خلاصه کتاب فرزند خواندگی در حقوق ایران و اقلیت های دینی ( نویسنده هادی خسروانی )

کتاب فرزند خواندگی در حقوق ایران و اقلیت های دینی اثر هادی خسروانی به بررسی عمیق نهاد حقوقی فرزندخواندگی پیشینه تاریخی تحولات آن در نظام حقوقی ایران و جایگاه آن در میان اقلیت های دینی می پردازد. این اثر به چگونگی شکل گیری رابطه فرزندخواندگی و آثار حقوقی آن در قوانین کشورمان و دیدگاه ادیان مختلف می کاود.

معرفی کتاب

کتاب «فرزند خواندگی در حقوق ایران و اقلیت های دینی» نگاشته ارزشمند جناب آقای هادی خسروانی اثری تخصصی است که به یکی از حساس ترین و مهم ترین نهادهای حمایتی در حوزه حقوق خانواده یعنی فرزندخواندگی می پردازد. این کتاب با رویکردی علمی و پژوهشی مفاهیم بنیادین فرزندخواندگی را تشریح کرده و سیر تحول تاریخی این تأسیس حقوقی را در ادوار مختلف مورد بررسی قرار می دهد.

نویسنده در این اثر نه تنها به تبیین جایگاه فرزندخواندگی در قوانین موضوعه ایران می پردازد بلکه با نگاهی جامع وضعیت این نهاد را در میان پیروان ادیان الهی به رسمیت شناخته شده در کشورمان نیز کاوش می کند. این رویکرد تطبیقی به غنای علمی کتاب افزوده و آن را به منبعی ارزشمند برای دانشجویان پژوهشگران و دست اندرکاران حوزه حقوق خانواده تبدیل کرده است.

فرزندخواندگی به عنوان راهکاری قانونی برای حمایت از کودکان فاقد سرپرست مؤثر رابطه ای حقوقی میان طفل و خانواده پذیرنده ایجاد می کند. این رابطه هرچند ممکن است کاملاً مشابه رابطه نسبی نباشد اما آثار حقوقی و اجتماعی قابل توجهی به دنبال دارد که کتاب حاضر به تفصیل به آن ها می پردازد.

آقای هادی خسروانی با تخصص در دعاوی خانواده ارث ثبت احوال و سایر حوزه های مرتبط توانسته است ابعاد گوناگون این نهاد حقوقی را با دقت و عمق تحلیل کند.

کلیات

در فصل کلیات کتاب به معرفی اولیه نهاد فرزندخواندگی پرداخته می شود. این بخش شامل تعاریف پایه اهداف اصلی از ایجاد چنین نهادی و تمایز آن با سایر مفاهیم مشابه نظیر کفالت یا قیمومت است. نویسنده ممکن است در این بخش به ریشه های تاریخی فرزندخواندگی در تمدن های باستانی و اولین اشکال قانونی یا عرفی آن اشاره کند.

کلیات همچنین می تواند شامل مرور کوتاهی بر اهمیت اجتماعی و فردی فرزندخواندگی باشد؛ اینکه چگونه این نهاد می تواند نیازهای عاطفی و حمایتی کودکان بی سرپرست را برطرف کرده و همزمان آرزوی داشتن فرزند را برای خانواده های متقاضی محقق سازد. در این قسمت احتمالا چارچوب کلی بحث و دامنه پژوهش کتاب نیز مشخص می شود.

این بخش به خواننده کمک می کند تا با مفاهیم اساسی و پیش نیازهای لازم برای درک عمیق تر مباحث بعدی آشنا شود و چارچوبی مفهومی برای دنبال کردن مطالب تخصصی تر کتاب در فصول آتی به دست آورد. اهمیت فرزندخواندگی به عنوان یک ابزار حمایتی و نه صرفاً جایگزین نسب خونی در این بخش تبیین می گردد.

در نهایت کلیات می تواند تصویری اولیه از تحولات این نهاد در طول تاریخ و در نظام های حقوقی مختلف ارائه دهد تا زمینه برای ورود به بحث تخصصی حقوق ایران و اقلیت های دینی فراهم آید.

