قوانین مربوط به سفته

سفته یکی از اون ابزارهای مالیه که خیلی از ماها ممکنه تو زندگی روزمره، چه توی کار و چه تو معاملات شخصی، باهاش سروکار داشته باشیم. اما واقعاً چقدر از قوانین و پیچ و خم های اون سر در میاریم؟ ندونستن همین نکات کوچیک می تونه دردسرهای بزرگی برامون درست کنه. این مقاله یه راهنمای کامله تا دیگه نگران مشکلات سفته نباشید و با خیال راحت ازش استفاده کنید.

شاید براتون پیش اومده باشه که برای استخدام جایی، یا برای ضمانت یه وام، ازتون سفته بخوان. یا شاید خودتون مجبور شدید برای کسی سفته ای صادر کنید. اینجاست که اهمیت آشنایی با قوانین مربوط به سفته خودش رو نشون میده. اگر قوانین سفته رو ندونید، ممکنه هم پولتون به خطر بیفته و هم گرفتار دردسرهای حقوقی بشید. تو این راهنمای جامع، از اول تا آخر سفته رو با هم بررسی می کنیم؛ از اینکه اصلاً سفته چیه و چطور پر میشه، تا اینکه اگه لازم شد چطور میشه اون رو به اجرا گذاشت و پولشو وصول کرد. پس اگه دوست دارید بدون هیچ نگرانی از این سند تجاری استفاده کنید، تا آخر این مطلب با من همراه باشید.

اصلاً سفته چیه و چرا اینقدر مهمه؟

سفته، به زبان حقوقی فته طلب، یه جور سند تجاریه که صادرکننده اش (همون کسی که سفته رو امضا می کنه) قول میده مبلغی رو تو یه تاریخ مشخص یا هر وقت که دارنده سفته خواست، به اون شخص یا به هر کسی که سفته رو داره، پرداخت کنه. خب، به زبان خودمونی تر، سفته یه برگه قول و قراره که توش نوشته شده «منِ امضاکننده، فلان مقدار پول رو تو فلان تاریخ به فلانی میدم». همین قدر ساده و همین قدر هم پیچیده! چون همین قول و قرار ساده، کلی پشتش قانون و تبصره داره.

سفته به زبان ساده: یه برگه تعهدآور

تصور کنید قراره یه جنسی رو قسطی بخرید یا یه وامی از دوست و آشنا بگیرید. طرف مقابل برای اینکه خیالش راحت باشه که شما پولش رو پس میدید، ازتون یه سفته می خواد. شما با امضای اون سفته، عملاً متعهد میشید که مبلغ قید شده رو تو تاریخ مشخص شده بپردازید. پس سفته در واقع یه سند تعهدآور و قابل معامله است که مثل چک و برات، اعتبار قانونی داره و میشه روش حساب کرد. اما حواستون باشه که این اعتبار منوط به رعایت یه سری نکات توی پر کردن سفته است.

سفته در معاملات بازرگانی و تجاری خیلی کاربرد داره و به عنوان یک سند تعهد، صادرکننده اش رو ملزم به پرداخت وجه نوشته شده در اون می کنه. البته این روزها بیشتر برای ضمانت استفاده میشه تا خود پرداخت، چون برای پرداخت های مستقیم، چک رواج بیشتری پیدا کرده. با این حال، هر دو سند، قواعد حقوقی خاص خودشون رو دارن که دونستنشون واقعاً ضروریه.

