ارث مرد از زنش چقدر است؟ سهم الارث زوج (راهنمای جامع)

سهم ارث مرد از همسر فوت شده اش بستگی به این دارد که او فرزند داشته باشد یا نه. اگر زن فوت شده فرزند (چه از این ازدواج و چه از ازدواج های قبلی) داشته باشد، شوهرش یک چهارم از کل دارایی های او را به ارث می برد. اما اگر فرزندی در کار نباشد، سهم شوهر یک دوم (نصف) کل ترکه (دارایی) همسرش خواهد بود.

یکی از اتفاق های تلخ زندگی، از دست دادن عزیزانه. توی این جور مواقع، علاوه بر غم و غصه، ممکنه کلی سوال حقوقی و مالی هم ذهن آدم رو درگیر کنه. یکی از پرتکرارترین این سوال ها، خصوصاً برای آقایونی که همسرشون رو از دست دادن یا خانواده ای که زن و دخترشون فوت کرده، اینه که «خب الان تکلیف ارث و میراث چیه؟ سهم مرد از زنش چقدره؟»

موضوع ارث و میراث کلا یه بحث پیچیده و حساسه که هم به قوانین حقوقی مملکت گره خورده، هم به شرع و هم به عرف جامعه. وقتی حرف از سهم الارث زن و شوهر میشه، قضیه یه کم خاص تر میشه، چون رابطه زناشویی یه رابطه سببی هست و توی قانون ارث جایگاه ویژه ای داره. خیلی ها فکر می کنن قوانین ارث از زن به مرد یا برعکس، یه جورایی عوض شده یا قانون جدیدی اومده، اما واقعیتش اینه که اصول کلی این قضیه، سالیان ساله که تغییری نکرده و توی قانون مدنی خودمون ریشه داره.

توی این مقاله، می خوایم دور هم جمع شیم و حسابی سر از کار «ارث مرد از زنش» در بیاریم. قول میدم یه جوری براتون توضیح بدم که هر سوالی تو این زمینه دارین، جوابش رو پیدا کنین. می خوایم ببینیم شوهر توی چه شرایطی، چقدر از اموال خانومش رو به ارث می بره. از دل و روده قانون مدنی براتون میگم، با مثال های روشن و زبون خودمونی، تا دیگه هیچ ابهامی براتون نمونه.

اول از همه، ارث و میراث چی هست اصلا؟

قبل از اینکه بریم سراغ سهم ارث مرد از زنش، لازمه که یه دور کلی به مفهوم «ارث» و «ترکه» بزنیم، چون اینا پایه های بحث ما هستن. ارث یعنی همون چیزی که بعد از فوت یه نفر، از دارایی هاش برای بقیه به جا می مونه. به اون دارایی ها، توی زبان حقوقی میگن «ترکه» یا «ماترک».

ترکه فقط شامل پول نقد یا خونه و ماشین نیست ها! هر چیزی که متوفی داشته، چه خوب و چه بد، جزء ترکه محسوب میشه. یعنی چی؟ یعنی اموالش، چه منقول (مثل پول، ماشین، طلا) و چه غیرمنقول (مثل زمین، خونه، باغ). حتی اگه طلبکار بوده یا خودش بدهی داشته باشه، همه اینا توی حساب و کتاب ترکه میاد.

موجبات ارث: چرا و چطور یکی ارث می بره؟

توی قانون ما، دو تا دلیل اصلی برای ارث بردن وجود داره:

• آیتم اول لیست نامرتب
• نسب: این همون رابطه خونیه که بین افراد وجود داره، مثل پدر و مادر با فرزند، یا خواهر و برادر.
• سبب: این رابطه ایه که به خاطر ازدواج دائم به وجود میاد. یعنی زن و شوهر به واسطه عقد ازدواج، از هم ارث می برن. این رابطه سببی هست که موضوع اصلی بحث ماست.

