جرم نشر اکاذیب قابل گذشت است

واقعیت این است که آیا جرم نشر اکاذیب قابل گذشت است یا نه، بستگی به نوعش دارد. در حالت کلی، نشر اکاذیبِ سنتی (مثل نامه یا شکوائیه کتبی) قابل گذشت به حساب می آید، اما نشر اکاذیب رایانه ای یا همون سایبری، معمولاً غیرقابل گذشت است و حتی با رضایت شاکی هم پرونده بسته نمی شود.

حتماً برای شما هم پیش آمده یا لااقل شنیده اید که کسی به خاطر حرف های دروغ و شایعاتی که درباره اش پخش شده، حسابی دلخور و ناراحت شده. این روزها با وجود شبکه های اجتماعی و اینترنت، پخش کردن یه دروغ یا شایعه مثل آب خوردن شده و می تونه خیلی راحت زندگی آدم ها رو تحت تأثیر قرار بده. اینجا پای جرم نشر اکاذیب به میان میاد، جرمی که هم در دنیای واقعی و هم توی فضای مجازی می تونه اتفاق بیفته و کلی دردسر درست کنه. اما سوال مهمی که خیلی ها می پرسن اینه که آیا این جرم قابل گذشت هست یا نه؟ یعنی اگه شاکی پشیمون بشه و رضایت بده، پرونده بسته میشه یا نه؟ راستش را بخواهید، جواب این سوال یکم پیچیده تر از یک بله یا خیر سادست و باید حسابی حواسمان را جمع کنیم تا اشتباه نکنیم.

جرم نشر اکاذیب چیست؟ به زبان ساده

بیایید اول ببینیم اصلاً جرم نشر اکاذیب یعنی چی. به زبان خودمانی، وقتی کسی با هدف آسیب زدن به بقیه یا اینکه بخواد ذهن مردم یا حتی مسئولین رو مشوش کنه، یک سری حرف های دروغ و خلاف واقع رو منتشر می کنه، مرتکب جرم نشر اکاذیب شده. فرقی هم نداره که این کار رو با نامه، شکوائیه، گزارش، یا هر نوع اوراق چاپی و حتی شفاهی (در بعضی موارد) انجام بده. قانونگذار توی ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات) این جرم رو به وضوح تعریف کرده.

عنصر قانونی: خب، همون طور که گفتیم، اساس این جرم ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی هست. این ماده میگه هر کس با هدف آسیب زدن به دیگران یا ایجاد تشویش در افکار عمومی، یه سری دروغ ها رو پخش کنه یا کارهایی خلاف واقع رو به کسی نسبت بده، مجرمه.

عنصر مادی: حالا این اکاذیب چطوری باید پخش بشن؟ بیشتر اوقات به صورت مکتوب یا نوشتاری. یعنی با استفاده از نامه، شکوائیه، مراسلات، گزارش ها، یا پخش کردن برگه های چاپی یا دست نویس. مهم نیست که این نوشته ها امضا داشته باشن یا نه. حتی اگه کسی یه حرف دروغی رو به عنوان نقل قول از یکی دیگه هم بگه، باز هم می تونه مشمول این جرم بشه. نکته مهم اینه که حتماً نباید ضرر مادی یا معنوی به کسی برسه، همین که نیت ضرر زدن یا تشویش اذهان باشه، کافیه.

عنصر معنوی: اینجا دیگه پای نیت و قصد میاد وسط. یعنی فردی که این اکاذیب رو منتشر می کنه، حتماً باید قصد و نیت «اضرار به غیر» (ضرر رساندن به دیگران) یا «تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی» رو داشته باشه. اگه کسی بدون این نیت ها، حرفی خلاف واقع رو بزنه، شاید کارش درست نباشه ولی جرم نشر اکاذیب اتفاق نمی افته. در حقیقت، باید به عمد بخواد مردم رو گمراه کنه یا به کسی آسیب بزنه.

