مجازات تهمت و افترا چیست

مجازات تهمت و افترا، بسته به نوع جرم (قولی یا عملی)، از جزای نقدی درجه شش تا حبس و شلاق متغیر است. آبروی آدم ها مثل گوهره و قانون هم برای حفظش حسابی سختگیره. متاسفانه تو جامعه ما، گاهی اوقات می بینیم که بعضی ها بدون فکر، با حرف یا حتی با یه کار اشتباه، زندگی و آبروی بقیه رو به بازی می گیرن. این حرفا و کارای ناروا، جدا از اینکه از نظر اخلاقی درست نیست، می تونه کلی دردسر قانونی هم برای آدم درست کنه. چه شما خدای نکرده قربانی چنین مسائلی شده باشین و چه ناخواسته خودتون تو موقعیتی قرار گرفتین که متهم به تهمت یا افترا شدین، دونستن قوانین این حوزه مثل یه سپر دفاعی می مونه.

اینجا می خوایم حسابی پرونده این دو تا جرم رو باز کنیم و ببینیم دقیقاً هر کدوم چی هستن، چه فرقی با هم دارن و اگه یکی دچارش شد، چه عواقبی در انتظارشه. از جزئیات قانونی گرفته تا چطوری شکایت کنی یا چطور از خودت دفاع کنی، همه رو به زبون ساده و خودمونیش توضیح می دیم تا قضیه براتون روشن بشه. پس اگه دوست دارین یه راهنمای کامل و کاربردی درباره مجازات تهمت و افترا داشته باشین، جای درستی اومدین!

بیا فرق توهین، تهمت و افترا رو با هم بفهمیم!

قبل از اینکه بریم سراغ جزئیات، باید یه موضوع مهم رو روشن کنیم: تو قانون ما، سه تا مفهوم خیلی شبیه به هم هستن که معمولاً جای همدیگه به کار می رن، ولی تو واقعیت با هم فرق دارن. اینا توهین، تهمت و افترا هستن. اگه فرقشون رو ندونی، ممکنه تو مسیر قانونی حسابی به مشکل بخوری. پس بیاین دونه دونه با هم بررسی شون کنیم.

توهین: یعنی چی و مجازاتش چیه؟ (ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی)

راستش رو بخوای توهین یعنی هر حرف یا عملی که باعث تحقیر، اهانت یا تمسخر یکی دیگه بشه. این تحقیر می تونه با فحاشی، حرفای رکیک یا حتی یه حرکت فیزیکی مثل هل دادن، پرتاب کردن یه چیزی به سمت کسی، یا حتی مسخره کردن ظاهر کسی باشه. خیلی وقت ها آدما فکر می کنن توهین فقط با حرف زدنه، در حالی که یه رفتار هم می تونه توهین آمیز باشه.

برای اینکه یه کاری توهین حساب بشه، چند تا شرط لازمه:

• موهن بودن رفتار: اون حرف یا کاری که انجام میدی، باید واقعاً خلاف ادب باشه و باعث بی احترامی بشه.
• وجود مخاطب معین و حقیقی: توهین باید به یه آدم مشخص و زنده باشه. نمی تونی به یه شرکت یا یه اداره توهین کنی.
• حضوری یا علنی بودن: توهین یا باید رو در رو انجام بشه، یا یه جوری باشه که بقیه هم بشنون یا ببینن (مثلاً تو یه جمع یا تو فضای مجازی).
• صریح بودن: توهین باید واضح باشه و نشه جور دیگه ای تفسیرش کرد.

حالا مجازات توهین چیه؟ طبق ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی، اگه توهین به حدی نباشه که مجازات حد قذف رو داشته باشه (که بعداً توضیح میدیم)، مجازاتش جزای نقدی درجه شش هست. این یعنی یه مبلغ پول که باید به دولت پرداخت بشه. پس حواست باشه، حتی یه شوخی بی مزه یا یه حرف تند هم می تونه برات دردسر مالی درست کنه!

