود کردن آن که توضیح دادیم، شما مبلغ چک را در حساب خودتان مسدود می کنید و بانک به دارنده اطلاع می دهد. این اقدام رفع سوء اثر چک را برای شما به همراه دارد، اما وجه تا ۱۲ ماه مسدود می ماند و دارنده می تواند در این مدت برای دریافت آن مراجعه کند. اگر اختلافی بین شما و دارنده وجود دارد، مسدود کردن وجه می تواند به شما زمان بدهد تا از طریق قانونی (مثلاً شکایت حقوقی برای اثبات ادعای خود) موضوع را پیگیری کنید. اما این روش به خودی خود مانع از مطالبه وجه توسط دارنده نمی شود، مگر اینکه حکم قضایی صادر شود.

اگر دارنده چک، لاشه را پس ندهد یا در انتقال چک جدید همکاری نکند، چکار باید کرد؟

اگر دارنده چک با شما همکاری نمی کند و لاشه چک را پس نمی دهد، چند راه پیش رو دارید:

1. می توانید از روش واریز وجه چک به حساب و مسدود کردن آن استفاده کنید تا رفع سوء اثر چک از سابقه شما انجام شود.
2. اگر وجه را پرداخت کرده اید و رسید یا گواهی پرداخت دارید، می توانید با ارائه آن به مراجع قضایی، درخواست صدور حکم رفع سوء اثر کنید.
3. در صورت نیاز و پس از مشاوره با وکیل، می توانید دادخواست الزام به ایفای تعهد یا مطالبه لاشه چک را در دادگاه مطرح کنید.

نتیجه گیری

دیدیم که مراحل رفع سو اثر چک، هرچند ممکن است در ابتدا کمی پیچیده به نظر برسد، اما با آگاهی از قوانین و روش های موجود، کاملاً قابل حل است. از تأمین موجودی ساده و ارائه لاشه چک گرفته تا روش های پیچیده تر مانند ارائه رضایت نامه محضری یا مسدود کردن وجه در حساب، هر کدام برای شرایط خاصی طراحی شده اند تا شما بتوانید سابقه چک برگشتی تان را پاک کنید.

همیشه یادتان باشد که اقدام به موقع، کلید حل این مشکلات است. به محض اینکه چک شما برگشت خورد، در مهلت ۱۰ روزه اقدام کنید تا از عواقب جدی تر جلوگیری شود. همچنین، با توجه به کاهش مدت زمان مرور زمان برای رفع سوء اثر چک (از ۷ سال به ۳ سال در قوانین جدید ۱۴۰۴)، می توانید امیدوار باشید که حتی چک های قدیمی بدون اقدام قضایی هم به صورت خودکار پاک شوند.

پیگیری وضعیت چک هایتان از طریق سامانه های آنلاین و مراجعه حضوری به بانک در صورت نیاز، به شما کمک می کند تا همیشه از وضعیت اعتباری خود باخبر باشید. در موارد پیچیده یا زمانی که احساس می کنید به راهنمایی بیشتری نیاز دارید، حتماً با یک کارشناس حقوقی یا وکیل متخصص در زمینه چک مشورت کنید تا بهترین و سریع ترین راه حل را پیدا کنید.

امیدواریم این راهنمای جامع به شما کمک کرده باشد تا با خیال راحت تری، قدم در مسیر رفع سوء اثر چک برگشتی بگذارید. همیشه هوشیار باشید و اعتبار بانکی تان را جدی بگیرید!