مبانی نظری

فصل مبانی نظری کتاب به ریشه های فلسفی حقوقی و اجتماعی نهاد فرزندخواندگی می پردازد. در این بخش نویسنده ممکن است نظریات مختلف در خصوص چرایی و چگونگی شکل گیری فرزندخواندگی را مورد بحث قرار دهد. این مبانی می تواند شامل رویکردهای مبتنی بر حمایت از حقوق کودک تأمین منافع عالیه طفل و همچنین پاسخگویی به نیازهای خانواده های فاقد فرزند باشد.

مبانی نظری همچنین ممکن است به بررسی تطبیقی این نهاد در نظام های حقوقی مختلف جهان بپردازد و اصول مشترک یا تفاوت های اساسی در پذیرش و اجرای آن را تبیین کند. این مقایسه می تواند به درک بهتر جایگاه فرزندخواندگی در حقوق ایران کمک کند.

در این فصل نویسنده ممکن است به بحث در مورد ماهیت حقوقی رابطه فرزندخواندگی بپردازد؛ اینکه آیا این رابطه صرفاً قراردادی است یا به نوعی رابطه شبه نسبی محسوب می شود و آثار آن تا چه اندازه مشابه آثار نسب خونی است. تحلیل این مبانی نظری برای فهم دقیق آثار حقوقی فرزندخواندگی در فصول بعدی کتاب ضروری است.

این بخش با واکاوی عمیق دلایل و زیربناهای نهاد فرزندخواندگی به خواننده دیدگاهی تحلیلی و انتقادی نسبت به این تأسیس حقوقی می دهد و او را با سیر تکامل فکری در این حوزه آشنا می سازد.

فرزند خواندگی در حقوق ایران وحقوق اقلیت ها

این فصل قلب تپنده کتاب و اصلی ترین بخش پژوهش هادی خسروانی است. در این قسمت به طور مفصل به قوانین و مقررات ناظر بر فرزندخواندگی در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران پرداخته می شود. نویسنده با بررسی قانون حمایت از اطفال و نوجوانان بی سرپرست و بدسرپرست و آیین نامه های اجرایی مرتبط شرایط و مراحل قانونی پذیرش طفل را تشریح می کند.

شرایط خانواده های متقاضی سرپرستی فرآیند اداری و قضایی واگذاری طفل نقش سازمان بهزیستی و دادگاه خانواده و همچنین حقوق و تکالیف متقابل خانواده پذیرنده و فرزندخوانده از جمله مباحثی هستند که در این بخش به دقت مورد تحلیل قرار می گیرند. آثار حقوقی فرزندخواندگی در حقوق ایران نظیر ولایت نفقه حضانت و حق توارث (با توجه به محدودیت ها در مقایسه با نسب خونی) به تفصیل بررسی می شود.

بخش مهم دیگر این فصل بررسی وضعیت فرزندخواندگی در میان اقلیت های دینی به رسمیت شناخته شده در ایران است. نویسنده به چالش ها و تطبیقات قوانین کلی با احوال شخصیه پیروان ادیان مسیحیت یهود و زرتشت می پردازد. این امر مستلزم دقت نظر در اصول فقهی و حقوقی هر یک از این ادیان و نحوه تعامل آن با قوانین عام کشور است.

نویسنده تبیین می کند که چگونه با وجود تفاوت در مبانی برخی ادیان با فقه شیعه در خصوص نسب و توارث امکان اجرای نهاد حمایتی فرزندخواندگی با رعایت موازین قانونی و حقوقی برای اقلیت ها نیز فراهم شده است. این بخش نشان دهنده پیچیدگی های حقوقی و نیاز به رویکردی دقیق در اجرای عدالت برای همه شهروندان است.

حقوق خانواده

فرزندخواندگی به عنوان یکی از زیرشاخه های مهم حقوق خانواده مورد بحث قرار می گیرد. این نهاد به طور مستقیم بر ساختار و روابط خانواده تأثیر می گذارد و مفاهیم کلیدی حقوق خانواده نظیر ولایت حضانت نفقه و قرابت را تحت الشعاع قرار می دهد. در این فصل ارتباط متقابل فرزندخواندگی با سایر مباحث حقوق خانواده تحلیل می شود.