تهمت: یک مفهوم عام برای حرف های بی اساس

تهمت، همون چیزیه که ما تو حرفای روزمره مون خیلی استفاده می کنیم. مثلاً می گیم فلانی بهم تهمت زد. تهمت یعنی یه ادعای نادرست و بی اساس رو درباره یه نفر مطرح کنی. این ادعا ممکنه خیلی جدی باشه یا حتی یه چیز کوچیک. فرقش با افترا چیه؟ تهمت یه مفهوم کلی تره و هنوز به اون مرحله جرم قانونی نرسیده. افترا در واقع یه نوع خاص و مجرمانه از تهمته که شامل نسبت دادن یه جرم مشخص به یکی دیگه میشه.

پس، اگه کسی بهت بگه تو تنبلی یا تو آدم بی عرضه ای هستی این تهمته. ولی اگه بگه تو دزدی کردی و نتونه ثابت کنه، این دیگه فقط تهمت نیست، افتراست! توی بخش بعدی بیشتر توضیح می دیم.

افترا: وقتی تهمت جرم میشه!

رسیدیم به افترا که بحث اصلی ماست. افترا، اون جاییه که تهمت زدن دیگه از حالت یه حرف نادرست عادی خارج میشه و رسماً وارد حوزه جرم کیفری میشه. تو قانون مجازات اسلامی، افترا یعنی شما به صورت صریح و علنی یه کاری رو به یکی دیگه نسبت بدی که اون کار خودش جرم محسوب میشه و بعد هم نتونی ثابت کنی که حرفت درسته. قانونگذار این کار رو جرم انگاری کرده تا آبروی افراد تو جامعه حفظ بشه و کسی نتونه همین طوری به هر بهانه ای به بقیه اتهام بزنه و زندگیشون رو نابود کنه.

افترا چند نوع داریم؟ نگاهی به دسته بندی قانونی

افترا تو قانون ما دو تا شکل اصلی داره که هر کدومشون شرایط و مجازاتای خودشون رو دارن. بیاین این دو تا نوع رو دقیق تر بررسی کنیم:

افترا قولی: وقتی با حرف و نوشته آبروی کسی رو می بری (ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی)

افترا قولی یعنی اینکه شما با گفتن یه حرف، نوشتن یه متن، یا انتشارش تو روزنامه، مجله، یا حتی فضای مجازی، یه کار مجرمانه رو به صراحت به یکی دیگه نسبت بدی. اما مهم ترین شرط اینجاست که نتونی ثابت کنی که اون چیزی که گفتی یا نوشتی، واقعیت داره و طرف واقعاً اون جرم رو انجام داده.

برای اینکه جرم افترا قولی ثابت بشه، باید چند تا شرط وجود داشته باشه:

1. نسبت دادن واضح یک جرم: باید یه کار مشخص رو به طرف مقابل نسبت بدی که طبق قانون، اون کار جرم باشه. مثلاً بگی فلانی دزدی کرده یا فلانی کلاهبرداری کرده. اینکه بگی فلانی اخلاقش بده افترا نیست، چون اخلاق بد جرم نیست.
2. جرم بودن عمل انتسابی: اون چیزی که نسبت میدی، باید واقعاً و طبق قوانین کشور، جرم باشه. اگه یه کاری خلاف شرع باشه ولی تو قانون جرم نباشه، یا صرفاً یه تخلف اداری باشه، افترا حساب نمیشه.
3. ناتوانی در اثبات ادعا: این مهم ترین رکنشه. اگه شما بتونی ثابت کنی که اون جرمی که به طرف نسبت دادی واقعاً اتفاق افتاده، دیگه مفتری (تهمت زننده) محسوب نمیشی و مجازات نمیشی.
4. عمد و نیت بد: باید قصدت این باشه که به دروغ به طرف تهمت بزنی و می دونی که حرفت درست نیست. اگه واقعاً فکر می کردی راست می گی، ممکنه جرم نباشه یا مجازاتش کمتر باشه.