مصادیق رایج نشر اکاذیب سنتی

برای اینکه بهتر متوجه بشید، چند تا مثال از نشر اکاذیب سنتی یا همون عادی رو با هم مرور کنیم:

• نوشتن نامه های بی اساس و دروغین به ادارات دولتی برای تخریب چهره یک شخص یا شرکت.
• پخش کردن شب نامه ها یا اطلاعیه های کذبی که اطلاعات غلطی رو درباره کسی یا یک گروه منتشر می کنن.
• ارائه گزارش های دروغ به نهادهای قضایی یا انتظامی که صحت ندارند و هدفشون فقط بدنام کردن کسیه.
• انتشار مقالات دروغین در نشریات کاغذی (مثلاً در گذشته) که به قصد تخریب اعتبار یک فرد یا سازمان نوشته شده اند.

همان طور که می بینید، اینجا بیشتر تاکید روی حالت های کتبی و سنتی انتشار دروغه که هنوز هم در جامعه ما وجود داره.

مجازات جرم نشر اکاذیب عادی (ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی)

حالا بریم سراغ بخش مجازات. اگه کسی مرتکب جرم نشر اکاذیب به شیوه سنتی بشه، طبق ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی، باید منتظر مجازات هایی باشه. قبل از اصلاحات قانونی، این مجازات شامل حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه می شد. اما با تصویب «قانون کاهش مجازات حبس تعزیری» در سال ۱۳۹۹، یه سری تغییرات توی مجازات ها ایجاد شد که به نفع متهمین بود.

بعد از قانون کاهش مجازات حبس تعزیری:

با این قانون جدید، مجازات حبس برای جرم نشر اکاذیب عادی، از سه ماه تا یک سال و شش ماه (یک سال و نیم) تعیین شده. مجازات شلاق همون تا ۷۴ ضربه باقی مونده. این یعنی حداقل و حداکثر حبس کم شده تا دادگاه ها بتونن راحت تر رأی صادر کنن و هم اینکه زندان های ما شلوغ نشن. پس اگه خدای نکرده درگیر همچین پرونده ای شدید، یادتون باشه که مجازات ها کمتر از قبل شده.

البته یه نکته خیلی مهم دیگه هم هست: «اعاده حیثیت». دادگاه وظیفه داره اگه ممکنه، کاری کنه که آبروی از دست رفته شاکی برگرده. مثلاً می تونه دستور بده که حکم دادگاه در یک روزنامه منتشر بشه، اون هم با هزینه کسی که اکاذیب رو منتشر کرده. اینطوری، تا حدودی جبران مافات میشه و آبروی شخص برمی گرده سر جاش.

بر اساس قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب ۱۳۹۹، مجازات جرم نشر اکاذیب عادی (ماده ۶۹۸ ق.م.ا) از دو ماه تا دو سال حبس به سه ماه تا یک سال و نیم حبس یا تا ۷۴ ضربه شلاق کاهش یافته است.

شرایط تحقق جرم نشر اکاذیب عادی چیست؟

برای اینکه یه عمل، جرم نشر اکاذیب عادی محسوب بشه، چند تا شرط اساسی باید وجود داشته باشه که بد نیست باهاشون آشنا بشید:

۱. تاکید قانونگذار بر مکتوب بودن اظهارات

یکی از مهم ترین شرایط برای تحقق نشر اکاذیب طبق ماده ۶۹۸، اینه که اظهارات باید به صورت کتبی باشن. یعنی چی؟ یعنی از طریق نامه، شکوائیه، مراسلات (مثل ایمیل یا پیامک در گذشته که هنوز قانون جرائم رایانه ای نبود)، اوراق چاپی یا دست نویس با امضا یا بدون امضا. پس اگه کسی فقط شفاهی یه حرف دروغی رو درباره شما بگه، مشمول ماده ۶۹۸ نمیشه و ممکنه مشمول جرایم دیگه مثل افترا یا توهین بشه. البته صرف کذب بودن حرف ها کافی نیست؛ اون حرف ها باید پتانسیل آسیب زدن یا تشویش اذهان عمومی رو داشته باشن.