مهمه که بدونیم توی بحث سبب، فقط عقد دائم معتبره برای ارث بردن. یعنی اگه خدای نکرده ازدواج موقت باشه (همون صیغه)، دیگه خبری از ارث نیست. این یه نکته خیلی مهمه که باید حواسمون بهش باشه.

جایگاه ویژه زن و شوهر توی ارث بری

قانون طبقات و درجات ارث رو مشخص کرده، یعنی یه سری از فامیل ها تو اولویت هستن و تا اونا باشن، نوبت به بقیه نمی رسه. مثلاً پدر و مادر و فرزندان توی طبقه اول قرار دارن. اما یه نکته باحال و البته مهم اینه که زن و شوهر، یه جورایی همیشه هستن. یعنی چی؟ یعنی سهم زن و شوهر، هیچ وقت به خاطر وجود وراث دیگه از بین نمیره. همیشه سهم خودشون رو برمی دارن و بقیه وراث (چه طبقه اول، چه دوم، چه سوم) بعد از اون، مابقی ترکه رو بین خودشون تقسیم می کنن. این رو توی زبان حقوقی میگن سهم فرضی یا سهم ثابت.

این جایگاه ثابت و دائمی برای زوجین، یه جورایی تضمین می کنه که حتی اگه ورثه خیلی زیادی هم باشن، همسر متوفی هیچ وقت از ارث محروم نمیشه. فقط ممکنه میزان سهم الارثش کم و زیاد بشه، که اونم به تعداد فرزندان ربط داره که جلوتر مفصل راجع بهش حرف می زنیم.

بر اساس ماده 940 قانون مدنی، زن و شوهر توی عقد دائم، از همدیگه ارث می برن.

این ماده پایه و اساس بحث ماست. یعنی تا عقد دائم نباشه و شرایط دیگه ای هم وجود نداشته باشه، خبری از ارث بردن نیست. پس دیدیم که قضیه ارث چقدر دقیق و با حساب و کتابه، حالا بریم سراغ حالت های مختلفی که ممکنه پیش بیاد و سهم ارث مرد از زنش فرق کنه.

شوهر از زنش چقدر ارث می بره؟ حالت های مختلف

حالا که فهمیدیم ارث چیه و زن و شوهر جایگاه ویژه ای توش دارن، می رسیم به اصل مطلب: سهم ارث مرد از همسر فوت شده اش چقدره؟ همون طور که گفتیم، این سهم یه مقدار ثابته که بهش میگن «سهم فرضی». اما این سهم فرضی، توی دو تا حالت کلی تغییر می کنه که خیلی مهمه خوب متوجهش بشیم.

اگه زن و شوهر بچه داشته باشن (مشترک یا از ازدواج قبلی)

تصور کنید یه آقایی همسرش فوت کرده و این دو نفر، یا از همین ازدواج با هم فرزند یا فرزندانی دارن، یا اینکه زن فوت شده از ازدواج قبلیش فرزند یا فرزندانی داشته (حالا چه پسر، چه دختر، فرقی نمی کنه). توی این حالت، سهم شوهر از تمام دارایی های زنش یک چهارم (¼) خواهد بود.

یعنی چی؟ یعنی اگه فرضاً ارزش کل ترکه زن (بعد از کم کردن بدهی ها و وصایا که بعداً راجع بهش حرف می زنیم) 400 میلیون تومن باشه، 100 میلیون تومن مستقیم به شوهرش میرسه. بقیه 300 میلیون تومن بین بقیه وراث (مثل فرزندان، پدر و مادر زن) تقسیم میشه.

مثال عملی:
فرض کنید یه خانومی فوت کرده و 800 میلیون تومن دارایی خالص (یعنی بعد از کم کردن همه خرج و مخارج و بدهی ها) از خودش به جا گذاشته. همسرش و دو تا فرزند (یه دختر و یه پسر) هم داره. توی این حالت:

1. سهم شوهر: 800 میلیون تومن تقسیم بر 4 = 200 میلیون تومن.
2. باقی مانده ترکه: 800 میلیون تومن منهای 200 میلیون تومن = 600 میلیون تومن.