یه نکته خیلی مهم تو افترا قولی، بحث اشاعه فحشا است. تبصره ماده ۶۹۷ میگه که حتی اگه شما بتونی ثابت کنی اون جرمی که به طرف نسبت دادی واقعیت داره، اما انتشار اون باعث گسترش فساد و بدنامی تو جامعه بشه، باز هم مجازات میشی! مثلاً اگه بدونی یکی کار خلاف اخلاق کرده ولی بری جار بزنی و آبروش رو ببری، حتی اگه حرفت راست باشه، مجرم شناخته میشی. قانون اینجا آبروی جامعه رو مهم تر از اثبات حقیقت یه جرم شخصی می دونه.

قربانی این جرم هم فقط و فقط اشخاص حقیقی هستن. یعنی شرکت ها، سازمان ها و نهادها نمی تونن قربانی افترا قولی بشن، چون جرم انگاری برای ارتکاب جرم توسط اشخاص حقوقی تو قانون ایران هنوز خیلی گسترده نیست.

حواست باشه، اگه یه نفر بهت تهمت زد که یه کاری کردی که اصلاً ازت برنمیاد یا از نظر قانونی ممکن نیست (مثلاً یه کارمند بخش خصوصی رو متهم به اختلاس کنی)، اون آدم مفتری محسوب نمیشه چون امکان ارتکاب اون جرم توسط تو نبوده.

افترا عملی: وقتی با عملت کسی رو به دردسر میندازی! (ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی)

حالا بریم سراغ افترا عملی، که شاید کمتر ازش شنیده باشین، ولی جرمش خیلی جدیه! افترا عملی یعنی شما با یه کار فیزیکی و با قصد و نیت، ابزار یا چیزایی که مربوط به یه جرم خاصه (مثلاً مواد مخدر، سلاح غیرمجاز، یا اموال دزدی) رو بدون اینکه طرف بدونه، توی خونه، محل کار، جیب یا وسایلش بذاری یا مخفی کنی. هدف از این کار اینه که اون بنده خدا رو متهم کنی و براش پاپوش بدوزی.

اینجا ارکان جرم یه کمی فرق داره:

1. رفتار فیزیکی: باید یه کاری انجام بدی؛ مثل گذاشتن، مخفی کردن یا جوری وانمود کردن که انگار اون وسایل مال طرفه. مثلاً یه بسته مواد رو تو کیف کسی بذاری.
2. شرایط و اوضاع و احوال:
   • اون چیزایی که میذاری، باید واقعاً «اتهام آور» باشن. یعنی اگه پلیس پیداشون کنه، طرف متهم بشه.
   • این کار باید «بدون اطلاع» اون شخص انجام بشه. اگه خودش باخبر باشه، دیگه افترا نیست.
   • باید تو جاهایی مثل خونه، محل کار، جیب یا وسایل متعلق به اون شخص باشه.
3. نتیجه حاصله: افترا عملی یه جرم مقید به نتیجه ست. یعنی باید حتماً اون شخص مورد افترا به خاطر کار شما «تحت تعقیب قضایی» قرار بگیره و بعداً هم «منع تعقیب» یا «برائت قطعی» بگیره. اگه تعقیبی صورت نگیره، جرم کامل نشده.
4. قصد مجرمانه (سوء نیت خاص): شما باید «عالماً و عامداً» (یعنی با علم و آگاهی و از روی قصد) این کار رو انجام بدی و واقعاً هدفت این باشه که اون آدم رو متهم کنی. اگه مثلاً یه قاتل برای فرار از دست پلیس، چاقوش رو بندازه تو حیاط یه نفر، چون قصد متهم کردن اون شخص رو نداشته، افترا عملی نیست.