سفته با چک و برات چه فرقی داره؟

خیلی ها سفته رو با چک اشتباه می گیرن، یا فکر می کنن برات هم همون سفته است. اما این سه تا سند تجاری، هر کدوم ویژگی های خاص خودشون رو دارن. درسته که همشون تعهدآورن و برای پرداخت پول به کار میرن، ولی تفاوت های اساسی ای دارن که دونستنشون خیلی مهمه. بیاین یه نگاهی به این تفاوت ها بندازیم تا کامل متوجه قضیه بشید:

ویژگی	سفته	چک	برات
صادرکننده	هر شخص حقیقی یا حقوقی	صاحب حساب بانکی	هر شخص حقیقی یا حقوقی (دستوردهنده)
مکان صدور	هر مکانی	فقط در بانک	هر مکانی
محل پرداخت	معمولاً نزد صادرکننده یا جای مشخص شده	بانک صادرکننده چک	نزد شخص ثالث (برات گیر)
جنبه کیفری	ندارد (فقط حقوقی)، مگر در موارد کلاهبرداری	در صورت برگشت، جنبه کیفری دارد	ندارد (فقط حقوقی)
اجرای از طریق ثبت	امکان پذیر نیست	امکان پذیر است	امکان پذیر نیست
واخواست	باید واخواست شود تا مزایای تجاری حفظ شود	امکان برگشت زدن دارد (معادل واخواست)	باید واخواست شود
مسئولیت تضامنی	صادرکننده و ظهرنویسان مسئولیت تضامنی دارند	صادرکننده و ظهرنویسان مسئولیت تضامنی دارند	صادرکننده، برات گیر (قبول کننده) و ظهرنویسان مسئولیت تضامنی دارند
سقف مبلغ	مبلغ اسمی روی خود سفته درج شده است	محدودیتی ندارد	محدودیتی ندارد

همونطور که می بینید، چک از نظر قانونی حمایت های بیشتری داره و میشه زودتر به پولش رسید، به خاطر جنبه کیفری و امکان اجرای ثبتی. سفته اما فقط جنبه حقوقی داره و برای وصول اون باید حتماً به دادگاه مراجعه کنید و یه سری مراحل خاص خودش رو طی کنید. پس این تفاوت ها رو حسابی یادتون باشه!

مبلغ سفته و سقف تعهدش چقدره؟

حتماً دیدید که روی هر برگ سفته یه مبلغی نوشته شده، مثلاً «تا سقف ۳۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال». این یعنی شما نمی تونید روی اون برگه سفته، مبلغی بیشتر از این سقف رو بنویسید. اگه مبلغ تعهد شما بیشتر از سقف یه برگ سفته باشه، باید از چند تا سفته استفاده کنید. مثلاً اگه می خواید یک میلیارد ریال سفته بدید و سقف هر برگه سیصد میلیون ریاله، باید ۴ تا سفته صادر کنید.

این قضیه برای چک فرق داره؛ شما روی چک هر مبلغی که بخواید می تونید بنویسید و محدودیتی از این بابت وجود نداره. پس حواستون باشه وقتی سفته صادر می کنید، مبلغ رو حتماً دقیق و مطابق با سقف سفته بنویسید و البته به حروف هم ذکر کنید تا هیچ جای ابهامی نمونه.

انواع سفته: هر کدوم برای کاری!

سفته فقط یه نوع نیست، بلکه بسته به اینکه تو چه شرایطی و برای چه منظوری ازش استفاده میشه، انواع مختلفی پیدا می کنه. درسته که ظاهر همه سفته ها شبیه هم هست، اما کارکردشون و قوانین دور و برشون می تونه حسابی متفاوت باشه. بیاید با هم مهم ترین انواع سفته و کاربردهای هر کدوم رو ببینیم:

سفته معمولی یا پرداخت: برای قول و قرارهای مالی

این نوع سفته، همون سفته ای هست که برای پرداخت یه مبلغ مشخص در آینده استفاده میشه. مثلاً شما جنسی رو خریدی و قراره پولش رو سه ماه دیگه بدی. فروشنده ازت سفته می گیره. یا یه وامی گرفتی و سفته میدی تا مطمئن بشن اقساط رو پرداخت می کنی. در واقع، این سفته یه جور سند اعتباریه که نشون میده شما متعهد به پرداخت پول در زمان مقرر هستید. سفته بانکی هم یکی از اصطلاحات رایج برای همین نوع سفته هست که به معنای سفته ای است که از بانک تهیه شده و برای پرداخت های مالی استفاده می شود.