نویسنده ممکن است به مقایسه آثار حقوقی فرزندخواندگی با آثار ناشی از نکاح و نسب خونی بپردازد و تفاوت ها و شباهت ها را روشن سازد. به عنوان مثال در حالی که ولایت قهری مختص پدر و جد پدری است سرپرست قانونی (پدرخوانده/مادرخوانده) نیز دارای وظایف و اختیاراتی مشابه ولایت در امور مربوط به طفل است.

بحث نفقه فرزندخوانده و تکلیف خانواده پذیرنده به انفاق بر او و همچنین موضوع حضانت و تربیت طفل در چهارچوب حقوق خانواده از دیگر مواردی است که در این فصل بررسی می شود. فرزندخواندگی خانواده را در قالب جدیدی تعریف می کند که نیازمند تبیین دقیق حقوق و تکالیف اعضای آن بر اساس قوانین موجود است.

این فصل به خواننده کمک می کند تا جایگاه فرزندخواندگی را در منظومه گسترده تر حقوق خانواده درک کند و ببیند که چگونه این نهاد حمایتی با سایر مقررات و اصول حاکم بر روابط خانوادگی در تعامل است.

اسلام

در بخش مربوط به اسلام کتاب دیدگاه فقه اسلامی به ویژه فقه شیعه (که مبنای حقوق ایران است) را در خصوص فرزندخواندگی (تبنی) مورد کاوش قرار می دهد. همانطور که در مقدمه کتاب نیز اشاره شده نظام فقهی اسلام نسب را تنها از طریق ولادت شرعی معتبر می داند و تبنی به معنای ایجاد رابطه نسبی واقعی و آثار مترتب بر آن پذیرفته نیست.

نویسنده به آیات و روایاتی که مبنای این دیدگاه هستند اشاره می کند و تفاوت تبنی (فرزندخواندگی به معنای جاهلی که آثار نسب را جاری می کرد) با نهادهای حمایتی مشابه مانند کفالت یا سرپرستی را تبیین می نماید. در فقه اسلامی سرپرستی از کودک بی سرپرست عملی بسیار پسندیده و مورد تأکید است اما این سرپرستی رابطه پدر فرزندی یا مادر فرزندی واقعی ایجاد نمی کند.

آثار حقوقی مهمی نظیر توارث و حرمت نکاح که از نسب خونی ناشی می شوند در مورد فرزندخوانده و خانواده پذیرنده جاری نیستند. با این حال قوانین ایران با الهام از آموزه های اسلامی در خصوص حمایت از ایتام و کودکان بی سرپرست نهاد قانونی فرزندخواندگی را با آثار حقوقی مشخصی وضع کرده است که این آثار لزوماً تمام آثار نسب خونی را در بر نمی گیرند.

این بخش از کتاب چگونگی تلفیق رویکرد حمایتی قوانین موضوعه ایران با مبانی فقهی اسلام در خصوص نسب و سرپرستی را روشن می سازد و نشان می دهد که چگونه می توان بدون ایجاد رابطه نسبی واقعی از کودکان نیازمند حمایت حقوقی و اجتماعی مؤثری به عمل آورد.

دین مسیحیت

در این بخش از کتاب به بررسی جایگاه و احکام فرزندخواندگی در دین مسیحیت و نظام های حقوقی متأثر از آن پرداخته می شود. مسیحیت به طور کلی رویکرد مثبتی نسبت به فرزندخواندگی به عنوان عملی خیرخواهانه و مبتنی بر محبت دارد که ریشه در تعالیم انجیل در خصوص محبت به همنوع و پذیرش ضعیفان دارد.

در بسیاری از کشورهای با اکثریت مسیحی یا نظام های حقوقی متأثر از حقوق روم که کلیسا در آن نقش داشته نهاد فرزندخواندگی با هدف ایجاد رابطه ای شبیه به نسب خونی و با آثار حقوقی گسترده از جمله حق توارث پذیرفته شده است. این پذیرش مبتنی بر دیدگاه الهیاتی مسیحیت در خصوص «فرزندخواندگی خدا» نسبت به مؤمنان نیز می تواند باشد.