یه مثال واضح از افترا عملی، همین قضیه معروف پاپوش مواد مخدره. یکی میاد تو ماشین یه نفر مواد مخدر می ذاره تا بعداً پلیس پیداش کنه و طرف رو بگیره. این دقیقاً مصداق افترا عملیه و مجازات سنگینی هم داره.

مجازات تهمت و افترا چیه؟ چقدر جریمه میشی؟

حالا که فرق توهین، تهمت و افترا رو فهمیدیم و انواع افترا رو هم شناختیم، وقتشه که بریم سراغ اصل مطلب: مجازات هاشون چیه؟ البته باید بگم که مجازات تهمت به معنای عامش (یعنی صرفاً یه ادعای نادرست) تو قانون ما تعریف مشخصی نداره، ولی وقتی این تهمت تبدیل به افترا بشه، دیگه قضیه فرق می کنه و قانون براش مجازات تعیین کرده.

مجازات افترا قولی (ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی)

اگه کسی به وسیله حرف، نوشته، یا هر جوری دیگه، یه جرمی رو بهت نسبت بده و نتونه ثابتش کنه، طبق ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی، مجازاتش جزای نقدی درجه شش خواهد بود. مبلغ این جزای نقدی با توجه به تغییرات قانون تو سال ۱۳۹۹، معمولاً بیشتر از بیست میلیون ریال تا هشتاد میلیون ریال (یعنی دو تا هشت میلیون تومان) هست. البته این مبلغ هر سال توسط قوه قضاییه اعلام میشه و ممکنه تغییر کنه.

یه استثنای خیلی مهم اینجاست: اگه کسی به یکی دیگه زنا یا لواط نسبت بده و نتونه ثابتش کنه، مجازاتش دیگه فقط جزای نقدی نیست. اینجا بحث حد قذف پیش میاد که مجازاتش ۸۰ ضربه شلاقه. پس حواستون باشه، تو این موارد، پای مجازات حدی وسط میاد که خیلی جدی تره و قابل گذشت هم نیست.

مجازات افترا عملی (ماده ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی)

افترا عملی، یعنی همون قضیه پاپوش درست کردن با گذاشتن اشیای جرم، مجازات سنگین تری داره. طبق ماده ۶۹۹، مجازاتش حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و یا تا ۷۴ ضربه شلاقه. می بینی که اینجا دیگه پای حبس و شلاق هم وسط میاد که نشون میده قانون چقدر روی این نوع افترا حساسه، چون مستقیماً آبروی آدم ها رو هدف قرار میده و می تونه زندگی شون رو نابود کنه.

افترا تو قانون های دیگه: مواد مخدر مثال بارز!

گاهی اوقات بعضی از جرایم افترا، تو قانون های خاص هم اومدن و مجازات های ویژه ای دارن. مثلاً، تو قانون مبارزه با مواد مخدر (مواد ۲۶ و ۲۷)، اگه کسی با هدف متهم کردن یکی دیگه، مواد مخدر یا ابزار استعمالش رو پیش اون بذاره، به حداکثر مجازات همون جرم محکوم میشه! یعنی اگه مجازات حمل مواد مثلاً حبس ابد باشه، طرف مفتری هم ممکنه به حبس ابد محکوم بشه. این نشون میده که تو این حوزه چقدر جرم افترا می تونه خطرناک باشه.

این جرم ها قابل گذشتن یا نه؟

این یه سوال خیلی مهمه. تو قانون مجازات اسلامی، بعضی از جرم ها قابل گذشت هستن و بعضی ها غیر قابل گذشت. جرم های توهین (ماده ۶۰۸) و افترا (هم قولی و هم عملی، مواد ۶۹۷ و ۶۹۹) طبق ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی، قابل گذشت محسوب میشن. یعنی چی؟ یعنی اگه شاکی پرونده (کسی که بهش تهمت یا افترا زدن) رضایت بده و از شکایتش بگذره، پرونده بسته میشه و متهم دیگه مجازات نمیشه. ولی اگه شاکی رضایت نده، پرونده تا آخر پیگیری میشه و حکم صادر میشه.