این 600 میلیون تومن باقی مانده، بین فرزندان تقسیم میشه، اونم به این صورت که سهم پسر دو برابر سهم دختره. پس اگه یه پسر و یه دختر باشه:

• سهم پسر: 400 میلیون تومن
• سهم دختر: 200 میلیون تومن

پس دیدین که توی این حالت، شوهر سهمش رو برمی داره و بقیه دارایی بین بچه ها تقسیم میشه.

اگه زن و شوهر بچه نداشته باشن

حالا تصور کنید همسر یه آقایی فوت کرده، ولی این زوج هیچ فرزندی (چه مشترک، چه از ازدواج های قبلی زن) ندارن. توی این شرایط، سهم شوهر از کل دارایی های همسر فوت شده اش یک دوم (½) خواهد بود.

این یعنی اگه فرضاً دارایی خالص زن 400 میلیون تومن باشه، 200 میلیون تومن مستقیم به شوهرش میرسه. بقیه 200 میلیون تومن بین بقیه وراث زن (مثل پدر و مادر، خواهر و برادر، اگه وجود داشته باشن) تقسیم میشه.

مثال عملی:
یه خانومی فوت کرده و 500 میلیون تومن دارایی خالص داره. همسرش زنده س، اما فرزندی ندارن. پدر و مادر زن هم در قید حیات هستن. توی این حالت:

1. سهم شوهر: 500 میلیون تومن تقسیم بر 2 = 250 میلیون تومن.
2. باقی مانده ترکه: 500 میلیون تومن منهای 250 میلیون تومن = 250 میلیون تومن.

این 250 میلیون تومن باقی مانده، بین پدر و مادر زن تقسیم میشه. (مثلاً به فرض یک ششم برای مادر و بقیه برای پدر، یا سهم های مشخص دیگه بر اساس طبقات ارث که اینجا مجال توضیح کاملش نیست و فقط رو سهم شوهر تمرکز داریم).

اگه شوهر تنها وارث زن باشه

یه حالت خاص تر هم وجود داره که شاید کمتر پیش بیاد، ولی دونستنش خالی از لطف نیست. فرض کنید یه خانومی فوت کرده و هیچ وارثی به جز شوهرش نداره! نه پدر و مادر، نه فرزند، نه خواهر و برادر، نه هیچ فامیل دور و نزدیک دیگه. توی این شرایط چی میشه؟

توی این حالت، سهم فرضی شوهر همون یک دوم (نصف) هست. اما چون هیچ وارث دیگه ای نیست که باقی مانده ترکه (یعنی اون نصف دیگه) رو ببره، قانون یه کار باحال می کنه! باقی مانده ترکه رو هم «رد» می کنه به خود شوهر. یعنی عملاً، شوهر تمام و کمال دارایی های همسرش رو به ارث می بره.

مثال:
یه خانومی فوت می کنه و 1 میلیارد تومن دارایی خالص داره. فقط شوهرش زنده س و هیچ فامیل دیگه ای نداره.
سهم فرضی شوهر یک دوم (500 میلیون تومن) هست.
مابقی ترکه (500 میلیون تومن) هم به شوهر «رد» میشه.
پس جمعاً شوهر 1 میلیارد تومن رو به ارث می بره.

این نشون میده که جایگاه شوهر توی ارث بری چقدر قویه. حتی اگه هیچ کس دیگه ای هم نباشه، باز هم شوهر از ارث محروم نمیشه و حتی بیشتر از سهم فرضیش رو هم می گیره.

اگه زن، وراث دیگه ای هم داشته باشه (مثل پدر و مادر، خواهر و برادر)

همون طور که قبلاً هم اشاره کردیم، سهم شوهر یه سهم ثابته و به وجود وراث دیگه بستگی نداره که کلاً از ارث محرومش کنه. یعنی شوهر همیشه سهم خودش رو برمی داره. فقط تعداد فرزندان هست که توی میزان سهمش (یک چهارم یا یک دوم) تاثیر می ذاره.