یه نکته کلیدی اینجاست که اگه متهم بتونه ثابت کنه حرف هایی که زده دروغ نبوده و واقعیت داشته، تبرئه میشه. بنابراین، اثبات دروغ بودن حرف ها، وظیفه شاکیه.

۲. انتساب اعمال غیرواقعی به شخص حقیقی یا حقوقی

اینجا منظور از «انتساب عمل»، اینه که شما یه کار یا عمل خلاف واقع رو به یک شخص حقیقی (مثل یه آدم معمولی) یا شخص حقوقی (مثل یه شرکت یا سازمان) یا حتی به مقامات رسمی کشور نسبت بدین. فرقی هم نمی کنه که این نسبت دادن مستقیم باشه یا غیرمستقیم. مثلاً اگه بگید فلان شرکت ورشکسته شده در حالی که نشده، یا فلان مسئول رشوه گرفته در حالی که مدرکی ندارید و دروغه، این میشه انتساب عمل خلاف واقع. حتی اگه از این طریق ضرری هم به طرف مقابل وارد نشه، نفس این انتساب خلاف واقع به قصد اضرار یا تشویش اذهان، جرم محسوب میشه.

۳. اظهار یک کذب هم کافی است

شاید فکر کنید چون کلمه «اکاذیب» به صورت جمع اومده، پس باید چند تا دروغ پشت سر هم گفته بشه تا جرم اتفاق بیفته. اما نه! قانونگذار و رویه قضایی نشون داده که حتی اظهار «یک فقره کذب» یا یک دروغ هم برای تحقق این جرم کافیه. پس نیازی نیست که لیست بلندبالایی از دروغ ها وجود داشته باشه؛ همین که یه دونه دروغ با قصد و نیت مجرمانه منتشر بشه، جرم محققه.

جرم نشر اکاذیب در فضای مجازی و رایانه (ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی)

با پیشرفت تکنولوژی و همه گیر شدن اینترنت و شبکه های اجتماعی، نوع جدیدی از نشر اکاذیب به وجود اومده که بهش میگن «نشر اکاذیب رایانه ای» یا «نشر اکاذیب در فضای مجازی». این نوع جرم، چون سرعت انتشارش خیلی بالاتره و می تونه آدم های بیشتری رو تحت تأثیر قرار بده، از نظر قانونگذار اهمیت ویژه ای پیدا کرده. ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی (که قبلاً ماده ۱۸ قانون جرائم رایانه ای بود) به این موضوع پرداخته.

تعریف حقوقی: طبق این ماده، هر کسی که با استفاده از سیستم های رایانه ای یا مخابراتی (مثل اینترنت، شبکه های اجتماعی، ایمیل، پیامک و غیره) و با همون قصد و نیت ضرر زدن یا تشویش اذهان عمومی، حرف های دروغی رو منتشر کنه یا در دسترس بقیه بذاره، یا کارهایی خلاف واقع رو به کسی نسبت بده، مجرمه. اینجا هم مثل نشر اکاذیب عادی، فرقی نمی کنه که این کار باعث ضرر مادی یا معنوی بشه یا نه؛ همین که نیت مجرمانه وجود داشته باشه، جرم محقق میشه.

وسایل ارتکاب نشر اکاذیب رایانه ای

همون طور که گفتیم، وسایل ارتکاب این جرم، هر نوع سیستم رایانه ای یا مخابراتی رو شامل میشه. مثلاً:

• ارسال ایمیل های حاوی اطلاعات دروغ.
• پخش کردن شایعات در کانال های تلگرامی، گروه های واتساپی یا پیج های اینستاگرام.
• استفاده از وب سایت ها و وبلاگ ها برای انتشار اخبار کذب.
• ارسال پیامک های انبوه با محتوای دروغ.

تفاوت اصلی اینجا با ماده ۶۹۸ اینه که دیگه لازم نیست اظهارات حتماً «مکتوب سنتی» باشن؛ همین که از بستر دیجیتال استفاده بشه، کافیه.