البته یادت باشه، حد قذف قابل گذشت نیست!

اگه بهت تهمت زدن، چطور شکایت کنی؟ (یه راهنمای قدم به قدم)

خب، اگه خدای نکرده تو این موقعیت قرار گرفتی که بهت تهمت یا افترا زدن، باید بدونی چطور حق و حقوقت رو پیگیری کنی. مراحل شکایت ممکنه یه کم پیچیده به نظر برسه، ولی اگه قدم به قدم پیش بری و یه وکیل خوب هم کنارت باشه، می تونی از پسش بربیای.

اولین قدم: مدارک و شواهدت رو جمع کن!

قبل از هر کاری، باید همه چیزهایی که نشون میده بهت تهمت یا افترا زدن رو جمع آوری کنی. هر چقدر شواهدت محکم تر باشه، پرونده ات قوی تره. این شواهد می تونن شامل موارد زیر باشن:

• شهود: اگه کسی شاهد بوده که بهت تهمت زدن.
• پیامک، ایمیل، وویس: هر گونه پیام نوشتاری یا صوتی که حاوی توهین یا افتراست.
• عکس و فیلم: اگه تو فضای مجازی چیزی منتشر شده یا فیلمی از اون لحظه داری.
• پست ها و کامنت های شبکه های اجتماعی: اسکرین شات از صفحات، پست ها یا کامنت ها.
• روزنامه و جراید: اگه تو رسانه ها مطلبی علیهت منتشر شده.

همون اول کار، حتماً یه مشورت با یه وکیل متخصص کیفری داشته باش. وکیل می تونه بهت بگه کدوم مدارک رو چطوری جمع کنی و چطور پرونده ات رو قوی تر کنی.

کجا باید شکایت کنی؟ مرجع صالح کجاست؟

برای شکایت از تهمت و افترا، باید بری دادسرای عمومی و انقلاب. معمولاً دادسرایی که تو شهر محل وقوع جرم یا محل اقامت خودت (شاکی) هست، مرجع صالح رسیدگیه. حالا اگه افترا تو فضای مجازی اتفاق افتاده باشه (مثل اینستاگرام، تلگرام، واتساپ و…)، باید اول از طریق پلیس فتا اقدام کنی. پلیس فتا تخصص اینو داره که اطلاعات رو از فضای مجازی جمع آوری کنه و بعد پرونده رو به دادسرای جرایم رایانه ای بفرسته.

چطوری شکواییه بنویسی؟ (نکات کلیدی)

شکواییه، همون نامه ای هست که باهاش رسماً از طرف مقابل شکایت می کنی. این نامه باید خیلی دقیق و واضح باشه. توش باید این اطلاعات رو بنویسی:

• مشخصات کامل خودت و کسی که ازش شکایت داری.
• شرح دقیق واقعه: چی شد؟ کی شد؟ کجا شد؟ چطور شد؟
• ادله و مستنداتی که داری (همونایی که جمع کردی).
• درخواستت از دادگاه چیه (مثلاً مجازات طرف، جبران خسارت و…).

نوشتن یه شکواییه اصولی و کامل، کار وکیله. اگه خودت می خوای انجام بدی، می تونی از نمونه های آماده استفاده کنی، ولی حتماً با یه وکیل مشورت کن تا مطمئن بشی همه چیز درست و قانونی نوشته شده.

چه مدارکی برای شکایت لازمه؟

وقتی می خوای بری دادسرا یا دفتر خدمات قضایی، باید این مدارک رو همراهت داشته باشی:

• مدارک شناسایی خودت (شناسنامه و کارت ملی).
• همون مدارک و مستنداتی که نشون دهنده توهین یا افتراست (پرینت پیامک، اسکرین شات، فیلم و…).
• اگه وکیل داری، وکالتنامه وکیل.