سفته ضمانت: پای ثابت استخدام و تعهدات کاری

یکی از پرکاربردترین انواع سفته، سفته ضمانت هست. مخصوصاً وقتی میرید سر یه کار جدید، خیلی پیش میاد که کارفرما ازتون سفته به عنوان ضمانت حسن انجام کار بخواد. این سفته در واقع برای اینه که اگه شما به تعهدات کاری تون عمل نکردید یا به شرکت ضرری وارد کردید، کارفرما بتونه از طریق اون سفته، خسارتشو جبران کنه. اما این نوع سفته، خودش هم قوانین ریز و درشت زیادی داره که حتماً باید بدونید.

نکات طلایی برای سفته ضمانت کار

اگه قراره سفته ضمانت کار بدید، حسابی حواستون رو جمع کنید. این نکات رو جدی بگیرید:

• حتماً عبارت بابت ضمانت حسن انجام کار یا بابت ضمانت تعهدات قرارداد شماره… رو روی سفته قید کنید. این کار باعث میشه سفته از حالت پرداخت عادی خارج بشه و جنبه ضمانتی پیدا کنه.
• نام کارفرما یا شرکت رو به عنوان گیرنده بنویسید. هرگز سفته ضمانت رو در وجه حامل صادر نکنید.
• یه قرارداد کار کتبی داشته باشید و حتماً توش به سفته ضمانت اشاره کنید. این قرارداد بهترین مدرک برای اثبات امانت بودن سفته شماست.
• ته برگ سفته رو پیش خودتون نگه دارید. ته برگ سفته، شماره سریال و مبلغ سفته رو نشون میده و می تونه بعداً به دردتون بخوره.
• سفته رو سفید امضا ندید! این یه خط قرمز بزرگه. سفته سفید امضا ریسک خیلی بالایی داره و ممکنه براتون دردسر درست کنه.

یادتون باشه، سفته ضمانت فقط زمانی قابل اجراست که اون تعهدی که سفته بابتش داده شده، واقعاً زیر پا گذاشته شده باشه و کارفرما بتونه این رو اثبات کنه. صرف داشتن سفته دلیل بر طلبکار بودن نیست.

سفته در وجه حامل: دو سر سود یا دو سر ضرر؟

سفته ای که تو بخش در وجه اون، به جای اسم یه شخص خاص، عبارت در وجه حامل نوشته شده باشه، یعنی هر کسی که سفته رو در دست داره، صاحب اون سفته محسوب میشه و می تونه وجهش رو مطالبه کنه. این نوع سفته، قابلیت انتقال خیلی راحتی داره و برای همین هم ریسک های خاص خودش رو داره.

مزایا: سرعت و سهولت در انتقال و معامله، بدون نیاز به ظهرنویسی برای هر انتقال.
معایب و ریسک ها: اگه سفته گم بشه یا دزدیده بشه، هر کسی که اون رو پیدا کنه می تونه مدعی باشه و شما رو مجبور به پرداخت وجه کنه. برای همین، برای سفته های مبلغ بالا یا مواردی که جنبه ضمانتی دارن، اصلاً توصیه نمیشه که سفته رو در وجه حامل صادر کنید.

سفته بدون تاریخ و سفته سفید امضا: چرا باید حسابی حواست باشه؟

1. سفته بدون تاریخ: اگه سفته ای رو بدون درج تاریخ سررسید صادر کنید، دارنده سفته هر وقت که بخواد می تونه اون رو مطالبه کنه. این یعنی شما هر لحظه ممکنه با مطالبه وجه سفته مواجه بشید. در واقع، این سفته حالت عندالمطالبه پیدا می کنه.
2. سفته سفید امضا: وای از سفته سفید امضا! این یکی از خطرناک ترین انواع سفته است. سفته سفید امضا یعنی شما یه سفته رو فقط امضا کردید و بقیه جاهای اون مثل مبلغ، تاریخ و نام گیرنده رو خالی گذاشتید. این یعنی به طرف مقابل این اختیار رو دادید که هر مبلغ و هر تاریخی رو که بخواد روی اون سفته بنویسه و شما رو مسئول پرداخت اون بدونه. ریسک سوءاستفاده از سفته سفید امضا فوق العاده بالاست و به هیچ وجه توصیه نمیشه که این کار رو انجام بدید. اگه مجبور شدید سفته سفید امضا بدید، حتماً یه رسید کتبی و دقیق از طرف مقابل بگیرید که توش تمام جزئیات سفته (شماره سریال، مبلغ تقریبی، علت صدور) قید شده باشه و مشخص بشه که سفته به امانت داده شده.