مجازات نشر اکاذیب رایانه ای

همون طور که انتظار می رفت، چون نشر اکاذیب توی فضای مجازی می تونه خیلی گسترده تر و با سرعت بیشتری پخش بشه، قانونگذار مجازات های شدیدتری رو براش در نظر گرفته. مجازات اصلی برای این جرم، حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنج میلیون ریال تا چهل میلیون ریال یا هر دو مجازات هست.

اما داستان اینجا تموم نمیشه! اگه فردی که مرتکب این جرم شده، از کارمندهای دولتی یا وابسته به دولت باشه، یا اگه متصدی شبکه های رایانه ای یا مخابراتی باشه و به خاطر شغلش این جرم رو انجام بده، مجازاتش شدیدتر میشه. مخصوصاً اگه این کار به صورت سازمان یافته یا خیلی گسترده انجام شده باشه، مجازات حبسش از شانزده ماه و یک روز تا دو سال و جزای نقدی اش هم بیشتر میشه. پس باید حسابی حواسشون باشه!

پاسخ نهایی: آیا جرم نشر اکاذیب قابل گذشت است؟ تفکیک و تحلیل

خب، رسیدیم به اصل مطلب و سوال کلیدی مقاله: آیا جرم نشر اکاذیب قابل گذشت است؟ برای اینکه جواب درستی بگیریم، باید این دو نوع نشر اکاذیب رو از هم جدا کنیم و ببینیم قانون برای هر کدوم چی میگه.

جرم نشر اکاذیب عادی/مطبوعاتی (ماده ۶۹۸ ق.م.ا): قابل گذشت است

راستش را بخواهید، خبر خوب اینه که اگه جرم نشر اکاذیب به صورت سنتی (یعنی همون چیزی که در ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی اومده) اتفاق بیفته، این جرم «قابل گذشت» محسوب میشه. این موضوع رو هم ماده ۱۰۴ قانون مجازات اسلامی و هم اصلاحات اخیر قانون کاهش مجازات حبس تعزیری به صراحت تایید کردن.

این یعنی چی؟ یعنی اگه کسی به خاطر نشر اکاذیب عادی از شما شکایت کرد و بعداً پشیمون شد و رضایت داد، تعقیب کیفری متوقف میشه. فرقی هم نداره که این رضایت توی کدوم مرحله از پرونده باشه؛ چه توی مراحل اولیه تحقیقات، چه توی دادگاه و حتی موقع اجرای حکم. گذشت شاکی می تونه باعث بشه که مجازات کلاً از بین بره (سقوط مجازات) یا حداقل تخفیف پیدا کنه.

جرم نشر اکاذیب رایانه ای/سایبری (ماده ۷۴۶ ق.م.ا): غیر قابل گذشت است

اما متاسفانه برای نشر اکاذیب در فضای مجازی، داستان کاملاً فرق می کنه. جرم نشر اکاذیب رایانه ای یا سایبری (همون که توی ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی اومده) «غیر قابل گذشت» محسوب میشه. این رو نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه هم به صراحت تأیید کردن. مثلاً نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۴۹۵ مورخ ۱۴۰۲/۱۱/۱۰ و نظریه ۷/۹۹/۱۴۵ مورخ ۱۳۹۹/۳/۱۹ کاملاً واضح اعلام کردن که حتی اگه شاکی رضایت بده، پرونده بسته نمیشه و رسیدگی قضایی ادامه پیدا می کنه.