چطوری ثابت کنی طرف بهت تهمت زده؟ (ادله اثبات)

تو پرونده های کیفری مثل تهمت و افترا، اثبات جرم یه بخش حیاتیه. قانون ما برای اثبات جرم، ادله خاصی رو پیش بینی کرده که مهم ترینشون اینا هستن:

1. اقرار متهم: اگه خود کسی که بهت تهمت زده، جلوی قاضی اعتراف کنه که این کار رو کرده، قوی ترین دلیل اثبات جرمه.
2. شهادت شهود: اگه آدمایی بودن که با چشم خودشون دیدن یا با گوش خودشون شنیدن که بهت تهمت زدن، شهادتشون می تونه کمک بزرگی باشه. البته شهود باید شرایط خاصی داشته باشن (عادل باشن، عاقل باشن و…).
3. علم قاضی: گاهی اوقات قاضی با توجه به مجموعه مدارک و شواهد دیگه (مثل گزارش کارشناسان، فیلم، عکس، پیامک و…) به این نتیجه میرسه که جرم اتفاق افتاده. اینجا علم قاضی خودش دلیل اثبات محسوب میشه.
4. سوگند و قسامه: تو موارد خاص و محدودتری هم میشه از سوگند (قسم خوردن) یا قسامه (قسم های جمعی) استفاده کرد که تو پرونده های افترا کمتر پیش میاد.

تو این دوره و زمونه، ادله دیجیتال خیلی مهم شدن. پیامک ها، ایمیل ها، پست های شبکه های اجتماعی، وویس ها و فیلم های ضبط شده، همه می تونن به عنوان مدرک استفاده بشن. البته اثبات صحت و اعتبار این مدارک دیجیتال یه کم تخصصیه و وکیل می تونه کمکت کنه که چطور اینا رو به دادگاه ارائه بدی و ازشون دفاع کنی.

اگه بهت تهمت زدن، چطور از خودت دفاع کنی؟ (برای فرد متهم)

گاهی اوقات ممکنه خود شما متهم به تهمت یا افترا بشی. تو این شرایط، مهم اینه که بدونی چطور از خودت دفاع کنی و بی گناهیت رو ثابت کنی. دفاع درست، می تونه سرنوشت پرونده رو کاملاً عوض کنه.

راه های دفاعی چیا هستن؟

اگه بهت اتهام تهمت یا افترا زدن، می تونی از این راه ها برای دفاع از خودت استفاده کنی:

1. اثبات صحت ادعا: اگه اون چیزی که به طرف نسبت دادی واقعاً درست بوده و می تونی ثابتش کنی، دیگه مفتری نیستی و از مجازات خلاص میشی. این مهم ترین راه دفاعیه.
2. اثبات عدم وجود سوء نیت: به خصوص تو افترا عملی، اگه بتونی ثابت کنی که قصدت متهم کردن طرف نبوده (مثلاً اشیا رو ناخواسته اونجا گذاشتی یا از روی شوخی بوده)، می تونه به نفعت تموم بشه.
3. عدم صراحت انتساب: اگه اون حرفی که زدی یا کاری که کردی، واضحاً یه جرم رو به طرف نسبت نداده باشه و بشه جور دیگه ای هم تفسیرش کرد، ممکنه از اتهام افترا رها بشی.
4. عدم جرم بودن عمل انتسابی: اگه اون کاری که به طرف نسبت دادی، اصلاً طبق قانون جرم نبوده، پس افترا محقق نشده.
5. استفاده از شهود و مدارک: می تونی شهود یا مدارکی رو ارائه بدی که نشون میده تو بی گناهی.

تو این شرایط، حتماً از یه وکیل باتجربه کمک بگیر. وکیل می تونه بهترین استراتژی دفاعی رو برات بچینه و جلوی سوء استفاده از قوانین رو بگیره.