چطوری سفته رو درست و حسابی پر کنیم؟ (راهنمای گام به گام)

پر کردن صحیح سفته، الفبای استفاده از این سند تجاریه. اگه یه جای سفته رو اشتباه پر کنید یا نکته ای رو رعایت نکنید، ممکنه سفته از حالت سند تجاری خارج بشه و فقط یه سند عادی محسوب بشه. این یعنی شما از مزایای قانونی سفته (مثل مسئولیت تضامنی یا تامین خواسته) محروم میشید. پس بیایید ببینیم چطور باید سفته رو درست و حسابی پر کرد:

از کجا سفته بخریم که خیالمون راحت باشه؟

سفته رو می تونید از دو جا تهیه کنید:

• شعب بانک ملی: بهترین و مطمئن ترین راه اینه که سفته رو از شعب بانک ملی بخرید. اینجا خیالتون راحته که سفته اصله و مشکلی از بابت تقلبی بودن نداره.
• دکه های روزنامه فروشی و لوازم تحریرها: بعضی از دکه ها و لوازم تحریرها هم سفته می فروشن. اما یه نکته مهم اینجاست که در سال های اخیر گزارش هایی از فروش سفته های تقلبی در این مکان ها بوده. پس اگه مجبور شدید از اینجا سفته بخرید، حسابی حواستون باشه و از اصالت سفته مطمئن بشید. بهتره تا جای ممکن، خریدتون رو از بانک ملی انجام بدید.

مدارک لازم برای گرفتن سفته: یه کارت ملی کافیه!

خوشبختانه برای خرید سفته کار سختی در پیش ندارید. برای دریافت سفته، فقط کافیه کارت ملی تون رو همراه داشته باشید. نیازی به مدارک شناسایی پیچیده دیگه نیست. هر برگ سفته یه شماره پیگیری مخصوص به خودش داره و مثل اوراق قرضه ارزش گذاری میشه.

آموزش گام به گام نحوه صحیح پر کردن سفته: ریز به ریز!

رسیدیم به مهم ترین بخش: چطور سفته رو پر کنیم؟ هر بخش از سفته اهمیت خودش رو داره و باید با دقت تکمیل بشه. این مراحل رو با دقت دنبال کنید:

۱. مبلغ سفته: عدد و حروف رو دست کم نگیر!

اینجا قسمتیه که باید مقدار پولی که متعهد میشید بپردازید رو بنویسید. حتماً مبلغ رو هم به عدد و هم به حروف بنویسید و مطمئن بشید که این دو تا با هم جور در میان. اگه تناقضی بین عدد و حروف باشه، معمولاً مبلغی که به حروف نوشته شده، ملاک قرار می گیره. یادتون نره که مبلغ نباید از سقف اسمی سفته بیشتر باشه. مثلاً اگه سفته شما ۳۰۰ میلیون ریالیه، نمی تونید توش چهارصد میلیون ریال بنویسید.

۲. تاریخ صدور: شناسنامه سفته شماست

باید تاریخ دقیق روز، ماه و سالی که سفته رو صادر می کنید، بنویسید. این تاریخ، مثل شناسنامه سفته شماست و برای خیلی از محاسبات حقوقی (مثل مهلت واخواست) کاربرد داره. اگه تاریخ صدور رو ننویسید، سفته اعتبار تجاری خودش رو از دست میده و به یه سند عادی تبدیل میشه.