دلایل حقوقی عدم قابلیت گذشت:

شاید بپرسید چرا؟ دلیلش اینه که قانونگذار ماهیت جرم نشر اکاذیب رایانه ای رو از نشر اکاذیب عادی جدی تر می دونه. وقتی شما یه دروغ رو توی فضای مجازی منتشر می کنید، این دروغ می تونه مثل یه ویروس، خیلی سریع پخش بشه و آدم های خیلی زیادی رو تحت تأثیر قرار بده. آثارش می تونه جامعه رو مشوش کنه، اعتماد عمومی رو از بین ببره و حتی به امنیت ملی هم آسیب بزنه. به همین خاطر، حتی اگه شاکی خصوصی هم گذشت کنه، جنبه عمومی جرم همچنان باقیه و دستگاه قضایی خودش رو موظف می دونه که به پرونده رسیدگی کنه و با مرتکب برخورد کنه.

پس اینجا باید حسابی حواستون باشه: اگه توی فضای مجازی حرف دروغی رو منتشر کردید و شاکی پیدا شد، حتی اگه باهاش آشتی کردید و رضایت گرفتید، این احتمال وجود داره که پرونده شما همچنان باز بمونه و دادگاه به رسیدگی ادامه بده. این نکته خیلی مهمه و نباید فراموشش کنید.

بر اساس نظریات مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه، جرم نشر اکاذیب رایانه ای (ماده ۷۴۶ ق.م.ا) از جرایم «غیر قابل گذشت» است و حتی با گذشت شاکی، رسیدگی قضایی ادامه می یابد.

مقایسه تطبیقی: نشر اکاذیب عادی در برابر رایانه ای

برای اینکه همه چیز شفاف بشه و تفاوت این دو نوع جرم رو بهتر متوجه بشید، یه نگاهی به جدول زیر بندازیم. این جدول بهتون کمک می کنه تا فرق های اصلی رو یکجا ببینید:

ویژگی	نشر اکاذیب عادی/مطبوعاتی (ماده ۶۹۸ ق.م.ا)	نشر اکاذیب رایانه ای/سایبری (ماده ۷۴۶ ق.م.ا)
مبنای قانونی	ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)	ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی (جرائم رایانه ای)
ابزار ارتکاب	مکتوب (نامه، شکوائیه، اوراق چاپی یا خطی)	سیستم رایانه ای یا مخابراتی (اینترنت، شبکه های اجتماعی، ایمیل، پیامک)
مجازات (با لحاظ قانون کاهش)	حبس از ۳ ماه تا ۱.۵ سال یا شلاق تا ۷۴ ضربه	حبس از ۹۱ روز تا ۲ سال یا جزای نقدی (۵ تا ۴۰ میلیون ریال) یا هر دو (مجازات شدیدتر)
قابلیت گذشت	قابل گذشت (با گذشت شاکی، تعقیب متوقف می شود)	غیر قابل گذشت (حتی با گذشت شاکی، رسیدگی ادامه می یابد)
مرجع صالح رسیدگی	دادسرا و دادگاه های عمومی	دادسرا و دادگاه های جرایم رایانه ای (یا عمومی در شهرهای فاقد دادسرای تخصصی)

همان طور که می بینید، تفاوت ها کاملاً مشهود و مهمن. مخصوصاً در بحث قابلیت گذشت که می تونه سرنوشت پرونده رو کاملاً عوض کنه.

نکات کاربردی در مواجهه با جرم نشر اکاذیب

حالا که با ابعاد مختلف جرم نشر اکاذیب آشنا شدیم، بد نیست به چند تا نکته کاربردی هم اشاره کنیم که اگه خدای نکرده درگیر همچین پرونده ای شدید، به دردتون می خوره:

مرجع صالح جهت شکایت نشر اکاذیب کجاست؟

این هم بستگی به نوع جرم داره. اگه بحث نشر اکاذیب عادی یا مطبوعاتی (سنتی) باشه، معمولاً باید به دادسرا و دادگاه عمومی همون محلی که جرم اتفاق افتاده مراجعه کنید. اما اگه پای فضای مجازی و رایانه در میون باشه (یعنی نشر اکاذیب رایانه ای)، مرجع صالح «دادسرا و دادگاه های جرایم رایانه ای» هستن. در تهران که این دادسرا تخصصی وجود داره، ولی در شهرستان هایی که هنوز دادسرای تخصصی جرایم رایانه ای ندارن، همون دادسرا و دادگاه عمومی رسیدگی می کنن. پس حواستون باشه که به کجا مراجعه می کنید.