بذارید با یه مثال توضیح بدم:

فرض کنید خانومی فوت کرده، فرزندی نداره، و شوهرش، پدرش، و یک خواهر تنی داره. کل دارایی خالص زن هم 600 میلیون تومن هست.

1. سهم شوهر: چون فرزندی نیست، سهم شوهر یک دوم (½) ترکه هست. یعنی 300 میلیون تومن.
2. باقی مانده ترکه: 600 میلیون تومن منهای 300 میلیون تومن = 300 میلیون تومن.

این 300 میلیون تومن باقی مانده حالا بین پدر و خواهر متوفی تقسیم میشه، که اون هم بر اساس قواعد خاص طبقات ارث و میزان سهم هر کدوم تعیین میشه. مهم اینه که سهم شوهر، اول از همه جدا میشه و بعد، بقیه وراث با اون چیزی که مونده، سر و کله می زنن.

پس، اگه خانومی فوت کرده و همسرش و مثلاً پدر و مادرش، یا خواهر و برادرش، یا حتی پدربزرگ و مادربزرگش زنده باشن، باز هم شوهر سهم فرضی خودش رو (یک چهارم در صورت وجود فرزند، و یک دوم در صورت عدم وجود فرزند) برمی داره. بقیه دارایی بعد از کسر سهم شوهر، بر اساس طبقات و درجات ارث، بین بقیه وراث تقسیم میشه. اینجوری هیچ وقت شوهر از ارث محروم نمیشه و سهم خودش رو از بقیه وراث می گیره.

شرط و شروط ارث بردن شوهر از زن

تا اینجا فهمیدیم سهم ارث مرد از زنش تو حالت های مختلف چقدره. اما این فقط یه روی سکه س. برای اینکه اصلاً این ارث بری اتفاق بیفته، یه سری شرط و شروط لازمه و یه سری چیزا هم هستن که کلاً مانع ارث بردن میشن. بیایید با هم ببینیم این شرط و شروط چیا هستن.

شرط های اصلی که باید باشه

برای اینکه یه مرد بتونه از زنش ارث ببره، سه تا شرط اصلی باید حتماً وجود داشته باشه:

1. وجود عقد دائم: مهم ترین و اصلی ترین شرط همینه که ازدواج زن و شوهر باید از نوع دائم باشه. همون طور که قبلاً هم گفتم، اگه عقد موقت (صیغه) باشه، حتی اگه سال ها هم با هم زندگی کرده باشن، موقع فوت یکی از طرفین، طرف دیگه ازش ارث نمی بره. این یه قانون ثابت و غیرقابل تغییره.
2. زنده بودن شوهر در زمان فوت زن: اینم که دیگه واضح و مبرهنه! برای اینکه مرد از زنش ارث ببره، باید در زمان فوت زن، زنده باشه. اگه خدای نکرده هر دو همزمان فوت کنن و نتونیم تشخیص بدیم کدوم زودتر مرده، یا مثلاً مرد بعد از زن فوت کنه اما قبل از تقسیم ارث، باز هم شرایط خاص خودشو داره که در این مقاله به تفصیل واردش نمیشیم. اما اصلش اینه که زنده بودن شرطه.
3. نبودن موانع ارث: یه سری چیزا هستن که توی قانون بهشون میگن موانع ارث. اگه هر کدوم از این موانع وجود داشته باشه، حتی اگه عقد دائم باشه و شوهر هم زنده باشه، بازم از ارث محروم میشه. که الان مفصل راجع بهشون حرف می زنیم.