۳. نام گیرنده: صاحب پول کیه؟

این بخش برای نوشتن اسم کسیه که قراره پول رو از شما بگیره. اگه سفته رو برای یه شخص حقیقی صادر می کنید، اسم و فامیل کاملش رو بنویسید. اگه برای یه شرکت یا موسسه است، نام کامل حقوقی اون رو بنویسید. اگه این بخش رو خالی بذارید یا بنویسید در وجه حامل، همونطور که گفتیم سفته در وجه حامل محسوب میشه و هر کسی که سفته رو داشته باشه، می تونه پولش رو مطالبه کنه. برای امنیت بیشتر، همیشه نام گیرنده رو مشخص کنید.

۴. تاریخ پرداخت (سررسید): کی باید پول رو بدی؟

این قسمت، تاریخیه که شما متعهد میشید مبلغ سفته رو پرداخت کنید. می تونه یه تاریخ مشخص (مثلاً ۱۴۰۴/۰۸/۲۵) یا عبارت عندالمطالبه (یعنی هر وقت دارنده سفته خواست) باشه. اگه این بخش رو خالی بذارید، سفته عندالمطالبه محسوب میشه و دارنده هر وقت خواست می تونه اونو به اجرا بذاره. پس اگه نمی خواید همیشه نگران باشید، تاریخ دقیق پرداخت رو حتماً مشخص کنید.

۵. امضا یا مهر صادرکننده: پای امضا که میاد وسط…

این قسمت، امضا یا مهر شماست که با اون، تمام تعهدات مربوط به سفته رو قبول می کنید. امضای سفته حکم سندیت اون رو داره. اگه سفته مهر و امضا نداشته باشه، هیچ اعتباری نداره. دقت کنید که این بخش و تمام بخش های بالا رو حتماً خود صادرکننده باید تکمیل و امضا کنه.

۶. مهم ترین نکته: درج علت صدور در سفته (مخصوصاً در سفته ضمانت)

اگه سفته ای که صادر می کنید از نوع ضمانتی هست، حتماً و حتماً و حتماً در قسمت مربوط به متن سفته یا جایی که فضای کافی داره، به صورت واضح و با خط خوانا بنویسید: این سفته بابت ضمانت حسن انجام کار [نام شخص/شرکت] در قرارداد مورخ [تاریخ قرارداد] صادر گردیده و قابلیت نقدشوندگی ندارد مگر در صورت احراز عدم انجام تعهدات. این جمله طلایی، سفته شما رو از حالت پرداخت خارج می کنه و اثبات می کنه که هدف از صدور سفته، فقط ضمانت بوده و نه بدهی نقدی. این کار می تونه حسابی از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری کنه و حق شما رو حفظ کنه.

وقتی کار به دعوا می کشه: قوانین اجرای سفته و وصول پولش

حالا فرض کنیم یه سفته ای دستتونه و سررسیدش گذشته، اما طرف مقابل پول رو پرداخت نکرده. یا خدای نکرده، شما سفته ای رو صادر کردید و الان با مطالبه وجهش مواجه شدید. اینجاست که قوانین اجرای سفته وارد میدون میشن. مراحل وصول سفته، برخلاف چک، فقط از طریق دادگاه امکان پذیره. یعنی نمی تونید مثل چک برید اجرای ثبت و سفته رو وصول کنید. بیاین قدم به قدم ببینیم چه مراحلی داره:

پشت نویسی یا ظهرنویسی سفته: انتقال یا ضمانت؟

سفته هم مثل چک قابلیت انتقال داره. یعنی دارنده سفته می تونه حقوق خودش رو به کس دیگه واگذار کنه. این کار رو با «پشت نویسی» یا «ظهرنویسی» انجام میدن.

