زاینده رود، منبع الهام هنرمندان – رودخان

رودخان/اصفهان یک پیشکسوت نقاشی اصفهان با بیان اینکه زاینده رود فقط یک رود در اصفهان نیست، بلکه پدیدآورندۀ مجموعه ای از زیست است، گفت: زاینده رود همیشه یک زایندگی فرهنگی و تصویری پدید می آورد که منبع الهام بسیاری از هنرمندان اصفهان بوده و هست.

از روز گذشته که به نام روز جهانی آب نام گذاری شده است، زاینده رود نیز گشوده شد و امروز نیز جریان آب از مسیر رودخانه در شهر اصفهان عبور خواهد کرد تا یک بار دیگر زایندگیِ خود را به رخ بکشد و بگوید که باید همیشگی باشد تا جریان زندگی، چونان گذشته در نصف جهان، جاری باشد و ساری. قطعاً این رود از دیرباز منبع الهام هنرمندان بسیاری بوده است و آثار مختلف و البته ویژه ای با نظر به آن و گام نهادن در کنارش، نشستن بر حاشیه اش و نفس کشیدن در هوایش خلق شده است. همین موضوع را با یکی از هنرمندان نقاش اصفهان درمیان گذاشتیم و او دربارۀ اثرگذاریِ زاینده رود بر روی هنر و البته بر نقاشی هایش گفت.

حسین تحویلیان، که از هنرمندان پیشکسوت نقاشی در اصفهان است و تاکنون مجموعه های درخشانی را با موضوع زاینده رود بر بوم نقاشی به تصویر کشیده است، در گفت وگو با رودخان، اظهار کرد: به دلیل اینکه اصفهانی و ساکن اصفهان هستم، در اکثر مواقع، منابع مطالعاتی تصویری من از اصفهان است. زاینده رود نیز چه زمانی که سرشار از آب بود و چه زمانی که خشک شد یکی از منابعی است که بر روی آن کار کرده ام و تعداد کثیری از آثار من درباره این رودخانه یا رگ حیاتی اصفهان شکل گرفته است.

وی افزود: چندین مجموعه با عناوین مختلف درباره زاینده رود کار کرده ام مانند مجموعه «پرواز» که دربارۀ تالاب گاوخونی است، یا مجموعه «عبور» که درباره زاینده رود است و مجموعه های دیگری که به خشکی و کم آبی زاینده رود می پردازند.

این نقاش اصفهانی با بیان اینکه آب از موضوعات و نکات مهمی است که در اکثر آثار هنرمندان حتی در دوران کهن نیز قابل مشاهده است، گفت: زاینده رود فقط یک رود در اصفهان نیست بلکه نوعی از فرهنگ، سنت ها و پدیدآورنده مجموعه ای از زیست است که اگر به سرچشمه زاینده رود تا جایی که به تالاب گاوخونی می رسید، توجه کنیم، بر ادبیات و اشعار تاثیرگذار بوده است.

تحویلیان ادامه داد: بنابراین، زاینده رود نه فقط به عنوان رودی که از جایی سرچشمه می گیرد و در جایی به انتها می رسد، بلکه دقیقاً معادل نام آن، همیشه یک زایندگی فرهنگی و تصویری پدید می آورد که منبع الهام بسیاری از هنرمندان اصفهان بوده و هست. در زمینه معماری، سنن و جشن هایی که در کنار این رود برپا می شد، ورود و خروج پرندگان و.. تاثیر داشته که بحثی کهن است.

وی اضافه کرد: زیست ما به عنوان کسی که در چنین منطقه ای از ایران زندگی می کند، مرهون همین رودخانه، آب وهوا و این فضا است که حذف آن نیز به نوعی اتفاقات دیگری که بسیاری از آن ها ناخوشایند است، مانند تغییر کسب وکارها، مهاجرت ها و.. را رقم می زند. به نظر می رسد که رسالت بسیاری از هنرمندان این است که به این قسمت بپردازند و بر آن تمرکز کنند.

این هنرمند اصفهانی با اشاره به مخاطب آثار خود گفت: مخاطبان چنین آثاری عموماً با آن ها ارتباط برقرار می کنند و مختص قشر خاصی نیست. 

تحویلیان همچنین درمورد تاثیر زاینده رود و آب بر آثار هنرمندان گذشته نیز چنین گفت: طی مطالعات مختلف به این نتیجه رسیده ایم که در فضای معماری با انعکاس آن در بسیاری از کاشی ها و حتی رنگ آن ها، حضور رود و رودخانه در بسیاری از آثار هنری نقاشان و نوع موادی که مورد استفاده قرار می گیرد، موثر بوده است.

وی افزود: اگر دقت کنید آثار نقاشی اصفهان بیشتر به صورت آبرنگی و روحی است؛ در حالی که منطقه ای مانند تبریز بیشترِ آثار رنگ و روغنی و جسمی را به خود اختصاص داده که احتمالاً برگرفته از منطقه و زیست است که حالت کوهستانی تر دارد. جالب است که هنرستان هنرهای زیبا که منطقه ای هنرمندپرور است، دقیقاً در مقابل رودخانه واقع شده و اکثر اساتید از همان شروع هنرستان، هنرجوها را به کنار رودخانه می بردند تا طراحی و نقاشی کار کنند که نقش آن در آثار هنرمندان منعکس شده است. 

این پیشکسوت نقاش اصفهان با بیان اینکه برای بررسی میزان تاثیر خشکی زاینده رود بر آثار هنرمندان امروزی باید کار پژوهشی دقیقی انجام شود، تصریح کرد: خشکی زاینده رود بر آثار من  اثرگذار بود، به این معنا که به نوعی من را از رنگ آبی به سمت رنگ های دیگر سوق داد ولی این موضوع باید به طور دقیق مورد مطالعه قرار گیرد. زمخت شدگی، روحیۀ غالبی است که نتیجۀ خشک شدن زاینده رود، یعنی اگر نخواهیم که به صورت خیلی علمی فعالیت کنیم نیز در نوع رفتار هنریِ بسیاری از افراد شاهد آن هستیم؛ پرداختن به اموری غیر از طبیعت را امروزه بیشتر در آثار هنری می بینیم که شاید این موضوع نیز نوعی از خشک شدگی رودخانه الهام می گیرد. 

تحویلیان در پایان ضمن تشکر از پرداختن به این موضوع، خاطرنشان کرد: مسیلۀ زاینده رود باید در سطح کلانِ کشور حل شود و مسایل ایجاد شده در نتیجۀ این موضوع از جمله اثرگذاریش در رفتارهای اجتماعی به قدری زیاد است که عدم انعکاس آب در آثار هنری شاید موضوعی جزیی باشد، هرچند که در ماندگاری، نکته عمیقی را تولید می کند، زیرا آنچه باقی خواهد ماند اثر هنری است.

پایان خبر رودخان