چیا مانع ارث بردن میشن؟

همون طور که گفتم، یه سری اتفاقات یا شرایط باعث میشن که یه نفر از ارث محروم بشه. اینا موانع ارث هستن که قانون مشخصشون کرده:

• قتل مورث: اگه شوهر، همسرش رو (حالا خدای نکرده عمداً) بکشه، دیگه ازش ارث نمی بره. این یه مجازات حقوقی برای قاتله.
• کفر: توی قوانین ما، اگه یکی از وراث کافر باشه، از مورث مسلمانش ارث نمی بره. (البته این مورد با جزئیات فقهی و حقوقی زیادی همراهه و در عمل پیچیدگی های خاص خودش رو داره).
• لعان: لعان یه مراسم شرعیه که زن و شوهر وقتی همدیگه رو به زنا متهم می کنن و شاهدی هم ندارن، انجام میدن. بعد از لعان، رابطه زوجیتشون از بین میره و از همدیگه ارث نمی برن.
• تولد از زنا (ولد زنا): بچه ای که از رابطه نامشروع به دنیا بیاد، از پدر و مادر نامشروعش و فامیل های اونا ارث نمی بره. (این مورد مربوط به ارث بری خود ولد زناست و نه شوهر).
• غایب مفقودالاثر بودن: اگه یه نفر غایب و مفقودالاثر باشه و بعد از مدت زمان قانونی، فوت حکمی بگیره، وراثش ارث می برن. اما اگه خود وارث (اینجا شوهر) مفقودالاثر باشه و حکم فوتش صادر شده باشه، دیگه نمی تونه از زنش ارث ببره.
• طلاق: این یکی یه کم پیچیده تره و جزئیات داره. اگه طلاق از نوع رجعی باشه (یعنی بعد از طلاق، مرد حق رجوع داره و می تونه بدون عقد دوباره به زندگی برگرده) و زن توی دوران عده (یه مدت زمان خاص بعد از طلاق) فوت کنه، مرد ازش ارث می بره. اما اگه طلاق از نوع بائن باشه (که مرد حق رجوع نداره و برای برگشت به زندگی باید دوباره عقد کنن) یا اینکه طلاق رجعی بوده باشه ولی دوران عده تموم شده باشه و زن فوت کنه، دیگه مرد ازش ارث نمی بره. یه حالت خاص هم هست که اگه مرد مریض باشه و زنش رو طلاق بده و توی همون بیماری فوت کنه، زنش حتی بعد از عده هم ارث می بره.

پس دیدید که ارث بری یه چیز همین طوری نیست و کلی شرط و شروط داره. دونستن اینا برای هر کسی که با موضوع ارث و میراث سروکار داره، خیلی ضروریه.

مباحث داغ و سوالات پرتکرار درباره ارث شوهر از زن

تا اینجا حسابی درباره سهم ارث شوهر از همسرش حرف زدیم و کلی چیز یاد گرفتیم. اما معمولاً وقتی بحث ارث و میراث میاد وسط، یه سری سوالات دیگه هم مطرح میشه که خوبه اینجا بهشون جواب بدیم و ابهاماتی که ممکنه وجود داشته باشه رو برطرف کنیم.

قانون جدیدی اومده برای ارث شوهر از زن؟

یه باور غلطی که خیلی وقتا بین مردم می چرخه اینه که قانون جدید ارث اومده یا فلان قانون عوض شده. اما واقعیت اینه که درباره سهم ارث زوجین (زن و شوهر از هم)، توی قانون مدنی ایران که ریشه اش هم توی فقه امامیه (شیعه) هست، سالیان ساله تغییر اساسی و بنیادی ای رخ نداده. یعنی همون قواعدی که براتون توضیح دادم، هنوز هم پابرجان و ملاک تقسیم ارث هستن.

پس اگه جایی شنیدید که قانون جدیدی برای ارث مرد از زن اومده، بدونید که به احتمال زیاد اطلاعات دقیق نیست. البته این به این معنی نیست که هیچ وقت قوانین اصلاح نمیشن، اما این مورد خاص (سهم فرضی زوجین) جزو اون دسته از مواد قانونیه که مبنای فقهی قوی داره و تغییرشون ساده نیست.