اگه ثابت بشه تهمت ناروا بوده، چی میشه؟

اگه شاکی نتونه ثابت کنه که بهش تهمت یا افترا زدی و تو تبرئه بشی، می تونی اقدام متقابل انجام بدی. یعنی چی؟ یعنی می تونی از اون شاکی به خاطر افترا (چون خودش بهت دروغی اتهام زده) یا نشر اکاذیب یا اعاده حیثیت شکایت کنی. اینجوری کسی که به ناحق بهت تهمت زده، خودش به دردسر میفته و مجازات میشه. پس اینجاست که می گن چاه مکن بهر کسی، اول خودت بعداً کسی.

تفاوت افترا و نشر اکاذیب: یه مرز باریک!

تا اینجا توهین و تهمت و افترا رو با هم بررسی کردیم. حالا می خوام یه مفهوم دیگه رو هم بهتون بگم که خیلی شبیه افتراست و گاهی باهاش اشتباه گرفته میشه: نشر اکاذیب.

نشر اکاذیب طبق ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی (بخش جرایم رایانه ای) یا ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی، یعنی اینکه شما اخبار دروغ یا مطالب خلاف واقع رو تو جامعه منتشر کنی یا به دیگران نسبت بدی. حالا فرق اصلیش با افترا چیه؟

1. هدف: تو افترا، هدف اینه که یه جرم مشخص رو به یکی نسبت بدی. اما تو نشر اکاذیب، هدف می تونه ایجاد تشویش اذهان عمومی، ضرر زدن به اعتبار کسی یا حتی ایجاد یه ترس بی مورد باشه. لازم نیست اون چیزی که منتشر می کنی حتماً جرم باشه.
2. صراحت انتساب: تو افترا، باید جرم رو به صورت صریح و واضح به یکی نسبت بدی. ولی تو نشر اکاذیب، ممکنه خبر دروغ رو به صورت کلی منتشر کنی و لزوماً به فرد خاصی اشاره نکنی یا به صورت غیرصریح باشه.
3. ضرر: برای اثبات نشر اکاذیب، لازمه که اون خبر دروغ باعث ضرر مادی یا معنوی به یه نفر یا جامعه شده باشه، یا حداقل باعث تشویش اذهان عمومی بشه. اما تو افترا، صرف نسبت دادن جرم و ناتوانی از اثباتش، جرم رو محقق می کنه.

پس، اگه یکی یه دروغی رو تو کانال تلگرامش منتشر کنه که به ضرر یه شرکت باشه، ولی مستقیم به مدیر عامل اون شرکت اتهام جرمی نزنه، اینجا بیشتر با نشر اکاذیب سروکار داریم تا افترا. مرز بین این دو جرم واقعاً باریکه و تشخیصش به عهده قاضیه. اینجاست که باز هم نقش یه وکیل متخصص خیلی پررنگ میشه.

سوالات متداول درباره تهمت و افترا

عاقبت تهمت زدن به دیگران چیه؟

عاقبت تهمت زدن تو قانون ما، بسته به اینکه این تهمت به شکل افترا قولی باشه یا افترا عملی، فرق می کنه. برای افترا قولی، مجازاتش جزای نقدی درجه شش (مبلغی بین دو تا هشت میلیون تومان) هست. اما اگه افترا از نوع عملی باشه (یعنی با گذاشتن ابزار جرم پاپوش دوخته باشی)، مجازاتش حبس از سه ماه تا یک سال و شش ماه و یا تا ۷۴ ضربه شلاقه. جدای از این مجازات های قانونی، تهمت زدن می تونه از نظر اجتماعی و آبرویی هم عواقب خیلی بدی داشته باشه و اعتماد آدم ها رو از بین ببره.