نحوه اثبات کذب بودن اظهارات بر عهده کیست؟

این یه نکته حقوقی خیلی مهمه: «بار اثبات» یا همون وظیفه اثبات کذب بودن اظهارات، بر عهده «شاکی» هست. یعنی کسی که ادعا می کنه حرف های منتشر شده دروغ بوده، باید مدارک و مستندات کافی رو به دادگاه ارائه بده تا ثابت کنه این حرف ها واقعیت ندارن. اگه شاکی نتونه کذب بودن اظهارات رو ثابت کنه، متهم تبرئه میشه. این اصل حقوقی به دفاع از متهم کمک زیادی می کنه.

مهلت شکایت از جرم نشر اکاذیب چقدر است؟

برای جرایم «قابل گذشت» (مثل نشر اکاذیب عادی)، شاکی از تاریخ اطلاع از وقوع جرم، سه ماه فرصت داره که شکایت کنه. اگه در این مدت شکایت نکنه، حق شکایتش از بین میره (سقوط دعوای عمومی). اما برای جرایم «غیر قابل گذشت» (مثل نشر اکاذیب رایانه ای)، این مهلت سه ماهه وجود نداره و شاکی هر وقت متوجه جرم شد، می تونه شکایت کنه. هرچند که در عمل، بهتره زودتر اقدام بشه تا اثبات جرم راحت تر باشه و ادله از بین نرفته باشن.

تفاوت نشر اکاذیب با افترا چیست؟

این دو تا جرم خیلی شبیه به هم هستن و ممکنه با هم اشتباه گرفته بشن، اما یه تفاوت کلیدی دارن: توی نشر اکاذیب، متهم یک سری حرف های دروغ و کلی رو منتشر می کنه که قصدش تشویش اذهان عمومی یا ضرر به غیره، اما لزوماً یک «عمل مجرمانه مشخص» رو به کسی نسبت نمیده. مثلاً میگه فلان محله پر از خلافکاره یا اقتصاد کشور خرابه (با قصد تشویش و خلاف واقع). اما توی افترا، متهم یک «عمل مجرمانه مشخص» رو صریحاً به یک شخص معین نسبت میده، در حالی که اون شخص اون جرم رو مرتکب نشده. مثلاً میگه فلانی دزدی کرده یا فلانی رشوه گرفته. اگه اون عمل مجرمانه دروغ باشه و نتونه ثابتش کنه، مرتکب افترا شده. پس فرق اصلی توی «مشخص بودن و مجرمانه بودن عمل منتسب» هست.

نقش مشاوره حقوقی در پرونده های نشر اکاذیب

با توجه به پیچیدگی های قانونی و تفاوت های این دو نوع جرم، داشتن یک وکیل یا مشاور حقوقی باتجربه می تونه خیلی بهتون کمک کنه. یک وکیل خوب می تونه راهنماییتون کنه که چطور شکایت کنید، چه مدارکی رو جمع آوری کنید، چطور از خودتون دفاع کنید، و کلاً چه مسیری رو باید طی کنید تا به نتیجه برسید. پس اگه با همچین مشکلی روبرو شدید، حتماً قبل از هر کاری با یه وکیل متخصص مشورت کنید.

نمونه شکوائیه جرم نشر اکاذیب

در اینجا یک نمونه ساده از شکوائیه برای جرم نشر اکاذیب ارائه شده است. البته همیشه توصیه می کنیم برای تنظیم شکوائیه دقیق و کامل، از کمک یک وکیل بهره ببرید تا اطلاعات حقوقی مورد نیاز و جزئیات پرونده شما به درستی درج شود.