نویسنده در این قسمت ممکن است به قوانین احوال شخصیه اقلیت های مسیحی در ایران و نحوه اجرای مقررات فرزندخواندگی در مورد پیروان این دین اشاره کند. با توجه به اینکه احوال شخصیه هر دین در چارچوب قوانین کلی کشور معتبر است تبیین چگونگی انطباق یا تعارض احکام دینی مسیحیت با قوانین مدنی ایران در خصوص فرزندخواندگی اهمیت می یابد.

این بخش به خواننده تصویری از دیدگاه و عملکرد یکی از اقلیت های دینی بزرگ در ایران در خصوص فرزندخواندگی ارائه می دهد و تفاوت ها و شباهت های آن را با رویکرد حقوق ایران و اسلام مشخص می سازد.

دین یهود

فصل مربوط به دین یهود به بررسی سنت ها آموزه ها و احکام فقهی یهودیت در خصوص فرزندخواندگی می پردازد. در سنت یهود تأکید زیادی بر اهمیت خانواده و تداوم نسل وجود دارد. با این حال مفهوم فرزندخواندگی به معنای ایجاد رابطه نسبی کامل و ارث بری مشابه آنچه در برخی نظام های حقوقی دیگر وجود دارد در فقه یهود (هلاخا) به سادگی پذیرفته نشده است.

هلاخا بر نسب خونی تأکید دارد و رابطه ایجاد شده از طریق فرزندخواندگی رسمی معمولاً تمام آثار نسب واقعی را به دنبال ندارد. با این حال یهودیت به شدت بر مسئولیت پذیری جامعه در قبال ایتام و کودکان نیازمند تأکید دارد و سرپرستی و تربیت این کودکان عملی بسیار شایسته و مورد تشویق محسوب می شود.

نویسنده در این بخش به بررسی قوانین احوال شخصیه کلیمیان ایران و نحوه تعامل آن با قوانین عمومی کشور در زمینه فرزندخواندگی می پردازد. چالش اصلی در این حوزه چگونگی اجرای قوانین حمایتی فرزندخواندگی مصوب مجلس شورای اسلامی برای جامعه کلیمیان با توجه به اصول فقهی و حقوقی خاص دین یهود است.

این بخش از کتاب به تحلیل چگونگی حل و فصل مسائل حقوقی مربوط به فرزندخواندگی در جامعه یهودیان ایران می پردازد و نشان می دهد که چگونه با حفظ اصول دینی امکان بهره مندی از نهادهای حمایتی قانونی برای پیروان این دین نیز فراهم شده است.

اهل سنت

در بخش مربوط به اهل سنت کتاب به بررسی دیدگاه مذاهب چهارگانه اهل سنت (حنفی مالکی شافعی حنبلی) در خصوص فرزندخواندگی (تبنی) می پردازد. همانند فقه شیعه مذاهب اهل سنت نیز به طور کلی تبنی به معنای ایجاد رابطه نسبی واقعی و آثار ناشی از آن (مانند ارث و حرمت نکاح) را پس از ظهور اسلام و آیات مربوطه نپذیرفته اند.

مبنای این دیدگاه آیات صریح قرآن است که رابطه نسبی را تنها از طریق ولادت شرعی معتبر می داند و پسرخوانده را پسر واقعی محسوب نمی کند. با این حال در فقه اهل سنت نیز بر اهمیت کفالت سرپرستی و حمایت از ایتام و کودکان بی سرپرست تأکید فراوانی شده است و این عمل عبادی و مستوجب پاداش اخروی محسوب می شود.

قوانین احوال شخصیه اهل سنت در ایران نیز تحت تأثیر این مبانی فقهی است. بنابراین در این بخش از کتاب نحوه اجرای قوانین عام فرزندخواندگی ایران در مورد اهل سنت و چگونگی انطباق آن با اصول فقهی ایشان مورد بحث قرار می گیرد. چالش اصلی در این زمینه نیز مانند سایر اقلیت ها تفاوت در آثار حقوقی ناشی از فرزندخواندگی در قوانین موضوعه با آثار نسب در فقه اهل سنت است.

