به احترام قاضی که با قلمش انسانیت را حکم می کند

غالب دانش آموختگان حقوق و افرادی که در این حوزه به فعالیت مشغول هستند لااقل برای یکبار هم که شده با این پرسش روبه رو شده اند که چرا مباحث حقوقی اینقدر خشک و خشن است ؟و یا چطور با چنین مسائلی کنار می آیید و این میزان سخت و خشک بودن در زندگی شخصی اتان تاثیرگذار نبوده؟ و بلافاصله برای صحت چنین برداشتی به اصطلاحات حقوقی و مباحث کیفری اشاره می شود .بدون شک فارغ از ثقیل بودن عبارات حقوقی خاصه در حقوق مدنی تحلیل و شناسایی ارکان جرایمی مانند جنایات و اعمال منافی عفت و یا بررسی مجازات هایی مانند اعدام شلاق و…روح و روان هر انسانی را درگیر می کند.

اما برخلاف ظاهر عبارات و شکل مطالب آنچه برای دانش آموختگان حقوق جذابیت دارد خروجی چنین مباحثی است.

فارغ از این امر که تلاش برای احقاق حق و دفاع از مظلوم شیرینی و حلاوتی دارد که تمامی سختی ها را هموار می کند در برخی موضوعات حقوق کیفری فرصتی فراهم می آید که در کمتر حرفه ای می توان تجربه کرد.

تلاش برای نجات جان یک انسان یا رها کردن انسانی از تحمل رنجِ تازیانه و حبس ساده ترین و ابتدایی ترین فرصتی است که برای فعالان این حوزه فراهم می آید.

بدون شک این از مواهب حق تعالی است که به بنده ی خویش فرصت می دهد تا با کلام و قلم خویش خانواده ای را شاد کند و یا از درد و رنج یک انسان بکاهد.

ظرف چند سال گذشته مصادیقی از این دست  را در قالب خاطرات وکیل نقل کرده ام اما آنچه دلیل و بهانه ی اصلی نگارش این مطلب شده منش و رفتار قاضی شریفی است که بر مسند رئیس شعبه ای از دادگاه کیفری۲شیراز با قلم خویش به انسانیت حکم می دهد.

در قانون مجازات اسلامی برخی جرایم مانند شرب خمر ذیل عنوان حدود تعریف شده (در فقه امامیه با عبارت حدود الهی یا جرایم حق الهی از آن یاد می شود) و به تاسی از فقه برای چنین جرایمی کیفر شلاق تعریف شده ! مجازاتی سخت و سنگین که همواره از سوی فعالان مدنی و مدافعان حقوق بشر مورد انتقاد قرار گرفته است اما آنچه که در این مقوله کمتر مورد توجه واقع شده علاوه بر ضوابط خاص و شرایط سختی که در قواعد فقهی برای اثبات و اعمال حد شلاق تعریف شده است پیش بینی طرقی برای ساقط شدن حدود الهی است که توبه یا قاعده ی درء(تدروالحدود بالشبهات) مصادیقی از آن طرق شرعی و قانونی است.

عطف به چنین امری بعضا شاهد این امر بوده ام که برخی قضات بنا بر شخصیت و موقعیت خانوادگی و اجتماعی متهمی که فاقد سابقه ی کیفری است شرایط توبه و اظهار ندامت از سوی متهم را فراهم آورده و به این طریق حد شلاق ساقط می شود و یا در جرایمی که امکان تعلیق مجازات متهم وجود دارد ضمن اعلام تعلیق کیفر به متهم پیشنهاد می کند تا به قدر بضاعت مالی اش مایحتاج اولیه ی خانواده ای بی بضاعت که سرپرست خانواده در زندان به سر می برد را تهیه کند یا به فلان شیرخوارگاه و یتیم خانه مبلغی را کمک کند.

اتخاذ چنین تصمیماتی در قالب حکم دادگاه کیفری همان طریقی است که حال هر انسانی را خوب می کند و سبب می شود سختی ها و مصائب روحی_روانی فعالیت در چنین حرفه ای زدوده شود.

قضات شریفی که از موقعیت های قانونی بهترین بهره را برده به موجب حکم انشاء شده توسط ایشان محکوم علیه مکلف به انجام کاری می شود که خیر و نفع آن جنبه ی عمومی داشته و یا گرهی از مشکلات یک هموطن می گشاید ؛ مواردی مانند خرید کلاه برای موتورسواران خرید کتاب برای فلان منطقه ی محروم آموزش رایگان فلان مهارت به کودکان یتیم خانه تحریر و تنظیم پژوهشی راجع به فلان چالش اجتماعی و…

بدون شک حضور چنین قضاتی در دستگاه قضا را باید ارج نهاد و بر مسئولین امر تکلیف است تا شرایط و موقعیت تکثیر و انتشار چنین رویه ای فراهم آورند.

صاحبان چنین اندیشه ای که با تمسک به معاذیر شرعی و قانونی برای متهم فرصت بازگشت به جامعه را فراهم آورده و بنا بر بضاعت متهم وی را به انجام یک کار خیر و عام المنفعه دعوت می کنند منشاء خیر و برکاتی برای جامعه هستند که پرداختن و تحلیل چنین رفتارهایی با هدف اشاعه ی آن تکلیف دستگاه های فرهنگی اهالی رسانه و سایر فعالان مدنی است

با آرزوی اشاعه ی چنین رفتارهایی دستان پرمهر چنین قضاتی را بوسه باران کرده به مرام و اندیشه اشان هزاران درود می فرستم و دست مریزاد جانانه تقدیم قاضی محترم دادگاه کیفری شیراز می کنم که بدون سختگیری و چون و چرای اضافه (بدون تردید با تاسی از آموزه های ملی و مذهبی )فرض را بر صداقت متهم گذاشته اظهار ندامت و توبه ی متهم را در همان کلام اول می پذیرد و سپس به شکرانه ی نگاه مهربان پروردگار و رهایی از مجازات(حدود الهی) متهم را دعوت می کند تا به میل و اراده ی خویش در کار خیر مشارکت کند و مایحتاج چند روز یک خانواده ی بی بضاعت را فراهم آورد.

نکته ی جالب و قابل تامل ماجرا آنجاست که متهم نیز تحت تاثیر رفتار قاضی به عوض آنکه به میزان تعریف شده از سوی قاضی بسنده کند دوبرابر مبلغی که از سوی رئیس دادگاه پیشنهاد شده برای تامین مواد غذایی و مایحتاج آن خانواده ی بی بضاعت هزینه می کند و این اتفاق خوشایند محصول منش و معرفت قاضی محترم است که با رفتارش به متهم مهربانی و انسانیت را آموخت.

وکیل دادگستری-شیراز