آیا افترا فقط با حرف زدن اتفاق میفته؟

نه، افترا فقط با حرف زدن یا نوشتن (افترا قولی) اتفاق نمی افته. یه نوع افترا داریم به اسم افترا عملی که با یه سری کارهای فیزیکی انجام میشه. مثلاً اگه کسی عمداً و با نیت بد، مواد مخدر یا یه سلاح غیرمجاز رو تو خونه یا ماشین یکی دیگه بذاره تا اون رو متهم کنه، این هم نوعی افتراست.

آیا جرم افترا قابل گذشت هست؟

بله، جرم افترا (چه قولی و چه عملی) جزو جرایم قابل گذشت محسوب میشه. این یعنی اگه شما که قربانی افترا هستی، رضایت بدی و از شکایتت بگذری، پرونده بسته میشه و فرد متهم مجازات نمیشه. ولی اگه رضایت ندی، قانون پرونده رو تا صدور حکم نهایی پیگیری می کنه.

معمولاً چقدر طول میکشه تا به پرونده افترا رسیدگی بشه؟

زمان رسیدگی به پرونده های افترا مثل بقیه پرونده های قضایی، به عوامل مختلفی بستگی داره؛ مثل شلوغی دادگاه، پیچیدگی پرونده، کامل بودن مدارک و شواهد، و اینکه طرفین چقدر همکاری می کنن. ممکنه چند ماه طول بکشه تا به نتیجه برسه. تو این پروسه، داشتن یه وکیل خوب می تونه خیلی به سرعت بخشیدن کارها کمک کنه.

اگر شاکی نتونه افترا رو ثابت کنه، چه اتفاقی میفته؟

اگه شاکی (کسی که ادعا کرده بهش افترا زدن) نتونه ادعاش رو با مدارک و شواهد کافی ثابت کنه، پرونده به نفع متهم بسته میشه و متهم تبرئه میشه. تازه، تو این شرایط، متهم می تونه از شاکی بابت تهمت ناروا یا نشر اکاذیب شکایت کنه و درخواست اعاده حیثیت بده.

تهمت زدن به کسی که فوت کرده، جرمه؟

خیر، طبق قوانین فعلی ایران، جرم افترا و توهین فقط علیه اشخاص زنده قابل تحقق است و تهمت زدن به مرده، جرم محسوب نمی شود.

فرق تهمت و فحاشی چیه؟

تهمت (افترا) یعنی نسبت دادن یک جرم به کسی که نتونی ثابتش کنی، در حالی که فحاشی (توهین) یعنی به کار بردن الفاظ رکیک، توهین آمیز یا انجام رفتاری که باعث تحقیر و بی احترامی به دیگری بشه، بدون اینکه لزوماً جرمی بهش نسبت بدی. مجازات هر کدوم هم متفاوته.

حرف آخر

دیدیم که مجازات تهمت و افترا، چه قولی باشه و چه عملی، چقدر می تونه جدی باشه و زندگی آدم ها رو تحت تاثیر قرار بده. آبرو و حیثیت هر انسانی از مهم ترین دارایی هاشه و قانون هم برای حفظش سنگ تموم گذاشته. اما پیچیدگی های حقوقی این مسائل، از تشخیص توهین از افترا گرفته تا جمع آوری مدارک و پیگیری پرونده تو دادگاه، می تونه برای آدم های عادی حسابی گیج کننده باشه.

اینجاست که نقش یه وکیل باتجربه و متخصص کیفری، مثل یه چراغ راه می مونه. یه وکیل خوب نه تنها می تونه بهت کمک کنه تا حق و حقوقت رو بشناسی و از خودت دفاع کنی، بلکه می تونه بهترین راهکارها رو برای اثبات بی گناهی یا احقاق حقت بهت نشون بده. پس اگه خدای نکرده تو این موقعیت ها قرار گرفتی، به جای اینکه سردرگم بشی، حتماً با یه وکیل متخصص مشورت کن. ما اینجا آماده ایم تا با تجربه و دانش حقوقی مون، در تمام مراحل کنارت باشیم و کمکت کنیم پرونده ات رو با بهترین نتیجه به سرانجام برسونی.