اگه عقد موقت باشه، چی؟

این سوال رو خیلی ها میپرسن و باید تاکید کنم که در عقد موقت (صیغه)، زن و شوهر از هم ارث نمی برن. تنها و تنها عقدی که باعث ارث بری میشه، عقد دائمه. حتی اگه توی صیغه نامه شرط کنن که از هم ارث ببرن، این شرط از نظر قانون بی اعتباره و نمی تونه قاعده کلی رو عوض کنه. ارث از قواعد آمره هست، یعنی هیچ کس نمی تونه با توافق خودش، قانون رو تغییر بده.

سهم شوهر از اموال منقول و غیرمنقول زن

توی بحث ارث زن از شوهر، قدیم ها زن فقط از اموال منقول و قیمت اعیانی (ساختمان) اموال غیرمنقول شوهرش ارث می برد و از خود عرصه (زمین) ارثی نداشت. اما این قانون برای شوهر فرق می کنه.

شوهر از تمام دارایی های زن، چه منقول (مثل طلا، پول، ماشین، لوازم خونه) و چه غیرمنقول (مثل زمین، آپارتمان، مغازه)، به صورت کامل و بدون محدودیت ارث می بره. یعنی سهم یک چهارم یا یک دوم (بسته به وجود یا عدم وجود فرزند) از کل دارایی هاست، بدون فرق گذاشتن بین زمین و خونه و پول.

این یه تفاوت مهم بین ارث بری زن و شوهر از همدیگه هست که دونستنش خالی از لطف نیست.

اگه مرد زن دوم داشته باشه (چند همسری)

توی ایران، یه مرد می تونه چند تا همسر دائم داشته باشه (البته با شرایط خاص خودش). حالا اگه یکی از این همسرها فوت کنه، تکلیف ارث چیه؟

اگه مردی دو تا زن دائم داشته باشه و یکی از زن هاش فوت کنه، سهم ارث مرد از اون زن فوت شده، دقیقاً طبق همین قواعدی که توضیح دادیم محاسبه میشه. یعنی اگه زن فوت شده فرزند (چه از اون مرد و چه از قبل) داشته باشه، مرد یک چهارم می بره. اگه فرزند نداشته باشه، یک دوم می بره. وجود زن دوم هیچ تاثیری روی سهم مرد از زن فوت شده نداره.

اما یه نکته برعکس رو هم اینجا بگم: اگه مرد فوت کنه و چند تا زن داشته باشه، اون وقت سهم فرضی زن ها (که یک هشتم یا یک چهارم هست)، بین همه زن های دائمش به تساوی تقسیم میشه. (این توضیح در جهت شفاف سازی و مقایسه بود).

قبل از تقسیم ارث، چیا رو باید از ترکه کم کرد؟

همون طور که بارها گفتیم، وقتی حرف از ترکه میشه، منظور دارایی خالصه. یعنی یه سری چیزا باید قبل از تقسیم ارث بین وراث، از کل دارایی متوفی کم بشن. اینا شامل موارد زیر هستن:

1. هزینه های کفن و دفن: خرج و مخارج مربوط به مراسم خاکسپاری و کفن و دفن متوفی، اول از همه از ترکه پرداخت میشه.
2. دیون و بدهی ها: اگه زن فوت شده بدهکار بوده (مثلاً قسط وام داشته، به کسی پول بدهکار بوده، یا حتی مهریه ای به او تعلق می گرفته که هنوز دریافت نکرده)، تمام این بدهی ها باید از ترکه پرداخت بشه. مهریه زن: نکته مهم اینه که مهریه، بدهی مرد به زن محسوب میشه. اگه زن فوت کنه و مهریه اش رو نگرفته باشه، مهریه جزء دارایی های زن حساب میشه و مرد باید اون رو به وراث زن بپردازه. یعنی خود مهریه هم جزء ترکه زن محسوب میشه.
3. وصایا: اگه زن وصیت نامه ای نوشته باشه، تا یک سوم از کل دارایی هاش رو می تونه وصیت کنه که بعد از فوتش به هر کسی یا هر کاری که دوست داره برسه. این یک سوم، قبل از تقسیم ارث بین وراث، از ترکه جدا میشه. اگه بیشتر از یک سوم وصیت کرده باشه، اجرای اون قسمت اضافه، به اجازه وراث بستگی داره.