بسمه تعالی
دادسرای محترم عمومی و انقلاب [نام شهرستان]

عنوان: شکوائیه بابت جرم نشر اکاذیب (ماده ۶۹۸ ق.م.ا / ماده ۷۴۶ ق.م.ا)

شاکی:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاکی]
نام پدر: [نام پدر شاکی]
شماره ملی: [شماره ملی شاکی]
آدرس: [آدرس کامل شاکی]
شماره تماس: [شماره تماس شاکی]

مشتکی عنه:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه، در صورت اطلاع]
نام پدر: [نام پدر مشتکی عنه، در صورت اطلاع]
شماره ملی: [شماره ملی مشتکی عنه، در صورت اطلاع]
آدرس: [آدرس کامل مشتکی عنه، در صورت اطلاع یا نشانی محل کار یا اقامت]
(در صورت عدم اطلاع از هویت دقیق، قید شود: ناشناس)

موضوع شکایت:
نشر اکاذیب (موضوع ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی / ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی)

تاریخ و محل وقوع جرم:
تاریخ: [تاریخ تقریبی وقوع جرم]
محل: [محل وقوع جرم، مثلاً: محل انتشار در شبکه اجتماعی X، یا محل دریافت نامه در Y]

شرح شکوائیه:
احتراماً به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی] به موجب این شکوائیه، شکایت خود را علیه مشتکی عنه به دلیل ارتکاب جرم نشر اکاذیب مطرح می نمایم.
ماجرا از این قرار است که [شرح کامل واقعه، مثلاً: حدوداً در تاریخ ...، مشتکی عنه اقدام به انتشار مطالبی کذب و خلاف واقع در خصوص اینجانب در شبکه اجتماعی اینستاگرام (یا از طریق ارسال نامه ای به شرکت محل کار اینجانب) نمود. این مطالب کذب با هدف اضرار به حیثیت و آبروی اینجانب و تشویش اذهان عمومی (یا همکاران اینجانب) منتشر شده است.]
[در اینجا به طور دقیق، محتوای اکاذیب منتشر شده و کذب بودن آنها را شرح دهید. مثلاً: محتوای منتشر شده شامل این ادعا بود که اینجانب مرتکب تخلف مالی شده ام، در حالی که این موضوع کاملاً کذب و بی اساس بوده و هیچ مدرکی برای اثبات آن وجود ندارد.]
[تأثیرات منفی ناشی از نشر اکاذیب را بیان کنید. مثلاً: انتشار این اکاذیب باعث وارد آمدن لطمات شدید حیثیتی و معنوی به بنده گردیده و موجبات سلب اعتماد از اینجانب در بین اطرافیان/مشتریان/همکاران را فراهم آورده است.]
با توجه به اینکه اظهارات و انتسابات فوق الذکر کذب محض بوده و با سوءنیت و قصد اضرار به اینجانب صورت گرفته است و تمامی شرایط قانونی برای تحقق جرم نشر اکاذیب فراهم می باشد، لذا از محضر آن مقام محترم، تقاضای رسیدگی عاجل، تعقیب کیفری و مجازات مشتکی عنه (برابر مواد قانونی مرتبط) و همچنین اعاده حیثیت اینجانب در صورت امکان، مورد استدعاست.

دلایل و مستندات:
۱. [اسکرین شات از پست اینستاگرامی/کانال تلگرامی/ایمیل حاوی اکاذیب]
۲. [تصویر نامه یا اوراق چاپی حاوی اکاذیب]
۳. [شهادت شهود، در صورت وجود]
۴. [هرگونه مدرک دیگر که کذب بودن اظهارات را اثبات کند]

با احترام و سپاس فراوان
[نام و نام خانوادگی شاکی]
[امضاء]

نمونه رای جرم نشر اکاذیب

برای اینکه با روال قضایی این جرم هم آشنا بشید، یه نمونه رأی صادر شده توسط دادگاه رو می خونیم. این نمونه ها کمک می کنند تا بفهمیم دادگاه ها چطور به این پرونده ها نگاه می کنند و چه مسائلی براشون مهمه. (این یک نمونه کلی است و برای هر پرونده، رای بر اساس مستندات آن پرونده صادر می شود).