این فصل از کتاب به تفصیل به دیدگاه های فقهی اهل سنت در خصوص تبنی و سرپرستی پرداخته و نحوه تعامل این دیدگاه ها با قوانین حمایتی فرزندخواندگی در نظام حقوقی ایران را تبیین می کند. این بخش به درک کامل تر وضعیت حقوقی فرزندخواندگی در میان تمام مسلمانان ایران کمک می کند.

فهرست مطالب کتاب

کتاب «فرزند خواندگی در حقوق ایران و اقلیت های دینی» ساختاری منطقی و منظم دارد که به خواننده در پیگیری مباحث کمک می کند. این اثر در چهار فصل اصلی تدوین شده است. فصل اول به کلیات و مفاهیم پایه فرزندخواندگی اختصاص دارد و زمینه را برای ورود به مباحث تخصصی فراهم می آورد. فصل دوم به مبانی نظری این نهاد حقوقی می پردازد و ریشه های فکری و تحولات آن را بررسی می کند.

مهم ترین بخش کتاب فصل سوم است که به طور اختصاصی به فرزندخواندگی در نظام حقوقی ایران و همچنین وضعیت آن در میان اقلیت های دینی (اسلام مسیحیت یهود اهل سنت) می پردازد و جزئیات قانونی و فقهی را تبیین می کند. در نهایت فصل چهارم شامل نتیجه گیری از مباحث مطرح شده و ارائه پیشنهادهای کاربردی برای بهبود قوانین یا رویه های موجود در زمینه فرزندخواندگی است.

این ساختار فصل بندی شده امکان مطالعه هدفمند و دستیابی سریع به اطلاعات مورد نیاز را برای مخاطبین فراهم می آورد و نشان دهنده رویکرد منظم نویسنده در ارائه مطالب پیچیده حقوقی است. علاوه بر فصول اصلی کتاب شامل پیشگفتار مقدمه و بخش منابع و مآخذ نیز می باشد که به جامعیت آن می افزاید.

مشخصات کتاب الکترونیک

عنوان	مشخصات
نام کتاب	فرزند خواندگی در حقوق ایران و اقلیت های دینی
نویسنده	هادی خسروانی
ناشر چاپی	انتشارات قانون یار
سال انتشار	۱۳۹۸
فرمت کتاب	EPUB PDF
تعداد صفحات	۱۶۶
زبان	فارسی
شابک	978-622-229-070-2
موضوعات اصلی	حقوق کودکان حقوق خانواده فقه (اسلام اهل سنت) ادیان (مسیحیت یهود)

آثار حقوقی فرزند خواندگی در حقوق ایران کدامند؟

در حقوق ایران فرزندخواندگی آثاری نظیر ولایت حضانت و نفقه را ایجاد می کند اما لزوماً تمام آثار نسب خونی مانند توارث کامل را به دنبال ندارد و رابطه حقوقی مشخصی بر اساس قانون حمایت از اطفال و نوجوانان بی سرپرست برقرار می سازد.

چگونه می توان کتاب فرزند خواندگی هادی خسروانی را تهیه کرد؟

این کتاب به صورت الکترونیک از طریق پلتفرم های قانونی فروش کتاب مانند کتابراه و کتابچین قابل تهیه و دانلود است.

آیا خلاصه ای از کتاب فرزند خواندگی در حقوق ایران و اقلیت های دینی موجود است؟

این مقاله به معرفی و بررسی اجمالی فصول و مباحث کلیدی کتاب فرزند خواندگی در حقوق ایران و اقلیت های دینی می پردازد و تصویری کلی از محتوای آن ارائه می دهد.

کتاب فرزند خواندگی در حقوق ایران و اقلیت های دینی به قلم چه کسی نوشته شده است؟

این کتاب تخصصی در حوزه حقوق خانواده و فقه توسط آقای هادی خسروانی به نگارش درآمده است.