پس بعد از اینکه همه اینا پرداخت شد، اون چیزی که باقی می مونه، همون دارایی خالصی هست که بین شوهر و بقیه وراث تقسیم میشه.

مراحل گرفتن ارث و انحصار وراثت

خب، تا اینجا همه چیز رو درباره سهم ارث شوهر از همسرش یاد گرفتیم. حالا فرض کنیم خدای نکرده این اتفاق افتاده و شما یا یکی از اطرافیانتون باید مراحل قانونی گرفتن ارث رو طی کنید. این پروسه شامل چند تا مرحله اصلیه که مهم ترینش «انحصار وراثت» هست.

گواهی انحصار وراثت: اولین قدم

برای اینکه مشخص بشه وراث متوفی دقیقاً چه کسانی هستن و هر کدوم چه سهمی دارن، باید یه گواهی به اسم «گواهی انحصار وراثت» بگیرید. این گواهی توسط شورای حل اختلاف صادر میشه و توی اون، اسم همه وراث، نسبت اون ها با متوفی و سهم الارثشون مشخص شده.

مراحل کلی دریافت گواهی انحصار وراثت:

1. جمع آوری مدارک: اول از همه باید مدارک لازم رو جمع کنید، مثل شناسنامه و کارت ملی متوفی و تمام وراث، عقدنامه، گواهی فوت، و اگه وصیت نامه ای هست، اونم لازمه.
2. تنظیم استشهادیه: یه فرم استشهادیه وجود داره که باید چند نفر از همسایه ها یا اهالی محل که متوفی و وراثش رو میشناسن، امضا کنن و تأیید کنن که همین افراد، وراث متوفی هستن.
3. درخواست به شورای حل اختلاف: بعد از جمع آوری مدارک، یکی از وراث یا وکیلشون باید به شورای حل اختلاف آخرین محل اقامت متوفی مراجعه کنه و درخواست صدور گواهی انحصار وراثت رو بده.
4. آگهی در روزنامه (در موارد خاص): اگه ارزش ترکه زیاد باشه یا وراث زیاد باشن، ممکنه شورای حل اختلاف دستور بده که آگهی فوت و درخواست انحصار وراثت توی یکی از روزنامه های کثیرالانتشار چاپ بشه تا اگه کسی ادعایی داره، خبردار بشه.
5. صدور گواهی: بعد از طی شدن مراحل و بررسی مدارک، شورای حل اختلاف گواهی انحصار وراثت رو صادر می کنه.

این گواهی مثل یه شناسنامه برای ترکه متوفی می مونه و تا این گواهی رو نداشته باشید، نمی تونید هیچ کاری برای تقسیم یا انتقال اموال متوفی انجام بدید.

مالیات بر ارث: یه بحث مهم دیگه

بعد از اینکه گواهی انحصار وراثت رو گرفتید، پای «مالیات بر ارث» میاد وسط. توی قانون ما، وقتی کسی فوت می کنه و دارایی هاش به وراث منتقل میشه، دولت از این انتقال مالیات می گیره. مبلغ این مالیات بستگی به ارزش اموال، نوع اموال و درجه قرابت وراث با متوفی داره.

چند تا نکته مهم درباره مالیات بر ارث:

• وراث (یا وکیلشون) باید ظرف یک سال از تاریخ فوت متوفی، اظهارنامه مالیات بر ارث رو به اداره امور مالیاتی تحویل بدن.
• توی این اظهارنامه، باید تمام دارایی ها و بدهی های متوفی رو اعلام کنید.
• اگه توی مهلت قانونی (یک سال) این اظهارنامه رو ندید، ممکنه مشمول جریمه بشید و بعضی از معافیت های مالیاتی هم از دستتون بره.
• پرداخت مالیات بر ارث برای انتقال قانونی اموال (مثل انتقال سند خونه یا برداشت از حساب بانکی) لازمه.