پشت نویسی سه تا کاربرد اصلی داره:

1. پشت نویسی برای انتقال: اگه دارنده سفته بخواد اون رو به شخص دیگه ای واگذار کنه، پشت سفته رو امضا می کنه و اسم اون شخص جدید رو می نویسه. با این کار، تمام حقوق و مزایای سفته به فرد جدید منتقل میشه.
2. پشت نویسی برای وکالت: گاهی اوقات، دارنده سفته می خواد شخص دیگه ای رو نماینده خودش برای وصول سفته قرار بده. در این صورت، پشت سفته می نویسه برای وکالت در وصول و امضا می کنه. با این کار، وکیل می تونه به جای دارنده سفته، کارهای مربوط به وصول رو انجام بده.
3. پشت نویسی برای ضمانت: یه نفر دیگه (که بهش ضامن میگن) می تونه پرداخت مبلغ سفته رو ضمانت کنه. برای این کار، پشت سفته رو امضا می کنه و می نویسه بابت ضمانت. با این کار، ضامن هم همراه صادرکننده، مسئولیت تضامنی در پرداخت مبلغ سفته پیدا می کنه.

واخواست سفته: حتماً باید این کار رو بکنی؟

یکی از مهم ترین مراحل برای حفظ مزایای تجاری سفته، «واخواست» اونه. واخواست چیه؟ یه جور اخطار رسمی به صادرکننده سفته است که آقا! سررسید سفته رسیده و شما پول رو پرداخت نکردی.

• واخواست چیه و به چه دردی می خوره؟ واخواست شبیه همون برگشت زدن چک می مونه. با واخواست، شما رسماً به صادرکننده اعلام می کنید که به تعهدش عمل نکرده. این کار برای اینه که بتونید از مزایای قانونی سفته به عنوان یک سند تجاری (مثل مسئولیت تضامنی ظهرنویسان یا امکان درخواست تامین خواسته بدون تودیع خسارت) بهره مند بشید.
• مهلت قانونی و هزینه های واخواست: شما برای واخواست سفته، فقط ۱۰ روز از تاریخ سررسید مهلت دارید. برای این کار باید به بانک مراجعه کنید و واخواست نامه رو پر کنید. هزینه واخواست هم ۲ درصد مبلغ اسمی سفته است. مثلاً اگه سفته ۱۰۰ میلیون تومانی دارید، باید ۲ میلیون تومان برای واخواستش هزینه کنید.
• اگه واخواست نکنی چی میشه؟ اگه تو این مهلت ۱۰ روزه واخواست نکنید، سفته خاصیت تجاری خودش رو از دست میده و به یک سند عادی تبدیل میشه. این یعنی دیگه نمی تونید علیه ظهرنویسان و ضامنین سفته شکایت کنید و فقط می تونید از صادرکننده سفته شکایت کنید، اون هم به عنوان یه بدهی عادی. همچنین، اگه واخواست نکنید، برای درخواست تامین خواسته (توقیف اموال بدهکار قبل از حکم قطعی) باید خسارت احتمالی رو هم به دادگاه بدید.

تمام مقرراتی که در مورد بروات تجاری راجع به واخواست و اقامه دعوی و مرور زمان و سایر مسائل مربوطه میباشد در مورد فته طلب نیز رعایت خواهد شد.

مراحل اجرا گذاشتن سفته از طریق دادگاه: قدم به قدم تا حقتو بگیری

خب، حالا که واخواست رو انجام دادی (یا حتی اگه انجام ندادی، ولی می دونی یه مقدار از مزایاش رو از دست دادی)، وقتشه که سفته رو از طریق دادگاه به اجرا بذاری. این روش، اصلی ترین و رایج ترین راه برای وصول وجه سفته است:

1. تنظیم و ثبت دادخواست: از کجا شروع کنیم؟ اولین کاری که باید بکنید، تنظیم دادخواست مطالبه وجه سفته است. برای این کار باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کنید. تو دادخواست، باید اسم صادرکننده سفته و اگه ظهرنویس یا ضامن هم داره، اسم اونا رو هم به عنوان خوانده قید کنید.
2. مدارک لازم برای دادخواست:
   • اصل سفته
   • واخواست نامه (اگه واخواست کردی)
   • مدارک شناسایی خودتون (کارت ملی و شناسنامه)

   این مدارک رو باید ضمیمه دادخواست کنید. اگه اموالی از بدهکار می شناسید، همون موقع تو دادخواست معرفی کنید تا دادگاه بتونه اونا رو توقیف کنه.