رای بدوی

در خصوص اتهام خانم الف.ن. فرزند م.، دایر بر نشر اکاذیب موضوع شکایت خانم ن.ف. فرزند ح.، جمیع اوراق و محتویات پرونده مورد بررسی قرار گرفت. اولاً با فرض پذیرش ادعای شاکیه، مطالبی که از سوی متهمه بیان شده نسبت به پسر و شوهر شاکیه بوده نه خود شاکیه، ثانیاً بزه نشر اکاذیب صرفاً به صورت مکتوب تحقق می یابد و با اظهارات شفاهی کفایت نمی کند. لذا مستنداً به ماده ۱۲۰ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ حکم بر برائت صادر و اعلام می گردد. رای صادره حضوری و ظرف مهلت بیست روز از تاریخ ابلاغ، قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه محترم تجدیدنظر استان تهران می باشد.

رئیس شعبه ۱۱۶۳ دادگاه عمومی جزایی تهران

رای تجدید نظر

در خصوص تجدیدنظرخواهی خانم ن.ف. فرزند ح. از دادنامه شماره ۹۲۱۰۲۱ مورخ ۱۳۹۲/۱۱/۷ صادره از شعبه ۱۱۶۳ دادگاه عمومی جزایی تهران که ضمن آن در خصوص اتهام خانم الف.ن. فرزند م. دایر بر نشر اکاذیب موضوع شکایت تجدیدنظرخواه حکم بر برائت صادر گردیده است. با عنایت به محتویات پرونده و ملاحظه لایحه تجدیدنظرخواهی تجدیدنظرخواه نظر به اینکه در مجموع ایراد و اعتراض موجه و موثری از ناحیه تجدیدنظرخواه به عمل نیامده که گسیختن و نقض دادنامه معترض عنه را ایجاب نماید و دادنامه اصداری نیز فاقد ایراد و اشکال موثر قانونی است به استناد بند الف ماده ۲۵۷ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری و ضمن رد تجدیذنظرخواهی دادنامه تجدیدنظرخواسته را عیناً تایید می نماید. رای صادره قطعی است.

مستشاران شعبه ۳۹ دادگاه تجدید نظر

این رأی نشون میده که حتی جزئیاتی مثل «مکتوب بودن» اظهارات یا «نسبت دادن به خود شاکی» چقدر می تونه توی نتیجه پرونده تأثیرگذار باشه. پس هر پرونده ای، ظرافت های خاص خودش رو داره.

نتیجه گیری: آگاهی، اولین قدم برای حفظ حقوق شما

خب، رسیدیم به پایان این بحث مفصل. همون طور که دیدید، جواب سوال «جرم نشر اکاذیب قابل گذشت است؟» خیلی ساده نیست و به این بستگی داره که این جرم به چه شکلی انجام شده باشه. اگه نشر اکاذیب به صورت سنتی (ماده ۶۹۸) باشه، «قابل گذشت»ه و رضایت شاکی می تونه پرونده رو ببنده. اما اگه توی فضای مجازی (ماده ۷۴۶) اتفاق افتاده باشه، «غیر قابل گذشت»ه و حتی با رضایت شاکی هم پرونده ادامه پیدا می کنه.

این تفاوت های ریز ولی مهم نشون میده که چقدر آگاهی از قوانین، مخصوصاً توی این روزها که فضای مجازی بخش بزرگی از زندگی ما شده، حیاتیه. فرق بین یک نامه کتبی و یک پست اینستاگرامی، می تونه سرنوشت حقوقی شما رو کاملاً عوض کنه. پس چه شاکی باشید و چه متهم، شناخت دقیق این مسائل و مشورت با یک متخصص حقوقی، اولین و مهم ترین قدم برای حفظ حقوق شماست. فراموش نکنید که همیشه پیشگیری بهتر از درمانه، پس قبل از هرگونه اظهار نظر یا انتشار مطلبی، حسابی حواستون رو جمع کنید تا ناخواسته درگیر پرونده های حقوقی نشید.