پس اینم یه مرحله مهم دیگه که باید حواستون بهش باشه تا بعدها به مشکل نخورید.

توی این پروسه، ممکنه با کلی اصطلاحات حقوقی و مراحل اداری پیچیده روبرو بشید. از جمع آوری مدارک گرفته تا پر کردن فرم ها و پیگیری پرونده، همه اینا میتونه وقت گیر و بعضاً گیج کننده باشه. برای همین، خیلی وقتا توصیه میشه که برای طی کردن این مراحل، از یه وکیل یا مشاور حقوقی متخصص تو زمینه ارث و میراث کمک بگیرید. یه وکیل خوب می تونه راهنماییتون کنه، از حقوق شما دفاع کنه و نذاره که توی این راه پر پیچ و خم، حقتون ضایع بشه.

جمع بندی و حرف آخر

رسیدیم به انتهای این سفرمون توی دنیای ارث و میراث مرد از زنش. امیدوارم تونسته باشم پیچ و خم های این قانون رو براتون روشن کنم و جواب خیلی از سوالاتتون رو داده باشم. دیدیم که سهم الارث مرد از همسرش، یه چیز مشخص و با قاعده و قانون هست که به دو حالت کلی تقسیم میشه:

1. اگه زن فوت شده فرزند داشته باشه (چه از اون شوهر، چه از ازدواج قبلی)، شوهرش یک چهارم از کل ترکه رو می بره.
2. اگه زن فوت شده فرزندی نداشته باشه، شوهرش یک دوم (نصف) از کل ترکه رو به ارث می بره.

این سهم، یه سهم ثابته و همیشه به شوهر میرسه و وراث دیگه (مثل پدر و مادر یا خواهر و برادر زن) نمی تونن این سهم رو ازش بگیرن. فقط بعد از اینکه سهم شوهر کسر شد، باقی مانده ترکه بین بقیه وراث تقسیم میشه.

یه نکته کلیدی دیگه هم اینکه، برای ارث بردن، حتماً باید عقد ازدواج دائم باشه و هیچ مانعی مثل قتل یا طلاق بائن و غیره در کار نباشه. همچنین، شوهر از تمام دارایی های زن، چه منقول و چه غیرمنقول، ارث می بره. قبل از تقسیم هم که یادتونه، اول باید بدهی ها، هزینه های کفن و دفن و وصایای زن رو پرداخت کرد.

حالا که اطلاعات خوبی درباره این موضوع به دست آوردید، حواستون باشه که مسائل حقوقی، خصوصاً ارث، جزئیات فراوونی دارن که ممکنه تو هر پرونده ای متفاوت باشن. هر پرونده یه جورایی منحصر به فرده و ممکنه چالش های خاص خودش رو داشته باشه. مثلاً اگه وصیت نامه ای باشه، یا بدهی های خاصی وجود داشته باشه، یا اصلا نوع اموال متوفی پیچیده باشه، همه اینا میتونه روی روند تقسیم ارث تاثیر بذاره.

برای همین، بهترین و عاقلانه ترین کار اینه که توی این جور مواقع حساس، حتماً با یه وکیل یا مشاور حقوقی متخصص مشورت کنید. یه فرد متخصص می تونه با توجه به شرایط دقیق پرونده شما، بهترین راهنمایی ها رو بهتون ارائه بده و کمک کنه تا مراحل قانونی رو بدون دردسر و نگرانی طی کنید و حقتون رو تمام و کمال به دست بیارید.

پس اگه توی این زمینه سوالی دارید یا به کمک نیاز دارید، برای حفظ حقوق خودتون و جلوگیری از هرگونه مشکل احتمالی در آینده، با اهل فن مشورت کنید.