3. مرجع صالح برای رسیدگی: کجا شکایت کنم؟
   • اگه مبلغ سفته تا ۲۰ میلیون تومان باشه، شورای حل اختلاف صلاحیت رسیدگی داره.
   • اگه مبلغ سفته بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشه، باید به دادگاه حقوقی مراجعه کنید.
4. هزینه دادرسی: پول و مراحلش هزینه دادرسی برای اجرا گذاشتن سفته، ۳.۵ درصد مبلغ سفته است. یعنی اگه سفته ۱۰۰ میلیون تومانی دارید، ۳.۵ میلیون تومان باید برای هزینه دادرسی بپردازید.
5. تامین خواسته: توقیف اموال بدهکار قبل از حکم تامین خواسته یعنی شما از دادگاه می خوای که قبل از صدور حکم نهایی، اموال بدهکار رو توقیف کنه تا نتونه اونا رو منتقل یا مخفی کنه. اگه سفته رو واخواست کرده باشی، می تونی بدون پرداخت خسارت احتمالی، تقاضای تامین خواسته کنی. در غیر این صورت، برای تامین خواسته باید یه مبلغی رو به عنوان خسارت احتمالی به حساب دادگستری واریز کنی.
6. اجرای حکم و توقیف اموال: پای معامله ای که بستی بعد از اینکه دادگاه حکم به پرداخت وجه سفته داد و حکم قطعی شد، اگه صادرکننده باز هم پول رو پرداخت نکرد، می تونید درخواست اجرای حکم رو بدید. اگه اموالی از بدهکار می شناسید، معرفی می کنید تا توقیف و فروخته بشن و از محل اون پول، طلب شما پرداخت بشه.
7. بازداشت صادرکننده سفته: در صورتی که بدهکار پول رو نپردازه و هیچ مالی هم برای توقیف نداشته باشه، با درخواست شما، ممکنه حکم بازداشت صادرکننده سفته صادر بشه.
8. اعسار و قسط بندی: وقتی توان پرداخت نداری اگه صادرکننده سفته واقعاً توانایی پرداخت یکجای بدهی رو نداشته باشه، می تونه دادخواست اعسار (یعنی ناتوانی مالی) بده و از دادگاه تقاضای قسط بندی بدهی رو بکنه. در صورت اثبات اعسار، دادگاه بدهی رو قسط بندی می کنه.

آیا می شه سفته رو از طریق اجرای ثبت وصول کرد؟

یه سوال پرتکرار اینه که آیا میشه سفته رو هم مثل چک، از طریق اجرای ثبت وصول کرد؟ جوابش قاطعانه خیر هست. برخلاف چک که یه سند لازم الاجرا محسوب میشه و میشه از طریق اجرای ثبت اونو وصول کرد، سفته چنین قابلیتی رو نداره. یعنی برای وصول سفته، حتماً و حتماً باید مسیر دادگاه و مراحل حقوقی اون رو طی کنید. پس این نکته مهم رو فراموش نکنید.

سوالات متداول درباره سفته

آیا سفته زندان داره؟

نه، سفته به خودی خود جنبه کیفری نداره. یعنی اگه نتونی پول سفته رو بدی، بابت سفته ای که صادر کردی، مستقیم نمی ری زندان. پرونده اش حقوقیه. اما اگه بعد از صدور حکم دادگاه و قطعی شدن اون، با وجود توانایی مالی پول رو پرداخت نکنی و اموالی هم برای توقیف نداشته باشی، ممکنه با درخواست دارنده سفته و در چارچوب قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی، تا زمان پرداخت بدهی، بازداشت بشی. البته این با جنبه کیفری داشتن سفته فرق داره.

سفته بدون قرارداد معتبره؟

بله، سفته فی نفسه یه سند مستقله و برای اعتبارش لزوماً نیازی به یه قرارداد دیگه نداره. اما اگه سفته ای که صادر شده از نوع ضمانتی باشه، برای اثبات امانی بودن اون و جلوگیری از سوءاستفاده، حتماً باید یه قرارداد یا مدرک دیگه وجود داشته باشه که نشون بده سفته بابت ضمانت فلان تعهد صادر شده، نه بابت بدهی مستقیم. در غیر این صورت، دارنده سفته می تونه به راحتی اون رو به اجرا بگذاره و شما برای دفاع از خودتون کار سختی در پیش دارید.

چطور سفته رو باطل کنیم؟

معمولاً برای باطل کردن سفته، باید اون رو پاره کنید یا آتیش بزنید. این ساده ترین راه برای از بین بردن اعتبار سفته است. اما اگه سفته دست طرف مقابل باشه و شما نتونی اون رو بگیری و باطل کنی، بعد از ۵ سال از تاریخ سررسید (در صورتی که واخواست شده باشه و در این مدت اقدامی برای وصولش نشده باشه) یا ۵ سال از تاریخ صدور (اگه عندالمطالبه باشه و اقدامی نشده باشه)، سفته از نظر حقوقی بی اعتبار میشه و دیگه نمی شه اون رو به اجرا گذاشت.

مسئولیت تضامنی در سفته یعنی چی؟

مسئولیت تضامنی یعنی اگه چند نفر (مثلاً صادرکننده و ظهرنویس ها یا ضامن) بابت یه سفته مسئول باشن، دارنده سفته می تونه تمام مبلغ سفته رو از هر کدوم از اون ها که بخواد مطالبه کنه. یعنی لازم نیست که حتماً به ترتیب به تک تکشون مراجعه کنه. اون کسی هم که پول رو پرداخت کرده، می تونه بعداً از بقیه مسئولین مطالبه کنه.

بعد از چند سال سفته بی اعتبار میشه؟

اگه دارنده سفته بعد از ۵ سال از تاریخ سررسید (یا تاریخ صدور در سفته های عندالمطالبه) برای وصول اون اقدام نکنه، سفته بی اعتبار میشه و دیگه نمی تونه از طریق دادگاه اونو به اجرا بذاره و به مزایای سند تجاری بودن اون استناد کنه. یعنی حق اقامه دعوا در دادگاه رو از دست میده.

تفاوت «سَفته» و «سُفته» چیه؟

این یه سوال جالب و رایجه! تو زبان محاوره، خیلی ها از هر دو تلفظ «سَفته» و «سُفته» استفاده می کنن. اما اگه بخوایم دقیق باشیم و طبق قواعد دستور زبان و فرهنگ لغت نگاه کنیم، تلفظ صحیح و رایج کلمه «سفته» با فتحه روی «س» و سکون روی «ف»، یعنی «سَفته» هست. با این حال، استفاده از «سُفته» هم اونقدر رایج شده که دیگه ایرادی بهش وارد نیست و هر دو فهمیده میشن.

نتیجه گیری: خلاصه ی کلام

همونطور که دیدیم، قوانین مربوط به سفته ممکنه در نگاه اول پیچیده به نظر برسن، اما با کمی دقت و آگاهی، می تونید با خیال راحت از این ابزار مالی استفاده کنید و از دردسرهای احتمالی جلوگیری کنید. چه صادرکننده سفته باشید و چه دارنده اون، دونستن این قوانین برای حفظ حقوق شما حیاتیه. فراموش نکنید که همیشه بهترین کار اینه که قبل از هر اقدامی، اگه سوال یا ابهام حقوقی دارید، حتماً با یه متخصص حقوقی مشورت کنید. این مقاله یه راهنمای جامع بود، اما هر پرونده و هر شرایطی می تونه جزئیات خاص خودش رو داشته باشه که فقط یه وکیل یا مشاور حقوقی می تونه بهتون کمک کنه.

پس با آگاهی کامل سفته بدید، سفته بگیرید و از معاملاتتون لذت ببرید!